تاريحتىڭ ويلى-قىرلى بەلەستەرىندە حالىقتىڭ جۇرەگىندە ساقتالىپ، جادىندا جاتتالىپ قالاتىن، قوعامدىق دامۋعا ايرىقشا اسەر ەتىپ، ۇلتتىق سانا-سەزىمگە قوزعاۋ سالاتىن اسا ماڭىزدى وقيعالار بولادى. قازاق حالقى ءۇشىن سونداي اسۋلاردىڭ ءبىرى – 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسى.

نۇرسۇلتان نازاربايەۆ

         الماتى قالاسى وكج-نىڭ №4 كىتاپحاناسىندا 9-شى قاراشا كۇنى ق ر پرەزيدەنتى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، ق ر مادەنيەت قايراتكەرى، مەملەكەتتىك «دارىن» جاستار سىيلىعى مەن قازاقستان جاستار وداعى سىيلىعىنىڭ يەگەرى، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، قازاقستان جازۋشىلار وداعى مەن جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى بولاتبەك تولەپبەرگەننىڭ دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىرگەن، تاۋەلسىزدىك تۋىن كوتەرگەن ايگىلى 1986 جىلدىڭ جەلتوقسان كوتەرىلىسىنىڭ 30 جىلدىعىنا وراي «كەرەمەت مەديا» باسپاسىنان جارىق كورگەن «قاسيەتتىم – جەلتوقسان» اتتى جاڭا كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى.

مادەني ءىس-شارانىڭ ماقساتى – اسقاق تاريح 1986 جىلعى جەلتوقسان كوتەرىلىسى تۋرالى جاڭا كىتاپپەن وقىرمانداردى تانىستىرۋ، تاۋەلسىزدىگىمىزدى باياندى ەتۋ جولىندا جاستاردى قازاقستاندىق پاتريوتيزمگە، وتانىن، تۋعان ەلىن سۇيەتىن ۇلتجاندى، ەلجاندى ازامات بولۋعا تاربيەلەۋ. اتالمىش شاراعا الماتى پوليگرافيالىق كوللەدجىنىڭ، الماتى جاڭا تەحنولوگيالار كوللەدجىنىڭ، الماتى قارجى-قۇقىقتىق تەحنولوگيالىق كوللەدجىنىڭ، الماتى كولىك جانە كوممۋنيكاسيالار كوللەدجىنىڭ ستۋدەنتتەرى مەن ۇستازدارى، جەلتوقسان قاھارماندارى امانعازى كارىپجان ۇلى، ءجۇرسىن تاستەكەيەۆ شاقىرىلدى.

بولاتبەك تولەپبەرگەن ۇلتتىق ماسەلەلەر، تاريحي اقتاڭداقتار جانە دەموكراتيا پرينسيپتەرى، جاڭعىرىعى جادىمىزدا جاتتالىپ قالعان جەلتوقسان كوتەرىلىسى تۋرالى جارىققا شىققان «كوشكەن كۇننىڭ بوياۋى»، «ءبىز بىلمەيتىن جەلتوقسان»، «1937-2007: تاۋقىمەت پەن تاعزىم»، «ماڭگى جاس – الاش يدەياسى»، «جەلتوقسان قارلىعاشتارى»، «ۇلتتىق يدەيا – تاۋەلسىزدىك تۇعىرى»، «ءبىز وسى نە ءبىتىرىپ ءجۇرمىز؟» تاعى دا باسقا 20-عا جۋىق كىتاپتىڭ اۆتورى. ال، اۆتوردىڭ  «قاسيەتتىم – جەلتوقسان» كىتابى – 1986 جىلعى الماتى قالاسىنداعى جەلتقسان كوتەرىلىسىنىڭ شىعۋ سەبەپ-سالدارى، وعان قاتىسقان قازاق جاستارىنىڭ جانقيارلىق ەرلىگى، قايسارلىعى، قاھارماندىق كۇرەستىڭ شىنايى بەينەسى تۋرالى سىر شەرتەتىن، تاريحىمىزدى تارازىلاپ، وتكەنىمىزگە ولشەۋ بولاتىن، بۇگىنىمىزدىڭ بەدەرىن ايقىنداۋعا باستاما بولار تاريحي قۇندى كىتاپ.

ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، «نۇر وتان» حدپ ساياسي كەڭەسىنىڭ بيۋرو مۇشەسى، جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قاتىسۋشى نۇرتاي سابيليانوۆ كىتاپقا جازعان العىسوزىندە «تاۋەلسىزدىك جولى – اۋىر جول. سول جولداعى ايتۋلى وقيعا – 1986 جىلعى جەلتوقسان كوتەرىلىسى. بۇل ۇلى قۇبىلىستى كەڭ كولەمدە ناسيحاتتاۋ، جاس ۇرپاقتىڭ ودان تاعىلىم الۋىنا جەتە ءمان بەرۋ – ءبىزدىڭ قاسيەتتى پارىزىمىز. وسى تۇرعىدا جەلتوقسانتانۋشى، زەرتتەۋشى، جۋرناليست بولاتبەك تولەپبەرگەننىڭ «قاسيەتتىم – جەلتوقسان!» پۋبليسيستيكالىق كىتابىنىڭ ماقساتى – اسقاق تاريح – 1986 جىلعى جەلتوقسان كوتەرىلىسى تۋرالى جاقسى دۇنيەنى رۋحاني اينالىمىمىزعا قوسۋ. تاۋەلسىزدىگىمىزدى باياندى ەتۋ جولىندا جاستارىمىزدى تاريحي تۇرعىدا تاربيەلەۋگە ۇلەس قوسۋ» - دەگەن ەدى.

كىتاپحانا قىزمەتكەرلەرى كىتاپ اۆتورىنىڭ شىعارماشىلىق قىزمەتىمەن، جاڭا كىتاپتىڭ مازمۇنى مەن بولىمدەرىمەن وقىرمانداردى ارنايى دايىندالعان سلايد پرەزەنتاسيا، بەينەشولۋلار ارقىلى تانىستىرىپ ءوتتى. وقۋ زالىندا «جەلتوقسان شەجىرەسى – ەلىمنىڭ مارتەبەسى» كىتاپ جايماسى ۇيىمداستىرىلىپ، وعان جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ شىعۋ سەبەپتەرىن، وعان قاتىسقان جىگەرلى جاستارىمىزدىڭ ەرلىكتەرىنەن سىر شەرتەتىن تاريحي، ادەبي كىتاپتار قويىلدى.

العاشقى ءسوز كەزەگىن العان كىتاپ اۆتورى بولاتبەك تولەپبەرگەن  جەلتوقسان دۇربەلەڭىنىڭ باستالۋ سەبەبى، نامىس وتىنىڭ الاۋى جۇرەگىندە جانعان قاجىرلى دا جىگەرلى، ءور رۋحتى جاستارىمىز، ەرگە بەرگىسىز ەرلىك تانىتىپ، قانشا قينالسا دا قايىسپاعان قايسار قىزدارىمىز جايلى جاستارمەن وي ءبولىستى، ازاماتتىق ۇستانىمدارىن قايمىقپاي بىلدىرە وتىرىپ، جاستارعا اراشا ءتۇسىپ، قورعان بولعان ازاماتتارىمىزدىڭ دا ەسىمدەرىن اتاپ كەتتى.

وقىرماندار كەش قوناقتارىنا وزدەرىن تولعاندىرىپ جۇرگەن: «تاۋەلسىزدىك بىزگە وڭاي كەلدى دەگەن پىكىرگە قالاي قارايسىز؟»، «وسى جەلتوقسان كوتەرىلىسى تاقىرىبىن زەرتتەۋىڭىزگە نە سەبەپ بولدى؟ جانە دە وسى جولدا الدىڭىزدان كەدەرگىلەر كەزدەستى مە؟»، «جەلتوقسان وقيعاسى ءوز مارتەبەسىن تولىق الدى ما؟»، «جەلتوقسان قاھارماندارىنا مەملەكەت تاراپىنان قانداي قولداۋلار كورسەتىلىپ وتىر؟» سىندى سالماقتى دا ۇتقىر سۇراقتار قويىپ، ساليقالى دا ۇتىمدى جاۋاپتار الىپ جاتتى.

كىتاپحانانىڭ دارىندى وقىرماندارى الماتى پوليگرافيالىق كوللەدجىنىڭ ستۋدەنتەرى ەركىن جانتاس ءوزى شىعارعان «جەلتوقسان»، ءامىرقۇل ىنكار ق.رىسقۇلبەكوۆتىڭ «جەلتوقسان ىزعارى»، ەرجان ايالا «ەلىم مەنىڭ»، الماتى جاڭا تەحنولوگيالار كوللەدجىنىڭ ستۋدەنتى ابايدوللا نۇرگۇل «قازاقستان» ولەڭ-جىرلارىن مانەرلەپ وقىپ بەردى. چايكوۆسكيي اتىنداعى الماتى مۋزىكالىق كوللەدجىنىڭ دارىندى ونەرپازدارى دۇيسەنعالييەۆ قۋانىش، جۇماتقان ابىلايحان «بايتاق ەلىم»، «ەگەمەن قازاقستان»، «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى» اتتى مەرەكەلىك پاتريوتتىق ءان-شاشۋلارىن ۇسىندى.

تانىمدىق كەشتەن جاستار قاۋىمى مۇز ۇستىندە مۇڭ قالعان قاسىرەتتى كەزەڭدە نامىسى مۇقالماعان بوزداقتارىمىزدىڭ جىگەرى مەن قايسارلىعى جايلى بىلەتىن دەرەكتەرىن تولىقتىرىپ، تاريحتان مول تاعىلىم الدى.

حامەتوۆا ايگەرىم

الماتى قالاسى وكج-نىڭ №4 كىتاپحاناسىنىڭ قىزمەتكەرى