Elbasy Nursultan Nazarbaev búgin halyqqa Joldaýyn jarıalaý kezinde ulttyq kompanıalar men holdıńterdi basqarý tetikterin synǵa aldy. Quramyna birneshe enshiles kompanıalar kiretin bul qurylymdar Elbasynyń aıtýynsha el ekonomıkasyna masyl bolyp otyr. Prezıdent keltirgen derekterge súıensek, búginde memlekettik sektorda 7 myńnan astam kásiporyn bar. Olar ınvestısıa tartýǵa kedergi keltirýde.

«7 myń kásiporyn. «Samuryq-Qazyna», «QazAgro» ónerkásip pen aýylsharýashylyǵyndaǵy iri aktıvterdi tıimdi basqara almaı otyr» degen Elbasy atalǵan qurylymdardyń ekonomıkany basqarýdy tym kúrdelendirip jibergenin tilge tıek etti.

«Búginde Samuryq-Qazyna» qorynyń aktıvteri olardyń 500-den astam «nemere, shóberelerin» qosa alǵanda ishki jalpy ónimniń 40 paıyzyn quraıdy. Halyq bul «nemereler» men «shóbereler» nemene ekenin túsinbeýi múmkin. Kezinde osy kásiporyndardy qurǵanda olardan taǵy basqa kásiporyndar ósip shyqty. «QazAgro», «Báıterek» holdıńteri búdjet pen bank arasyndaǵy básekege qabyletsiz deldalǵa aınaldy. Bul mekemeler iri shtattarymen búdjetke salmaq salýda. Sonymen qatar, bular ınvestısıalar men bastamalardy syrtqa ysyrýǵa ákelýde» dedi N. Nazarbaev.

Qazir qolǵa alynyp jatqan jekeshelendirý naýqany úkimettiń daǵdarysqa qarsy is-qımyldarynyń beldi bóligi bolatyn sıaqty. Memleket menshigindegi kásiporyndar men aktıvterdi jeke menshikke satý, sheteldik ınvestorlarǵa ótkizý arqyly qazyna qorjynyn toltyrý maqsat etilip otyr. Búdjet túsimin arttyrýdyń budan basqa múmkin joldary da joq sıaqty.  Al, endi memlekettik menshiktegi nysandar men aktıvter satylsa, joǵaryda aıtylǵan holdıńter men qorlardyń qajettiligi týraly másele týady. Sol sebepti de memleket óz balansyndaǵy dúnıelerdi barynsha satyp, sol arqyly jaýapkershilikti de jeke menshikke ótkizýge qatty múddeli.

«Qazir memlekettik sektorda jekeshelendirýge qoıylǵan shekteýlerdi alyp tastaý óte mańyzdy bolyp otyr. «Memlekettik múlik týraly» zań men Azamattyq kodekstegi birqatar talaptardy qaıta qaraý kerekpiz. Jekeshelendirýge jatpaıtyn strategıalyq nysandar tizimin qysqartý qajet. Úkimetke memlekettik menshiktegi barlyq uıymdar kiretin jańa jekeshelendirý baǵdarlamasyn jasaýdy tapsyramyn. Oǵan «Samuryq-Qazyna» men «QazAgro», «Báıterek» te kirý kerek. Jekeshelendirýden keıin olar naqty ispen aınalysatyn yqsham uıym retinde qurylsyn. Eger, aınalysatyn jumysy bolmasa taratylýy kerek» dedi Elbasy.

Jaqyn ýaqytta jekeshelendirýdiń ekinshi kezeńi jarıalanatyny buǵan deıin de aıtylǵan bolatyn. Tipti, jekeshelendirýge jatatyn uıym, mekemelerdiń de tizimi jasalǵan edi. Onda respýblıkalyq menshiktegi sanatorıılar, kınostýdıa syndy densaýlyq saqtaý, mádenıet nysandarynan bastap oblystardaǵy komýnaldyq menshikke tıesili 200-den astam nysan tizimge alynǵan. Biraq, memleket menshigindegi nysanndar jekeshelendiriledi degende ulttyq kompanıalar men olardaǵy memleket aktıvin basqarýshy «Samuryq-Qazyna», «Báıterek», «QazAgro» syndy alyp holdıńter men qorlar týraly buǵan deıin eshkim tis jarmaǵan. Tek, 18 qarasha kúni Elbasy ótkizgen Úkimettiń keńeıtilgen otyrysynda «Samuryq-Qazyna» ál-aýqat qorynyń basqarma tóraǵasy Ómirzaq Shókeev Elbasyǵa qor jumysyn basqarýda birqatar uıymdastyrýshylyq shıkilikter baryn jetkizgen bolatyn. Búgingi Joldaýda Elbasynyń ulttyq kompanıalar men holdıńter jumysyn nysanaǵa alýyna Ó. Shókeevtiń sol «shaǵymy» negiz boldy ma eken, álde?

Qalaı bolǵanda da, bul uıymdardyń qaı-qaısysyn bolsa da búrokratıa men qazyna qarjysyn tıimsiz juúmsaýdan ada dep aıta almaısyz. Bir ǵana «Samuryq-Qazyna» qorynda, qordyń adam resýrstaryn basqarý departamenti taratqan málimetterge súıensek, 300 myńnan astam qyzmetker jumys isteıdi. Olardyń ishinde ákimshilik-basqarý qurylymyndaǵy qyzmetkerlerdiń ózi 29 myńnan asyp jyǵylady eken. Ózi Úkimet pen bankter arasynda deldal sıpatynda kúı keship otyrǵan bul qordyń quramynda taǵy da «Samuryq-Qazyna kontrakt», «Taý-ken Samuryq», «Samuryq-Invest», «Samuryq-Energo» syndy óndiristiń túrli salalaryna baılanysty enshiles kompanıalar bar. Shubalańqy ataýlaryna qarap samuryq emes, quddy alty basty aıdahar ma dersiz. Tamyz aıynda Úkimet deńgeıinde atalǵan qordyń shyǵyny týraly sóz bolyp Elbasy Úkimet pen qor basshylyǵyna uıym shyǵyndaryn 405 mıllıard teńgege qysqartý týraly naqty tapsyrma qoıǵan edi.

Búgingi Joldaýda aıtylǵan jaılarǵa qarap, sodan bergi úsh aı ishinde memlekettiń joǵarǵy bıliginiń bul qorǵa, onyń bolashaǵyna degen senimi múldem joǵalǵan ba degen oıǵa qaldyq. 2000 jyldardyń basynda «Samuryq» holdıńi, «Qazyna» qory bolyp qurylyp, 2008 jyly biriktirilgen maqsat-mindeti túsiniksiz bul qurylym da jaqyn kúnderi jekeshelendirý jeleýimen qurdymǵa ketetin sıaqty. Qazaqstanda buǵan deıin de qandaı mekeme qurylyp, qandaı uıym taratylmady deısiz? Basqarýshy menedjerleri qazynanyń aqshasynan mıllıondap bonýs alyp kelgen mundaı qordy «qor» boldy dep eshkim qynjyla qoımas. Tek, ekonomıkany basqarýdyń osyndaı kúrdeli júıelerin jasap, tıimsiz sqemalardy qoldanysqa engizgenderdiń keıin memleket qarajatyn negizsiz shyǵyndaǵany úshin, óz sheshimderiniń aýyr saldary túshin jaýap bermeı ketetini ókinishti.

Jomart Abdollauly