الەمدە قازاق اتىن يەلەنگەن جالعىز مەملەكەت بار. سوندىقتان،  «ءار قازاق – ونىڭ جالعىزى». ءبىراق ەكى جالعىز ءبىر ءبۇتىن بولا الماي ءجۇر.  «قازاقستان رەسپۋبليكسىنىڭ ازاماتى» دەيتىن تىلكىمدەي قاعاز تالاي قاراكوزدى مولدىرەتىپ قويدى. 5 ميلليون قازاقتىڭ بار جازىعى – يمپەريالار سىزعان سىزىقتىڭ كەسىرىنەن شەكارانىڭ شەتىندە قالعانى. ال تۋ كوتەرگەن اتاجۇرتتى – ساناۋلى ادام «سارقىلماس بايلىعىم» دەپ قارايتىن سياقتى.

جاقىندا الماتى قالاسى ىشكى ىستەر دەپارتەمەنتى كوشى-قون پوليسياسىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ورالماندارعا بايلانىستى جيىن ءوتتى. تۇسىنىكسىز بولسادا جازايىق، جيىننىڭ تاقىرىبى مىناداي: «ەتنيكالىق ميگرانتتاردىڭ قۇقىقتارى جانە ولاردىڭ زاڭدى مۇددەلەرىنىڭ حاباردار بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ، اقپاراتتى-تۇسىندىرمە جۇمىستارىن جۇرگىزۋ». وتىرىستى الماتى قالاسى ىشكى ىستەر دەپارتامەنتى كوشى-قون پوليسياسى باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى، پوليسيا پودپولكوۆنيگى ەرجان التايەۆ جۇرگىزدى.

رەسمي بايانداما مەن رەسمي ەسەپ بەرۋدەن شارشاعان مىنا زاماندا كىمنىڭ نە دەگەنىنە تاپتەشتەپ توقتالماي-اق قويالىق. قۋانعانىمىز – تەك تەرەزەنىڭ ار جاعىنان عانا ءتىل قاتاتىن الماتى قالاىق كوشى-قون پوليسياسىنىڭ جۇرتپەن ءبىر ستولدىڭ باسىندا وتىرىپ، پىكىر الماسقانى بولدى. قۇزىرلى ورىننىڭ بۇل قادامى ءۇشىن «جەبەۋ» قورىنىڭ مۇشەسى ءبازارالى ءارىپ ۇلى ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، راحمەتىن ايتتى.

ەندى قازاق ماسەلەسىنە كوشەلىك. ويتەتىنى، «ورالمان» باسقا پلانەتادان كەلسەدە،  ول – قازاق.  سوندىقتان، «ورالمان» ماسەلەسى دەگەندى قوياتىن كەز جەتتى. ءبىر قازاقتىڭ شەتەلدە ءجۇرۋى، ءبىر قازاقتىڭ ەلگە ورالعان سوڭ سەرگەلدەڭ بولۋى بۇل «ورالمان» نەمەسە «جەرگىلىكتى» دەيتىن تار ۇعىمىنىڭ ەمەس، بارشا الاشتىڭ باس اۋرۋى. ەندى سول جينالىستا اسا قىزۋ تالقىلانعان ەكى ماسەلەنىڭ  بەتىن تىرناپ كورەلىك.

ازاماتتىق بەرۋ.

الەمدە قازاق اتىن يەلەنگەن جالعىز مەملەكەت بار. سوندىقتان،  «ءار قازاق – ونىڭ جالعىزى». ءبىراق ەكى جالعىز ءبىر ءبۇتىن بولا الماي ءجۇر.  «قازاقستان رەسپۋبليكسىنىڭ ازاماتى» دەيتىن تىلكىمدەي قاعاز تالاي قاراكوزدى مولدىرەتىپ قويدى. 5 ميلليون قازاقتىڭ بار جازىعى – يمپەريالار سىزعان سىزىقتىڭ كەسىرىنەن شەكارانىڭ شەتىندە قالعانى. ال تۋ كوتەرگەن اتاجۇرتتى – ساناۋلى ادام «سارقىلماس بايلىعىم» دەپ قارايتىن سياقتى. يەلەنگەن، يەمدەنگەن. ەلباسى باستاعان كوشكە كەز كەلگەن جەردەن «باتىراشتارىن» دايىنداپ قويادى. قازاق كوبەيسە ەگىنىنە تۇسەتىندەي ۇركە قارايدى. شىن مانىندە، ەلىم دەپ كەلگەن ەر-ازاماتقا ءبىر تيىننىڭ كەرەگى جوق، «قازاقاستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى» اتانسا بولعانى.

بىردە، بۇرىنعى تۇرعىلىقتى مەملەكەتىڭنىڭ ازاماتتىعىنان شىعىپ كەل دەدى. زاڭعا سول تالاپتى كىرگىزىپ، جاڭالىق جاراتقان ادام ءوزىنىڭ ەڭ «اقىماق» پەندە ەكەنىن ۇقسا عوي شىركىن! بالا ەمەس، شاعا ەمەس ءبىر مەملەكەتكە سونداي قۇرعاق ءسوز ايتىپ، ازاماتتىقتان باس تارتا سالۋ نە دەگەن قيسىن؟! نە دەگەن وڭاي! ەگەر بىزدەن باسقا ەل زاڭ شىعارۋ ورنىندا سونداي ءبىر «ءدانىشپاننىڭ» بار ەكەنىن بىلسە، مۇرتىن بالتامەن شابار ەدى....

ۋلادىق، شۋلادىق. ول تالاپ الىنىپ تاستالدى.

ەندىگى قالعانى «سوتتالماعان» دەگەن انىقتاما الىپ كەلۋ. ءوز زاڭىن سىيلايتىن مەملەكەت سوتتالعان ادامدى شەتەلگە شىعارا ما؟ باسقا جۇرتتى قايدام؟ جۇڭگو ەلىندە سوتتالماق تۇگىل «تاۋىق ۇرلاساڭىز» شەتەلگە شىعاتىن ءتولقۇجات بەرمەيدى. ەندەشە ول انىقتامانىڭ قانداي قاجەتتىلىگى بار. بۇل شىنداپ كەلگەندە، وزگە جۇرتتى دا ءوزىمىز سياقتى بارماق باستى، كوز قىستىمەن قۇجات جاسايدى دەپ ويلاعانىمىزدىڭ «جەمىسى».

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الۋعا ءبىر جىل قۇجات دايىنداعان قانداستارىمىزدى كورگەنبىز. سويتە تۇرا، ەندىگى نورما ءۇش اي ىشىندە ازاماتتىققا قۇجات تاپسىرىپ بولۋ كەرەك ەكەن. نەگە دەسەڭىز؟ قازىرگى بەرىلىپ جاتقان ۆيزانىڭ ۋاقىت مەرزىمى – 3 اي. ءسىز سول ءۇش اي ىشىندە جۇگىڭىزدى ءبۋىپ-تۇيىپ، شەكارادان ءوتىپ، «ورالمانىم» دەپ باسىڭنان سيپاپ تۇرعان بىرەۋدىڭ «ءۇي كىتابىن» الىپ، ۋاقىتشا تىركەۋگە، ودان تۇراقتى تىركەۋگە تۇرىپ، بۇكىل قۇجاتىڭدى «نوتاريۋستان» وتكىزىپ، ودان كەلگەن مەملەكەتىڭنەن «سوتتالماعان» دەگەن انىقتاما اكەلۋگە ءتيىسسىڭ. ونىڭ ۇستىنە ءار تەرەزەنىڭ ار جاعىندا «باۋىرىمىز كەلدى» دەپ جانىمەن قۋانىپ وتىراتىن مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر وتىرادى. نە دەگەن وڭاي جۇمىس؟

ستۋدەنتتەر ماسەلەسى

ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ IV قۇرىلتايىندا، اسىرەسە، شەتەلدەن كەلەتىن قازاق جاستارىنا ەلدىڭ قۇشاعى اشىق ەكەنىن، ەشقانداي كەدەرگىلەردىڭ بولمايتىندىعىن ايتتى. ەندى قاراپ كورىڭىز. جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقىپ جاتقان ورالمان ستۋدەنتتەر بۇرىنعىداي ازاماتتىقا تاپسىرا المايدى. بۇرىنعىداي تىركەۋ ۋاقىتىن ۇزارتىپ اتامەكەنىندە قالاعانىنشا تۇرا المايدى. سوندا ەلباسىمىزدىڭ ساياساتىن كىم قولداماي وتىر؟ ءتيىستى مەكەمەگە بارساڭىز ءبارىن زاڭعا اكەلىپ تىرەيدى. اسىلى زاڭ دەگەننىڭ ءوزى حالىق ءۇشىن جاسالاتىن دۇنيە. ءقازىر كەرىسىنشە حالىق «بۇل نە زاڭ» دەپ شىرىلدايتىن بولدى.

اتالمىش جينالىستا نەگىزىنەن ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دايىندىق فاكۋلتەتىندە وقيتىن تىڭداۋشىلاردىڭ ماسەلەلەرى ورتاعا قويىلدى. بۇل كۇندە  اتالمىش فاكۋلتەتتە  نەگىزىنەن جات جۇرتتىڭ باعى جانىپ تۇر. جىلدان جىلعا ءوز قانداستارىن قابىلداۋدى ازايتىپ، اۋعانستان ازاماتتارىن جارىلقاۋ موداعا اينالدى. شەتەلدەن ورالعان جاس قازاقتاردىڭ تىركەلۋ، ۆيزا الۋ، ازاماتتىققا قۇجات تاپسىرۋداعى بىتپەس جىرى وسى فاكۋلتەتتە ۇزاق جىل باسشىلىق ەتكەن جازيرا تۇمانبايقىزىن دا بەيجاي قالدىرماسا كەرەك. وسى جينالىسقا كەلىپ، وتباسىنان الىستاپ، وتانىن ىزدەپ كەلگەن قاراكوز قازاقتاردىڭ جۇرەكجاردى تىلەكتەرى مەن اقىل جەتپەيتىن اۋىرتپاشىلىقتارىن ايتىپ، جاناشىرلىعىن ءبىلدىردى.

جينالىسقا قاتىسقاندار كوشى-قون ماسەلەسىندە ءارتۇرلى كەلەڭسىزدىكتەردىڭ بەتىن اشتى. دەگەنمەن وقيمىن، ءبىلىم الامىن، وسى ەلدە تۇرامىن دەپ كەلگەن ورالمان جاستاردىڭ پروبەلماسى ەڭ وزەكتى دەپ تانىلدى. جيىن سوڭىندا الماتى قالاسى ىشكى ىستەر دەپارتامەنتى كوشى-قون پوليسياسى باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى، پوليسيا پودپولكوۆنيگى ەرجان التايەۆ تا وسى ماسەلەنى دەر كەزىندە شەشۋ كەرەك ەكەنىن قاپەرىنە الدى.

قۋانتارلىعى، كوشى-قون سالاسىندا جۇمىس اتقارىپ وتىرعان قۇزىرلى مەكەمە وكىلدەرى قانداستارمەن ەتەنە جۇمىس جاساۋدى، ءجيى پىكىر الماسىپ تۇرۋدى ءجىتى نازاردا ۇستايتىندىقتارىن جەتكىزدى. بىزدە «قامشى» پورتالىنىڭ اتىنان ەرجان التايەۆ مىرزانى الداعى كۇندەرگە ونلاين كونفەرەنسياعا  شاقىردىق.  ۋاقىت كورسەتەر. دەگەنمەن «كوش جۇرە تۇزەلەدى». تەك ءتيىستى ازاماتتار باسقانى ەمەس قازاقتىڭ كوبەيۋۋىنە جۇمىس جاساپ جاتقاندارىن ۇمىتپاعانى ءجون. ەلگە ەل قوسىلسا قۇت. ەرتەڭ ءبىر قازاقتىڭ وسىندا تۇرۋىنا قول ۇشىن سوزعانى ءۇشىن الاش تاريحىندا التىن ارىپپەن جازىلادى.  ءبىر قازاقتىڭ ەلدەن كەتۋىنە سەبەپكەر بولسا ۇرپاعىنىڭ الدىندا قارعىسقا قالادى. وسىنى بىلسە ەكەن بيلىكتى جۇرت.

حازىرەت ءابدىلدا

سارسەنبەك قىزايبەك ۇلىنىڭ فوتوسى