بۇگىنگى كۇنى بانكومات قىزمەتىن پايدالانبايتىن ادام كەمدە-كەم شىعار. تولەم كارتوچكاسىن قولىنا ۇستاعان ءاربىر ادام وسى ءبىر تەمىر جاشىككە مىندەتتى تۇردە ءبىر ۇڭىلەدى.

ءبىراق قازىرگى تاڭدا بانكوماتتارعا دەگەن سەنىم ازايىپ بارا جاتقانعا ۇقسايدى. سەبەبى، ەل اراسىندا: «بانكومات اقشامدى جەپ قويدى»، «بانكوماتتاعى اقشام جوعالىپ كەتتى»، – دەگەندەردى دە كەزدەستىرىپ ءجۇرمىز. ارينە، مۇنداي كەلەڭسىزدىككە ءارقاشان بانك كىنالى بولا بەرمەيدى. ويتكەنى، قوعامدا ءسىزدىڭ كارتوچكاڭىزدىڭ كوشىرمەسىن جاساپ، قۇپيا كودىڭىزدى ۇرلاپ، اقشاڭىزدى تىپ-تيپىل ەتەتىندەر بار. ۇرلىقتىڭ جاڭاشا ءتۇرى «سكيممينگ» دەپ اتالادى. «جاڭا» ۇرىلاردى «سكيممەرلەر» نەمەسە «كاردەرلەر» دەپ اتاسا، زارداپ شەگەتىن وبەكت رەتىندە ءسىز «حولدەر» بولىپ تابىلاسىز.

راس، وسىدان بىرنەشە اي بۇرىن ەلىمىزدە بانكومات ارقىلى اقشا ۇرلايتىندار ۇستالدى. قىلمىسكەرلەر بۇل ويىن بانكوماتتىڭ كارتوچكا سالاتىن تەسىگىنە ساعىز،بالاۋىز جاپسىرۋ ارقىلى ىسكە اسىرعان. ياعني، كارتوچكانى سالىپ بولعاننان كەيىن پايدالانۋشىلار اقشانىڭ تەسىك اۋزىنا كەپتەلىپ قالاتىنىن بايقامايتىن بولعان. نەگىزى بۇل تۇتىنۋشىنىڭ اقشاسىن جىمقىرۋدىڭ قاراپايىم عانا ءادىسى. قازىرگى كۇنى مۇنداي قيتۇرقى ارەكەتتىڭ نەشە ءتۇرلى جولدارى پايدا بولدى. ماسەلەن، ءسىز الدىڭىزعا نوۋتبۋگىڭىزدى قويىپ ءبىر دەمالىس ورنىندا وتىرسىز دەيىك. وسى كەزدە ءسىزدىڭ جانىڭىزدا ءدال ءسىز سياقتى تاعى ءبىر كىسى دەمالىپ وتىرادى. وعان ءسىز جاي عانا جىميىپ قاراعانىڭىزبەن، ونىڭ قانداي ارەكەتتى جۇزەگە اسىرىپ جاتقانىن بىلمەيسىز. شىن مانىندە الگى كىسى «سكيممەر» ارقىلى ءسىزدىڭ قۇپيا كودتارىڭىزدى ۇرلاپ جاتقان بولۋى مۇمكىن. «سكيممەر» – پلاستيكالىق كارتوچكانىڭ ماگنيتتىك جولاعىنان اقپاراتتى جينايتىن، بىلايشا ايتقاندا، ۇرلايتىن قۇرال. كەيبىر اقپاراتتار سكيممەردى 2002 جىلدارى ەۋروپادا پايدا بولدى دەپ ءجۇر. دەگەنمەن، بانكوماتتاردىڭ ەۋروپا كوشەلەرىندە تالاي جىلداردان بەرى جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقانىن ەسكەرسەك، ولاردىڭ ءتىپتى ارىدەن كەلە جاتقانىن بولجاي بەرۋگە دە بولادى. قالاي ايتساق تا، قازىرگى كۇنى «سكيممەر» توڭىرەگىندەگى شاتاق بۇرىنعىعا قاراعاندا اناعۇرلىم ءورشىپ تۇر. ۇرلىقتىڭ مودەرنيزاسيالانعان تۇرىمەن كۇرەستى، اسىرەسە، انگليا قاتتى جۇرگىزىپ كەلەدى. اتالعان مەملەكەتتە «سكيممينگ» ەسىرتكى جانە قارۋ ساۋداسى قىلمىستارىمەن قاتار قويىلعان. ءتارتىپ ساقشىلارى ۇنەمى «انتيسكيمينگ» شاراسىن وتكىزەدى. رەسەيدە «سكيممەرلەر» تۋرالى مالىمەتتەر تەك 2004 جىلدان باستاپ، ياعني «پلاستيكالىق كارتوچكالاردىڭ اقپاراتىن زاڭسىز پايدالانعان» توپ ۇستالعاننان كەيىن كەڭىنەن تاراي باستادى. ال ءبىزدىڭ ەلىمىزدە مۇنداي قىلمىس قانشالىقتى دەڭگەيدە دەيتىنگە كەلەر بولساق، وكىنىشكە قاراي بۇل جاعىنان ماماندار ماردىمدى جاۋاپ بەرە الماي وتىر. ءتىپتى اتالعان قىلمىسقا قاتىستى فاكتىنىڭ تىركەلگەن-تىركەلمەگەنى بەلگىسىز. ال بانكتەر ءوز بەدەلىن جوعالتىپ الماۋ ءۇشىن كوبىنە مۇنداي اقپاراتتاردى تاراتپاۋدى ءجون سانايدى. بانكومات قىزمەتىن پايدالاناتىن ءاربىر ادام ءۇشىن بۇل ماڭىزدى بولعاندىقتان ءبىز «سكيممەر» تۋرالى ازداعان مالىمەتتى بەرىپ كەتۋدى ءجون كوردىك.

سونىمەن، قازىرگى تاڭداعى «سكيممەر» ەكى بولىكتەن تۇرادى. ءبىرىنشىسى – بانكوماتتىڭ كارتوچكا قابىلدايتىن تۇسىنا ورنالاستىرىلاتىن، ياعني كارتوچكانىڭ ماگنيتتىك جولاعىنان اقپارات جينايتىن قاپتاما. مۇنداي قۇرىلعى اسىرەسە ۇنەمى ءبىر بانكوماتتى پايدالاناتىن ادامدار ءۇشىن ءقاۋىپتى. كەي ازاماتتار ۇرىنىپ قالماس ءۇشىن ۇنەمى بانكوماتتىڭ ءوزى مەن ەكرانداعى بەينەسىن سالىستىرىپ وتىراتىندىقتان، «سكيممەرگە» كورىنبەيتىندەي ەتىپ جاسالادى. ادەتتە ونىڭ ەنى كارتوچكانىڭ ماگنيتتىك جولاعىنىڭ ەنىندەي، ال قالىڭدىعى 2-2،5 مم. بولىپ كەلەدى. اتالعان قۇرىلعى اقپاراتتاردى وزىنە جينايدى نەمەسە سىمسىز كانالدار ارقىلى (سمس، بليۋتۋز) جاقىن ماڭداعى باسقا قۇرىلعىعا جىبەرىپ وتىرادى. (سۋرەت-1)

سكيممەردىڭ ەكىنشى بولىگى – PIN-كود جايلى اقپارات جينايتىن كلاۆياتۋرا قاپتاماسى. بۇل دا الگى قاپتاما سياقتى، تەك ودان ايىرماسى كلاۆياتۋراعا ورناتىلادى. بانكوماتتىڭ كلاۆياتۋراسى نەگىزىنەن تەمىردەن بولعاندىقتان، جاسىرىن قاپتاما دا ادەتتە تەمىردەن جاسالادى. ءبىراق ونىڭ قالىڭدىعى 0،5-1 سم. بولعاندىقتان، قولمەن ۇستاپ انىقتاۋعا مۇمكىندىك بار. كەيدە تۇتىنۋشىنىڭ كۇدىگىن تۋدىرماۋ ءۇشىن قاپتاما كلاۆياتۋرانىڭ ۇستىنە تەگىس جاپسىرىلادى.(سۋرەت-2)

مۇنىمەن قاتار قۇپيا اقپاراتتاردى شاعىن كامەرا ارقىلى جازىپ الاتىندار دا بار. مۇنداي كامەرالار كوبىنەسە مونيتوردىڭ ۇستىڭگى جاعىنا ورنالاستىرىلادى. كەيدە ءسىز مونيتوردىڭ جانىنان جارناما پاراقشالارىن سالىپ قوياتىن كىشكەنە عانا قوراپتى كورىپ قالۋىڭىز مۇمكىن. بۇلار دا كامەرانى جاسىرىپ قويۋ ءۇشىن تاپتىرمايتىن ورىن. (سۋرەت-3)

اقپاراتتى جيناپ بولعاننان كەيىن نەگىزىنەن الاياقتار ولاردى «اق پلاستيك» دەپ اتالاتىن ماگنيتتىك جولاعى بار پلاستيكالىق كارتوچكالارعا كوشىرەدى. نە لوگوتيپى، نە باسقا دا بەلگىسى جوق اق پلاستيكتەر ارقىلى-اق كەز كەلگەن بانكوماتتان اقشانى وڭاي الا بەرۋگە بولادى. ءبىراق ساۋدا ورىندارىندا پايدالانۋ ءۇشىن اق پالاستيكتەردى كادۋىلگى كارتوچكانىڭ بەينەسىنە كەلتىرىپ الاتىندار دا بار.

قىسقاسىن ايتقاندا كوشە بويىندا تۇرعان بانكوماتتىڭ قىزمەتىن پايدالاناردا وتە ساق بولعانىڭىز ءجون. اسىرەسە جانىڭىزدا كۇدىكتى ادام بايقالسا، وتە مۇقيات بولعان دۇرىس. ەڭ جاقسىسى بانكتىڭ وزىندە ورناتىلعان بانكوماتتاردىڭ قىزمەتىن پايدالانۋ. سەبەبى، ول جەردە ءسىزدىڭ وپەراسياڭىزدى باقىلاپ وتىراتىن كامەرالار ورناتىلادى جانە ۇنەمى قاسىڭىزدا كۇزەتشى تۇرادى.