«سرەدا» ەمەس «سارسەنبى»

/uploads/thumbnail/20170708150718722_small.jpg

وسى كۇندە قازاقتىڭ ەڭبەكتەگەن بالاسىنان ەڭكەيگەن شالىنا دەيىن كۇن اتتارىن ورىسشا ايتۋدى قولاي كورەتىن بولدى. سوندا دەيمىز-اۋ، بۇرىنعى ورىسشا بىلمەيتىن اتا-بابالارىمىز قالاي ۋاقىت مولشەرلەپ، قالاي كۇن كەشتى ەكەن! ءتىپتى، شەتەلدەن كەلگەن قوناقتار «قازاق دەگەن حالىق ورىس بولماسا، كۇننىڭ ءوزىن ءبولىپ ايتا المايدى ەكەن» دەسە شاراڭ بار ما؟ «پاندەلنيك وفيسكە بارىپ، ۆتورنيك ۇيگە زۆانداپ، سرەدا – ۆسترەچا، چتۆەرگ پلانيروۆكا جاسايمىز، پياتنيسادا – ۆەچەرەنكا، سۋبوتا، ۆوسكرەسەنيە احوتاعا شىعامىز» دەپ سوعىپ وتىرعانداردى تالاي كوردىك. «دۇيسەنبى جۇمىس باستاپ، سەيسەنبى الىس ساپارعا شىقپاي، سارسەنبى ءساتتى كۇن، بەيسەنبى ارۋاققا قۇران باعىشتاپ، جۇما نامازعا بارىپ، سەنبى، جەكسەنبى دەمالامىز» دەپ وتىراتىن ءبىر قازاقتى قاشان كورەمىز؟ تىم بولماسا ءبىرىنشى كۇن، ەكىنشى كۇن دەگەن دە جاقسى ەكەن-اۋ! ايتپاقشى، قازاقشا كۇن اتتارى پارسى تىلىندە وسىنداي رەتتىك ۇعىمدى بىلدىرەدى ەكەن. ارەمەي تىلىنەن كونە پارسى تىلىندە ەنگەن «شامبە» ءسوزى – «كۇن» ماعىناسىن بىلدىرەدى. ءبىراق بۇل «كۇن» تەك اپتا كۇندەرىنە عانا قولدانىلادى. ال جۇما ءسوزى اراب تىلىنەن الىنىپتى.

سەنبى – شامبە – كۇن جەكسەنبى – ياك (ءبىر) شامبە دۇيسەنبى – دۋ (ەكى) شامبە سەيسەنبى – سە (ءۇش) شامبە سارسەنبى – چور (ءتورت) شامبە بەيسەنبى – پەنج (بەس) شامبە. ال جۇمانى قۇراندا اپتالىق جينالىس، قۇلشىلىق ەتۋ كۇنى رەتىندە بەكىتكەن. قۇرانعا دەيىن ارابتار بۇل كۇنى «ارۋبە»، «يەشەۋل ارۋبە» نەمەسە «التىنشى كۇن» ماعىناسىنا كەلەتىن «ۋەشمۋس ساديس» دەپ اتاپ كەلىپتى. سوزدىك قورىمىزدى زەردەلەپ، «ءدانىن الىپ، قاۋىزىن تاستايتىن» ۋاقىت الدەقاشان جەتتى. بالاقتان ورلەگەن ءبيتتىڭ باسقا شىققانىن كۇتىپ وتىراتىن پارىقسىز ۇلت ءبىز ەمەس. ويتكەنى، «ءسوزى جوعالعان جۇرتتىڭ ءوزى جوعالاتىنىن» احاڭ باياعىدا ايتىپ كەتكەن. تەك ءبىز – تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇرپاقتارى دۇرىس سويلەۋدى «سەردانى» كۇتپەي، «دۇيسەنبىدەن-اق» باستاپ كەتەيىك!

سۋرەت "ازاتتىق" راديوسىنىڭ سايتىنان الىندى

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار