تۇركىستان وبلىسىندا ەگىنگە قاجەتتى سۋدى ءتيىمدى ءبولۋ ماقساتىندا ۆەگەتاسيا كەزەڭىندەگى كۇتىلەتىن سۋ كولەمىن ەسكەرە وتىرىپ، ىلعالسۇيگىش داقىلداردى ەگۋ ليميتتەرى قايتا قارالدى.

پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى قانات بوزىمبايەۆ تۇركىستاندا 2026 جىلعى ۆەگەتاسيا كەزەڭىنە دايىندىق ماسەلەلەرىنە ارنالعان وتىرىس وتكىزدى. جيىنعا سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاسيا ءمينيسترى نۇرجان نۇرجىگىتوۆ، اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ايداربەك ساپاروۆ، سۋ شارۋاشىلىعى ۇيىمدارىنىڭ، جەرگىلىكتى اتقارۋشى جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ، سونداي-اق ايماقتىڭ شارۋا قوجالىقتارى وكىلدەرى قاتىستى.

كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلار كەلەسى جىلعا ارنالعان ترانسشەكارالىق سۋدىڭ كەلۋ بولجامدارىن جانە الداعى سۋارۋ كەزەڭىندە سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋدى قامتاماسىز ەتۋ شارالارىن تالقىلادى. شارۋالارعا سۋ تاپشىلىعى ءقاۋپىن ازايتۋ ءۇشىن سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋدىڭ ماڭىزدىلىعى جانە ىلعالدى كوپ قاجەت ەتەتىن داقىلداردى ازايتۋ قاجەت ەكەنى ايتىلدى.

«اشحابادتا وتكەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ مەملەكەتارالىق سۋ شارۋاشىلىعىن ۇيلەستىرۋ كوميسسياسىنىڭ وتىرىسىندا كەلەسى جىلى سۋ كەلۋ كولەمىنىڭ ازايۋى تۋرالى بولجام جاسالدى. توقتوعۇل سۋ قويماسىنىڭ دەڭگەيى رەكوردتىق تومەن كورسەتكىشكە جەتۋ ءقاۋپى بار. قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگىندە كوكتەمنەن بەرى جاۋىن-شاشىن بولعان جوق. وكىنىشكە قاراي، بۇل ايماقتىڭ بارلىق مەملەكەتىندە كەزدەسىپ وتىرعان تابيعي پروسەسس. وسىعان بايلانىستى، سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن بەلسەندى تۇردە ەنگىزۋ جانە ىلعالدى كوپ قاجەت ەتەتىن داقىلداردى ەگۋ ليميتتەرىن قايتا قاراۋ وزەكتى بولىپ وتىر. جاڭا ليميتتەر 2026 جىلعى ۆەگەتاسيا كەزەڭىندەگى كۇتىلەتىن 10 ملرد تەكشە مەتر سۋ كولەمىن ەسكەرە وتىرىپ ەسەپتەلەدى. سونىمەن بىرگە ليميتتەردىڭ ساقتالۋى قاتاڭ باقىلاۋعا الىنادى. قۇقىق بۇزۋشىلار كەيىن مەملەكەتتەن مۇمكىن ەمەس نارسەنى تالاپ ەتپەۋ ءۇشىن بارلىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءتۇسىنۋى كەرەك»، — دەدى قانات بوزىمبايەۆ.

اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، تۇركىستان وبلىسىندا الداعى ۆەگەتاسيا كەزەڭىندە كۇرىش ەگىلەتىن القاپ 3،5 مىڭ گەكتاردان اسپاۋعا ءتيىس.

ۆيسە-پرەمەر اۋىل شارۋاشىلىعى مەن سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاسيا مينيسترلىكتەرىنە، سونداي-اق تۇركىستان جانە قىزىلوردا وبلىستارى اكىمدىكتەرىنە جۇمىس توبىن قۇرۋدى تاپسىردى. ولار ەكى اپتانىڭ ىشىندە وبلىستارداعى سۋ تۇتىنۋ ليميتتەرىن انىقتاپ، ەگىس القاپتارىن ليميتتەرگە سايكەس جوسپارلاپ بەكىتۋى ءتيىس.

سونىمەن قاتار قانات بوزىمبايەۆ سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاسيا مينيسترلىگىنىڭ «دوستىق» ترانسشەكارالىق كانالى بويىنا كۇرىش ەگۋگە تىيىم سالۋ ۇسىنىسىن قولدادى. كۇرىشتى تەك «قىزىلقۇم» كانالىنىڭ بويىندا 3،5 مىڭ گەكتار القاپتا سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن قولدانا وتىرىپ وسىرۋگە رۇقسات ەتىلەدى.

ديقاندارعا اۋىل شارۋاشىلىق داقىلدارىن ءارتاراپتاندىرۋعا جانە كوپ سۋ قاجەت ەتپەيتىن قۇرعاقشىلىققا ءتوزىمدى داقىلداردى وسىرۋگە ەرەكشە كوڭىل ءبولۋ ۇسىنىلدى. بۇل اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە جانە شەكتەۋلى سۋ رەسۋرستارى جاعدايىندا اۋىلدىق جەرلەردىڭ تۇراقتى دامۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.

سۋدى ۇنەمدەۋ جانە زاماناۋي سۋارۋ جۇيەلەرىنە كوشۋگە ىنتالاندىرۋ ماقساتىندا ۇڭعىمالاردى بۇرعىلاۋ، ينفراقۇرىلىم تارتۋ جانە سۋ ۇنەمدەيتىن جابدىقتار ساتىپ الۋ شىعىندارىن وتەۋ ۇلەسى 50%-دان 80%-عا دەيىن كوتەرىلدى. ەگىنگە قاجەتتى سۋدىڭ سارالانعان ءتاريفى ەنگىزىلدى: سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن قولداناتىندارعا سۋبسيديا مولشەرى 60%-دان 85%-كە دەيىن ارتتى، ال قولدانبايتىندار ءۇشىن سۋبسيديا جىل سايىن 10%-عا ازايادى.

2026-2028 جىلدارعا ارنالعان جالپى ترانسفەرتتەر شەڭبەرىندە سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋدى جانە ەگىنگە قاجەتتى سۋ قۇنىن سۋبسيديالاۋدى قولداۋعا بۇرىنعى ءۇش جىلدىق كەزەڭمەن سالىستىرعاندا ءتورت ەسە كوپ قاراجات ءبولىندى.

بۇگىندە تۇركىستان وبلىسىندا سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارى 82 مىڭ گەكتار القاپتا قولدانىلىپ جاتىر، ونىڭ 18،7 مىڭ گەكتارىندا جاڭبىرلاتىپ سۋارۋ، 63،3 مىڭ گەكتارىندا تامشىلاتىپ سۋارۋ جۇيەلەرى پايدالانىلادى. قازاق سۋ شارۋاشىلىعى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ەسەپتەۋىنشە، سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن قولدانۋ سۋدى 20-30%-عا ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، «اۋىل اماناتى» باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. بۇل باعدارلاما اۋىل تۇرعىندارىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان بيۋدجەتتەگى ميكرونەسيەلەر ۇسىنادى. 

2026-2028 جىلدارى اۋىلدى دامىتۋعا 450 ملرد تەڭگە ءبولۋ جوسپاردا بار، ونىڭ 68،7 ملرد تەڭگەسى تۇركىستان وبلىسىنا اۋىل كاسىپكەرلىگىن كەڭەيتۋ جانە كووپەراتيۆتەردى دامىتۋعا باعىتتالعان.

قانات بوزىمبايەۆ «اۋىل اماناتى» جوباسىن تەك قارجىلىق قولداۋ مەحانيزمى رەتىندە ەمەس، اۋىلدى ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋدىڭ ماڭىزدى قۇرالى رەتىندە قاراستىرۋ كەرەك ەكەنىن اتاپ ءوتتى. كەلەسى جىلدان باستاپ اۋىلدىق ينفراقۇرىلىمعا قارجىلاندىرۋ جالپى ترانسفەرتتەر ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. وسىعان وراي «اۋىل – ەل بەسىگى» جوباسى اياسىنداعى بارلىق ينفراقۇرىلىمدىق باستاما وبلىستار مەن اۋدانداردىڭ دامۋ باعدارلامالارىنا ناقتى ەنگىزىلۋى كەرەك. 2026-2028 جىلدارعا ارنالعان جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردى جوسپارلاۋ كەزىندە اكىمدىكتەرگە وڭىرلىك ستاندارتتار جۇيەسى كورسەتكىشتەرىنىڭ تومەندەۋىنە جول بەرمەۋ ءۇشىن اۋىلدىق ينفراقۇرىلىمدى قارجىلاندىرۋدى قامتاماسىز ەتۋ تاپسىرىلدى.