وسىدان 25 جىل بۇرىن، 18 قاراشادا قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ شەشىمىنە سايكەس رەسپۋبليكانىڭ مينيسترلەر كابينەتى “اۋىلدىق جەرلەردە جۇمىس ىستەۋگە تىلەك ءبىلدىرۋشى بايىرعى ۇلت ادامدارىنىڭ باسقا رەسپۋبليكالاردان جانە شەت ەلدەردەن قازاق كسر-ىنا كوشىپ كەلۋى ءتارتىبى مەن شارتتارى تۋرالى” قاۋلى قابىلدادى. قازاق كوشىنە جول اشقان وسىناۋ قاۋلى قابىلدانعانىنا 25 جىل تولىپ، مەرەيلى داتاعا ءدوپ كەلىپ وتىرمىز. وسى ورايدا ەڭ العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ەلگە ورالعان قانداسىمىز وكەي ءۇرىمحان ۇلىنىڭ ەستەلىگىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنامىز.

جاراتقانىمنان قازاق بولىپ جاراتىلعانىما قۋانا ماقتانامىن. تاۋبە دەيمىن. قازاقتىقپەن ەرەكشەلەنە بىلدىك. 1991 جىلى قازاقستان پرەزيدەنتى ن.نازاربايەۆتىڭ «الىستاعى اعايىنعا اق تىلەك» دەگەن ۇندەۋ حاتى مەن قايتا قۇرۋ باستالىپ، ۇلت بولىپ ۇيۋ شاپاعاتى جىگەرلەندىردى مە «سەنىڭ تۇرعان جەرىڭ موڭگولدىڭ جەرى. بولاشاق ۇرپاعىڭ كاپىر بولادى، قانىڭ قازاق بولسا ەلىڭ، جەرىڭ قازاقستان. وزگە ەلدە سۇلتان بولعانشا، ءوز ەلىڭدە ۇلتان بول»-دەگەن قاعيدا جاڭا ەرەكشە سەزىمگە بولەپ، جىگەرلەندىرىپ، ۇرپاعىڭدى قازاعىڭا جەتكىز دەگەن وي مەن ارمان مازالاپ ءولى-ارۋاق، ءتىرى-تۋىس، ءۇي-باسپانا، ءجۇمىس-مانساپتى تاستاپ كوشۋگە بەل بۋدىم.

ول كەزدە ۇلىم ماقسات پەن نۇقسات ۋنيۆەرسيتەتتە وقيدى. زايىبىم ز.مادەنيەت ءمۇعالىم، كەلىنىم و.دارياگۇل توقىماشى، باسقا 4 بالام ورتا مەكتەپتە وقيتىن-دى. قازاقستانعا كوشۋىمە تۋىستارىم قارسى بولدى. اۋىلىما قوشتاسىپ ءدام تاتۋعا بارعانىمدا ولار سوندا عانا ءبىراق سەندى. «وكەي، سەن ەلىڭدى، جەرىڭدى قيماۋشى ەدىڭ نەگە ءبۇيتتىڭ. كوزىڭ اشىق، كوكىرەگىڭ وياۋ ازاماتسىڭ. بىردەڭەنى سەزىپ ءبىلىپ كوشىپ بارا جاتقان شىعارسىڭ. ءدام تارتسا ءبىز دە بارىپ قالارمىز»-دەپ كوز جاستارىن بۇلاپ، دامدەرىن تاتقىزىپ، تىرىدەي ايرىلعانىمىز-اي دەگەندەي امالسىزدان ساپارىمىزعا ساتتىلىك تىلەپ، اللا جار بولعاي ايتىپ قيماستىقپەن قوشتاسىپ شىعارىپ سالدى.

كىر جۋىپ، كىندىك قان تامعان جەرىم، ەركەلەتىپ وسىرگەن ەلىم، تاي-قۇلىنداي تەبىسىپ، سىرلاسىپ وسكەن قۇربى-قۇرداس، دوس-جاران، ولسە ءبىر شۇڭقىردا، تىرىدە ءبىر توبەدە بولاتىن قان جالاسىپ تۋىسقان تۋىس-تۋعان قالجىڭداسىپ ويناپ كۇلەر بالداي ءتاتتى بالدىزدار، باس تىرناسار باجالار، جانى اشىر، شىنشىل ناعاشى، سىنشىل قايىن جۇرت، تىپتەن ەتەكتەن تارتار دۇشپانىڭ دا ەسكە الىنىپ، ونىمەن بىرگە سوعىمعا 1-2 ءىرى-قارا مال، 10-15 قوي سويار جاعداي ويلاندىرىپ، كولدەن شولگە كەتىپ بارا جاتىرمىن با-دەگەن قوبالجۋمەن كۇدىك تە بولدى كوڭىلدە. سەنىم «قازاق» دەگەن ءسوزدىڭ قۇدىرەتى، جانۇيام، تاۋەكەل مەن «ءبىر اللا جار بولىپ، اتا-بابا رۋحى قولداي گور»-دەگەن ىشكى سەزىم، جىگەر قۋاتىم بولدى.

تاۋەلسىزدىكتىڭ نۇرلى دا قۋاتتى شاپاعاتىنىڭ ىقپالىندا العاشقى جىلدارى موڭعوليا قازاقتارىنىڭ 40 پايىزعا جۋىعىن ءۇي مۇلكىن اۆتوماشينامەن، ادامدارىن ۇشاقپەن كوشىرىپاكەلىپ باسپانا مەن مال بەرىپ، ماماندىعىمىزعا ساي جۇمىسقا ورنالاستىرعانىنا قازاق ەلىنە العىسىمىز شەكسىز. بۇل ۇلى كوشكە موڭعوليا ەلى تاڭعالا-تامسانا تاڭىرقادى دا كوش ەرەكشە بولدى.

اللا جار بولىپ مەملەكەتىمىزدىڭ مەيىرىمىمەن 1991 جىلى كيەلى مەكەن اقىندار مەن باتىرلار ەلىنىڭ اقسەڭگىر اۋىلىنا كوشىپ كەلىپ مەكەندەدىم. بۇل جامبىل اۋدانىنا كەلگەن موڭعوليا قازاقتارىنىڭ ەڭ العاشقى كوش لەگى ەدى.

العاشقى جىلدارى موڭعوليا قازاقتارىنان جالعىز ءۇي بولعاندىقتان:

جاڭا مەكەن بىزگە بولدى اقسەڭگىر،

ەرتىپ كەلدىم 8 بالا ءبىر كەمپىر.

ءبىر تىلەگىم اللادان جالبارىنىپ،

ارتتا قالعان تۋىستىڭ ءبارىن كەلتىر – دەپ ايتقانىم، اۋىزىم دۋالى، ءسوزىم كيەلى بولىپ، بۇگىندەرى موڭعوليا قازاقتارىنان 60-قا جۋىق ءۇي بولسا، تۋىستاردان 17 ءۇي (جانۇيا) الماتى قالاسى اۋماعىندا 35 جانۇيا قونىستانۋدامىز.

قىرىق جىل ۇستاز بولىپ، ونىڭ 15 جىل ءوتىلىن اتامەكەندە اتقاردىم. تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلىندا «زامان قازاقستان»، «جەتىسۋ»، «اتامەكەن» جانە «ءانا-تىلى» گازەتتەرىنىڭ بەلسەندى ءتىلشىسى بولىپ «شۋاقتى جولدار» دەگەن كىتابىم جارىق كوردى. قونىسىم قۇتتى، ۇرپاعىم جۇپتى بولىپ شاڭىراعىم شاتتىققا بولەنىپ، نەمەرە-شوبەرەلەر ءوسىپ، 42 جان بولىپپىز. بالالارىم جوعارى ءبىلىمدى، بىلىكتى ماماندار. ماسەلەن نۇقسات ۆەنگريا، ماسكەۋدە، ءاليا كورەيادا، اباي تۇركيادا، اراي قىتايدا، اقتىلەۋ گەرمانيا، فرانسيادا، نەمەرەم لاۋرا اقش پەن كورەيا ەلدەرىندە بولدى.

مەن كەلگەلى ءبىزدىڭ اۋىلدا بولعان وزگەرىستەر: اۋىل ماڭايى مالعا تولىپ، ەت، اق تاعام مولايىپ، جانۇيا كوبەيىپ ادام سانى ءوسىپ، ورىس ءتىلدى مەكتەپ جابىلىپ، بالا-باقشا، مادەنيەت ءۇيى، مەكتەپتەر قازاق تىلىندە سويلەپ مەشىت، تويحانا سالىنىپ، يماندىلىق ارتىپ، اراقسىز توي جاسالىپ، كورشىم قازاق بولىپ، شوشقانىڭ ءوزى تۇر عوي ءيىسى دە جوعالدى. اتا-بابا سالت ءداستۇرى ءوز جالعاسىن تابۋدا.

كەڭەس ۇكىمەتى قۇلاماي، كوشى-قون زاڭى شىقپاي تۇرىپ كوشى-قون باستالعاندىقتان ومىردە ءوز ورنىن تابا الماي جاتقان ىس-ارەكەتتەر دە بارشىلىق.

ماسەلەن، ورالمانداردىڭ باسقا ەلدە جۇمىستاعان ەڭبەك ءوتىلى مەن ديپلومى قۋاتسىز بولىپ، قونىستانۋىن ارنايى وڭىرگە بنلگىلەپ بەرۋ جايتتار كوشى-قونعا كەرى اسەرىن تيگىزەرى حاق. ال، قازاق ءتىلىن ۇيرەن دەپ قارجى جۇمساپ، جالبارىنۋ ورىنسىز-اق. قازاق تىلگە نارازىلار بىزدەن ۇلگى الىپ ءوز وتانىنا جۇرە بەرسىن. ۇلىم ۇياعا، قىزىم قياعا قونىپ ەل قاتارلى ءومىر ءسۇرىپ، شات-شادىمان تىرشىلىك ەتىپ، تاۋەلسىزدىكتىڭ ءبىر كىرپىشى بولىپ قالاندىق. بۇعان تاۋبە دەپ اللاعا دا قازاق ەلىمە دە ريزامىن.

تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلىندا ورالمانداردىڭ ۇلەسى ايتارلىقتاي. قازاق سانى كوبەيىپ، قازاق ءتىلى مارتەبەسىن السا عانا ماڭگىلىك ەل بولىپ بابا اماناتىمەن اجەنىڭ اق ءۇمىتى اقتالار ەدى.

جۇرەر جولىمىز اللانىڭ امىرىمەن قۇراندا ايقىن كورسەتىلىپ، جاراتۋشىعا سىيىنىپ، اتا-اناسىن سىيلاپ، جاقسىلىق جاساۋعا مىندەتتىمىز.  تاۋەلسىزدىك جىلدارى ويعا دا كەلمەيتىن تولاعاي تابىستارعا جەتتىك. بولىنسەك اللاعا دا ادامعا دا جاقپايتىنىمىزدى ەسكەرىپ، جاقسىلىققا شۇكىر، قيىنشىلىققا سابىر ەتىپ، تاعدىرعا ريزا بولىپ، بىرلىك بەرەكە دە جىرعاۋلى ءومىر سۇرەيىك، اعايىن!