Osy kúnderi jýrnalısik bilim berý máselesi ártúrli jınalystarda jıi aıtylyp júr. Jáne jýrnalısıka salasynyń mamandaryn daıyndaý máselesine álem tájirıbesin mysalǵa ala otyryp kelýimiz, bizdiń oı-óri­simizdiń keńeıgendigin kórsetedi, táji­rıbe almasýymyzdyń jańa belesterge kó­­terilýine ıgi áser etedi. Ótken jyldyń aq­pan aıynda Poznan qalasynda ótken ha­­lyqaralyq konferensıaǵa praktık-jýr­nalıst retinde biz de qatysqan edik. Ýnıversıtetter arasyndaǵy tyǵyz baılanystyń nátıjesinde birneshe oqytýshy qatysýǵa múmkindik aldy. Mundaǵy aıtpaǵym, oqyp, estigennen góri, sol oqyǵanyńdy kózben kórip, jańalyǵyn aıtyp kelgen jaqsy. Sol kórgen-túıgenimizdi jýrnalısıka ǵylymyn óristetýge úles qosatyndaı ortaq qazynaǵa aınaldyra bilgenimiz durys. Biz baryp kel­gennen keıin men «Ana tili» gazetine bir bettik maqala berdim, Saparbaı Parmanqulov túrli kezdesýler ótkizdi.

Kezinde, Keńes dáýirinde joǵarǵy par­tıa mektebinde jýrnalısıka fa­kýl­tetteri jumys istegen. Sonda kadrlardy daıarlap, jergilikti aımaqtarǵa joldamamen jiberip otyrǵan. Meniń jıi aıtyp júrgen usynysym — mamandyqty jetildirý ınstıtýtyn ashý máselesi osydan kelip shyǵady. Óıtkeni, zaman basqa, keshegi ólshem búgingi ólshem bola almaıdy. Búgingi elektrondy aqparat ǵasyrynda ınternet-saıttar jedel jumys isteýde. Dástúrli basylymdardan biz ketpeımiz, biraq, zaman talaby — ǵalamdyq aqparattyq keńistikke ilesip, sodan Qazaqstandyq jýrnalısıkanyń ózindik ornyn aıqyndaý úshin jahandyq aqparattyq kómeıinde jutylyp ketpeı, ózimizdiń únimizdi bildirip otyrýymyz kerek. Qazir «Qazaq gazetteri» JSHS-na qaraıtyn basylymdardyń barlyǵynyń jeke saıty bar, Bas redaktorlardyń blogtary bar, áleýmettik jeli jumys isteıdi. Máselen, kún saıyn «Ana tili» gazetine 2-3 myń oqyrman kiredi, álemniń kez-kelgen núk­tesinen bizdiń basylymdardy oqyp, pikir bildirýshiler bar. Táýlik boıy jumys istep tur. Sondyqtan, osyndaı jedeldikke ile­setin búginniń jýrnalıserin daıyndaý teorıashy retinde sizderdiń jáne praktık retinde bizdiń paryzymyz. Bul máseleniń qozǵalýy óte ózekti. Jýrnalısıka ǵylym emes degen pikir­men kelispeımin. Profesor T.Aman­dosov jýrnalısıkanyń búkil janrlaryn zerttep, taldap berdi. Al, osy máseleni ary qaraı jalǵastyrý búgingi kúnniń enshisinde. Sondyqtan, taldamaly materıaldar jazatyn ǵalymdar kerek. At­testasıalyq komısıaǵa ma, álde Bilim jáne ǵylym mınıstrligine jiberip, jýrnalısıkanyń óz aldyna ǵylym eke­nin, zertteý obektileri, problemalary bar ekendigin aıtý qajet. Qazirgi jýrnalısıkadaǵy úlken má­sele, aýdandyq gazetterde mamandar tap­shy. Burynnan aıtylyp kele jatyr, qazir taǵy da aı­tylýda, jýrnalısıka fakúltetiniń janynan biliktilikti jetildirý ınstıtýty sıaqty mekeme ashyp, merzimdi daıyndaý kýrstaryn ótkizý kerek. Bu­ǵan qazynadan qarjy bólinse. Basqa ma­man­dyqtardyń bilim jetildirý ıns­tı­týttary bolǵanda, jýrnalıserge arnap nege ashpasqa? Jergilikti ba­sy­lymdarǵa ádebıetshi, til mamany ne­mese tipti, jýrnalısıkaǵa qatysy joq mamandar jazyp júr. Sondyqtan da, zamanaýı jýrnalısıka jańalyqtardy olardyń boıyna sińiretindeı dárister oqy­lyp, biliktiligin arttyrǵany týraly kýálik berilse. Shyndap kelgende jýrnalıserdiń sanatyn, ıaǵnı, kategorıasyn belgileý kerek. Bizde áli kúnge deıin ol joq. Bas redaktor, orynbasary, jaýapty hatshy, tilshi, t.b. dep qyzmeti kete beredi. Biraq, bul sanat emes. Eger, kategorıamen jumys isteıtin bolsa, qarapaıym jýrnalısi de redaktordyń deńgeıindegi qyz­metterdi atqara alatyndaı dárejege jetkizýge bolady.

Daıyndaǵan Janıa Ábdibek

Qamshy.kz