كەيىنگى كەزدەرى عالامتوردا "جەرشارىنداعى ەڭ سۇلۋ ۇلت – قازاقتار" دەگەن ماقتاۋلار ءجيى ايتىلا باستادى. وسى سۇلۋلىقتىڭ سەبەبىن ىزدەگەن وتاندىق جانە شەتەلدىك ساراپشىلاردىڭ پىكىرى ءبىر ارناعا ياعني الەمدە بىزدەن باسقا ەشكىمدە جوق جەتى اتا زاڭىمىزعا توعىسادى.

«جەتى اتاعا تولعان سوڭ جەتى وزەن اتتاپ قۇدا بولاتىن» حالىقىمىز ادام تۇگىلى قوراسىنداعى قويعا دەيىن «قورتىق بولسادا قوشقاردى الىستان قوس» دەپ قان تازالىعىنا ەرەكشە ءمان بەرگەن. اۋىز تولتىرا ماقتانا ايتاتىن وسى دانالىق سالتىمىز، ارينە، ادامزات وركەنيەتىنىڭ بيىك شىڭى دەسەك ارتىق بولماس. تاريحتا ەل اراسىندا تۋما كەمتار اۋرۋلاردىڭ از بولۋىنىڭ دا سىرى وسىندا جاتىر.

الايدا سوڭعى كەزدەرى جۇرت ماقتاپ جاتقان سۇلۋلىعىمىزعا سەلكەۋ تۇسىرەر سەبەپتەر ارتپاسا كەمىگەن جوق. بۇنىڭ بىرەۋى رەتىندە وسى جەتى اتاسىن ۇمىتقاندار جايلى ايتساقتا جەتىپ جاتىر. بۇل قاتارعا «قارا ورىستار» مەن ءوزىن قازاق ەمەس مۇسىلمانمىن دەپ قارايتىندار كىرەدى. بۇلاردىڭ جاراسى جەڭىل، قايتا قايىرىپ الۋعا، جونگە سالۋعا بولار. ەڭ قيىنى - جانارى جاۋتاڭداعان قارا كوزدەر بولىپ وتىر. رەسمي مالىمەتتەرگە سەنسەك ەلىمىزدە 40 مىڭنىڭ ار جاق، بەر جاعىندا اتا-انا قاراۋىنسىز بەيكۇنا بالالار بار ەكەن. ولاردىڭ كوبى - اتا-اناسىنىڭ الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق جاعدايىنا بايلانىستى بالالار ۇيىندە جۇرگەندەر. بۇلارعا ءسوز بولەك. سونىمەن بىرگە مۇندا «تاستاندى» اتالاتىن ءبىر توپ بار. ولار كىمدەر؟

"تاستاندىلار" قايدان كەلىپ جاتىر؟

مامانداردىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك ولاردىڭ كوبى مەرەكە اتاۋلىنى مەيلىنشە تويلاپ جۇرگەن قىز-كەلىنشەكتەردەن كەلىپ جاتىر ەكەن. اسىرەسە جاڭا جىل، سەگىزىنشى ناۋرىز جانە اقپاننىڭ ون ءتورتى سەكىلدىلەر جەتى اتاسىن بىلمەيتىندەر شىعاتىن مەرەكەنىڭ باستالارى. بۇل تۇندەرى بولعانىن بىلاي قويعاندا پاكتىگىنەن ايىرىلاتىن كامەلەتكە تولماعان قىزداردىڭ سانى دا جەتىپ ارتىلاتىن كورىنەدى. ونىڭ قاتارىنا جازا باسقان اياقتىڭ جاساتاتىن تۇسىگىن، ودان كەيىنگى انا دەنساۋلىعىن قوسسىڭىز. ال بالا تاپقانداردىڭ كوبى ولاردى بالالار ءۇيىنىڭ الدىنا نە قوقىسققا تاستاپ كەتەدى. ول بالانىڭ كىمدىكى ەكەنىن ەشكىم ءبىلىپ جاتقان جوق. ەندى ويلاي بەرىڭىز ولاردىڭ قانشاۋى ءوز تۋعان اتا-اناسىن، شىققان تەگىن بىلەدى؟ بىلگەن كۇننىڭ وزىندە قامقورشىلاردىڭ قاباعى تۋعان اتا-انانىڭ جىلۋىنداي قايدان بولسىن. بۇل بولەك اڭگىمە. ال كىمنەن تۋعانىن بىلمەيتىن «تاستاندىلار» شە؟ ەرەتەڭ ولاردا ەل ساناتىنا قوسىلىپ، وتباسىن قۇرايدى. سوندا كىمنەن تۋعانى ەمەس، كىممەن تۇرعانى باستى ماسەلەگە اينالادى. قۇداي قوسار قوساقتارى ءبىر اتادان تاراعان تۋىسى نەمەسە بىرگە تۋعان قانداسى بولماۋىنا كىم كەپىل؟. ولاردان قانداي ۇرپاق ءوربيدى؟.. مىنە كوكەيدە وسى سۇراق. بۇل سۇراقتى ەندى بولاشاقتاعى ۇلتتىڭ ساپاسىنا اسەرى قانداي دەگەن تۇسقا قويىڭىزدا ويلاي بەرىڭىز. سونىمەن مەرەكەشىل جاستارعا ايتارىمىز - كەيىنگى ومىرىڭىزدە جاراتۋشىعا بەرەر جاۋابىڭىزدى جانە وبال-ساۋاپتى ءبىر ۋاقىت ويلاپ قويىڭىز...

الىبەك ىدىرىس