27 aqpan halyqaralyq optımıster kúni. Optımızm teorıasy ómirden jaqsylyq kútýge shaqyrady. Olar ómirge oń kózben qaraıtyndar. Alaıda taǵdyr tálkegine túskende ómirge oń kózben qaraý múmkin be?
Konslagerde azapqa toly 3 jylyn ótkizgen belgili psıhoterapevt Vıktor Frankl ómirdiń eń azapty kúnderinde de qaıǵy-muńnan arylýǵa bolatynyn aıtady. Frankldiń teorıasynda optımızm – adamnyń sanaly tańdaýy. Jaǵdaıdy ózgerte almasań, jaǵdaıǵa degen qarym-qatynasyńdy ózgert.
Frankldiń optımızmin «tragedıaly optımızm» dep te ataıdy. Ol tutqyndardyń azappen ólgenin kún saıyn kórip júrse de, lagerden tiri shyqqan az adamynyń biri.
Frankl óz eńbekterinde «tutqyndardy kópshiligi fızıkalyq qorlaýdan góri rýhanı kúıreýden kóbirek qaza tapty» dep jazady. Onyń teorıasyna salsaq, basqa túsken qyl buraýdan qutqaratyn kúsh-qaıratty ár adam óz ishinen tapqanda, kez-kelgen qıyndyqty jeńýge bolady. Kúreste jeńisten buryn kúresýge turarlyq mánniń bolýy mańyzdy. Frankl lager azabyn tartyp jatqanda, ekinshi dúnıejúzilik soǵysta ásker shebinde bolyp, ólim arasynan aman kelgen Hemıngýeı de «Adamdy joıyp jiberýge bolady, biraq ony jeńý múmkin emes» dep túıedi.
Alysqa barmaı-aq alash qaıratkerleriniń ómiri men shyǵarmashylyǵyna kóz júgirtsek, olardyń kúreske toly joldarynan da Frankl aıtqan tragedıaǵa toly optımızdi baıqaýǵa bolady. Alashtyqtar zamannyń tarlyǵyna kúıingenimen, zamanaǵa zaryn aıtyp otyrmaı, árqashan tynymsyz áreket etkeni barshaǵa málim. Tipti, túrmede otyryp «Qazaqsha-oryssha sózdik» jazǵan Mirjaqypqa qarap, qazirgi beıbit zamanda jıi aıtylatyn «depressıa, stress» ataýly ol zamanda bolmaǵan ba dersiń.
Al Álıhan Bókeıhanuly repressıadan aman shyqpasyn bilse de, Mirjaqyp pen Ahmetke túrmeden joldaǵan hattarynda: «Alda áli kúndi kóretin urpaq keledi. Sol urpaq senderdi úlken rızashylyqpen, úlken qurmetpen eske alatyn bolady. Kúres jolyna túskenderińe ókinbeńder...» dep jazypty. Saıaz saıasattyń kesirinen kúresi aıaqsyz qalyp bara jatsa da, arystarymyzdy keleshekten kúder úzgizbegen úmit Frankldiń tilimen aıtqanda «uly mán», tragedıaly optımızm bolsa kerek.
Pikir qaldyrý