الماتىدا بيىل جارىلعىش زات جايلى جالعان حابار بەرگەن 14 دەرەك تىركەلدى.

الماتىدا كەشە «كەنجەحان» امبەباپ ساۋدا ورتالىعىنا، ال بۇگىن قالالىق ادىلەت دەپارتامەنتىنە جارىلعىش زات قويىلدى دەگەن اقپار ءتۇستى. قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن وعان ارنايى قىزمەتتىڭ بارلىق وكىلدەرى تارتىلعان. ءبىراق حابارلاما جالعان بولىپ شىقتى. وسى كەزگە دەيىنگى تۇسكەن قوڭىراۋلار سەكىلدى. الماتىدا سوڭعى كۇندەرى جارىلعىش زات بار دەگەن تەلەفون قوڭىراۋلارى جيىلەپ كەتتى.

-ازامات، مۇنىڭ سەبەبى نەدە؟ وسى تاقىرىپتى ءبىراز زەردەلەپسىڭ. تەلەفونعا تەلمىرگەندەر جازادان قۇتىلامىز دەپ ويلايدى ما؟

-توعجان، ارينە، ولاردىڭ وسىلاي ويلاۋى سالدارىنان قۇزىرلىلارعا كۇنىنە بىرنەشە قوڭىراۋ تۇسەدى ەكەن. ءبىراق ولاردى انىقتاۋ ۋاقىتتىڭ ەنشىسىندەگى عانا ماسەلە. ونىڭ ۇستىنە كىنالىلەر بىرنەشە جىل تەمىر تورعا توعىتىلۋى دا مۇمكىن.

راسىمەن دە، الماتىدا سوڭعى ۋاقىتتا وسىنداي وقيعالار ءجيى تىركەلە باستادى. كوكتەم باستالا سالىسىمەن المالى اۋداندىق سوتى، ءىرى ساۋدا ورتالىعى، قوناق ءۇي، مەيرامحانا مەن تاماقتانۋ ورىندارىندا بازبىرەۋلەر جارىلعىش زاتتىڭ قويىلعانىن مالىمدەپتى. وسى ۋاقىتقا دەيىن 14 دەرەك تىركەلىپ، بارلىعىنا قىلمىستىق ءىس قوزعالعان. وتكەن جىلى 9 جالعان قوڭىراۋ تۇسسە، ونىڭ ەكەۋىن جۇيكە جۇيەسىمەن اۋىراتىندار جاساپتى. ءقازىر ولار جازالارىن جابىق مەديسينالىق ورتالىقتاردا وتەپ جاتىر. 2016 جىلى وسىنداي 13 جاعداي تىركەلىپتى. ايتا كەتەيىن، بيىلعى كورسەتكىش كۇنى كەشە وزگەردى. «كەنجەحان-2» بازارىندا جارىلعىش زات بار دەگەن اقپارات ءتۇسىپ، ارنايى قىزمەت وكىلدەرى اياعىنان تىك تۇردى. ءبىراق مالىمەت راستالمادى. ال بۇگىن تاڭەرتەڭ وسىنداي سەنارييمەن قالالىق ادىلەت دەپارتامەنتىندە ادامدار ءقاۋىپسىز جەرگە كوشىرىلدى. تاعى دا جالعان قوڭىراۋ.

«مۇنداي ارەكەتكە قىلمىستىق كودەكستىڭ 273-بابى بويىنشا جازا قاراستىرىلعان. قىلمىستى جاساعان ادام 6 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرىلۋى مۇمكىن. ءبىراق جاعدايعا بايلانىستى تاعايىندالاتىن جازا دا ءار ءتۇرلى»، - دەدى زاڭگەر ستانيسلاۆ لوپاتين.

قۇزىرلىلاردىڭ حابارلامانى تەكسەرۋگە شىعۋى مەملەكەتكە قوماقتى قارجى تۇرادى. سونىمەن قاتار، جاۋاپكەرشىلىك تە ۇلكەن. ءتارتىپ ساقشىلارىنىڭ ايتۋىنشا، جاسالاتىن جالعان قوڭىراۋدىڭ 85 پايىزىن اراق پەن ەسىرتكىگە ماس بولعاندار جاسايدى ەكەن.

«پسيحولوگيالىق سيپاتتاماسى بار مۇنداي قىلمىسكەرلەردىڭ. كوبىنەسە، ارنايى تالداۋ كورسەتكەندەي، بۇل قىلمىسكەرلەردىڭ ىشكىلىككە، سپيرتتىك ىشىمدىككە سىلقيا تويىپ الىپ وسىنداي ارەكەتتەرگە باراتىندارى ايقىن دالەل. ەكىنشى ساناتتا بۇل جۇيكە جۇيەسى اۋرۋىمەن اۋىراتىندار. مىسالى، بىلتىرعى توعىز دەرەكتىڭ ەكەۋىن اۋرۋ ادامدار جاساعان بولاتىن. ءقازىر ولار جازالارىن مەديسينالىق وقشاۋلاۋ مەكەمەلەرىندە وتەپ جاتىر»، - دەدى الماتى قالاسى ءىىد رەسمي وكىلى سالتانات ازىربەك.

تەلەفون ارقىلى ايلاسىن اسىرىپ، ەرىككەندەر تەمىر تورعا قامالىپ قانا قويماي، مەملەكەت پەن ءجابىر كورگەن جاققا ماتەريالدىق شىعىنىن دا وتەۋگە مىندەتتەلەدى. كولەمى دە از ەمەس. ال كاسىپ يەلەرى قاراجاتتارىنان عانا ەمەس، اتىنا دا كىر كەلەدى دەپ نالۋدا. اۋقاتتانىپ وتىرعانداردىڭ ءارقايىسىسى تاماقتانۋ ورنىنان شۇعىل كەتكىسى كەلمەيتىنى انىق.        

«ەۆاكۋاسيا ەكىنشى كۇن قاتارىنان ورىن الىپ وتىر. كەشە ەكى رەت اۋرەگە تۇستىك. تۇسكى ۋاقىتتا جانە بەستىڭ كەزىندە»، - دەدى مەيرامحانا اكىمشىسى ايگەرىم ەلۋبايەۆا.

ءبىر قىزىعى، بۇزاقىلار ءبىر ۋاقىتتا بىرنەشە جەردە بومبانىڭ بارىن مالىمدەيدى. قالاداعى سۋشي بارلاردىڭ ءبىرى كوپ رەت قولايسىز جاعدايعا قالعانى بار. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ونىڭ ونىن عانا جاريالادى. ءقازىر ول جوندەۋ جۇمىستارىنا بايلانىستى جابىلىپ قالدى. بۇل نىسان يەسىنىڭ قىلمىسكەرلەرگە بەرگەن جاۋابى بولسا كەرەك. كوپقاباتتى ءۇيدىڭ استىندا ورنالاسقاندىقتان، جارىلعاش زات تۋرالى حابارلاما تۇسە قالسا، تۇرعىندار دا ابىگەرگە تۇسەدى.

جالعان حابارلاماشىلاردان ءقاۋىپتى سمس-تە كەلەتىن كورىنەدى. ولار قوماقتى قارجى سۇرايدى. سۇراعانىن بەرمەسە، نىساندى جارىپ جىبەرەمىز دەپ قورقىتادى ەكەن. تەلەفوندى ەرمەككە اينالدىرعانداردىڭ باسكەلەستەر مەن الدە بۇزاقىلار ەكەنىن ءتارتىپ ساقشىلارى انىقتايدى. ايتۋلارىنشا، كىنالىلەر مىندەتتى تۇردە تابىلادى.

«بىزگە وسىنداي سمس حابارلاما كەلەدى. مەن ناشاقورمىن، 50 مىڭ اقش دوللارى قاجەت، بەرمەسەڭ كەلىپ بومبانى ىسكە قوسام دەگەن سەكىلدى»، - دەدى قوناق ۇيلەر جەلىسىنىڭ قوجايىنى ولجاس بايسالاموۆ.

«قىلمىستى جاسايتىنداردىڭ دەنى-جالعىز جۇرەتىن بۇزاقىلار، ىشىمدىك ءىشىپ العاندار، مەكتەپ وقۋشىلارى. تەك از عانا بولىگى، ول - ۇيىمداسقان توپتار. باسەكەلەستەرىنىڭ الدىن وراۋ ءۇشىن وسىنداي پاسىق ىستەرگە بارادى. بارلىعىن الدىن الا ويلاستىرادى»، - دەدى  زاڭگەر ستانيسلاۆ لوپاتين.

ال سەيفۋللين مەن تولە بي كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىندا ورنالاسقان مىنا پيسسەريا دا الدەبىرەۋلەردىڭ ورىنسىز قالجىڭىنان جاپا شەككەندەردىڭ ءبىرى. نىساننىڭ قوجايىندارى باسەكەلەستەردىڭ ارەكەتى دەپ سان مارتە ويلانىپتى. ءبىراق بۇل ويلارىن قالاداعى وسىعان ۇقساس وقيعانىنىڭ جيىلەپ كەتۋى الماستىرعان.

«باسىندا بۇل باسەكەلەستەرىمىزدىڭ ءىسى شىعار دەگەن وي بولدى. ءبىراق قوعامدىق تاماقتانۋ ورنى عانا ەمەس، سوت عيماراتى، ويىن-ساۋىق ورتالىقتارى، قوناق ۇيلەر دە وسىنداي وقيعاعا تاپ بولا باستاعان سوڭ، ول ويىمىزدان ارىلدىق»، - دەدى پيسسەريانىڭ باسقارۋشىسى گۇلميرا تولونوۆا.

وسى نىسانداعى ءتۇسىرىلىمىمىزدى اياقتاعانىمىز سول ەدى، ناعىز ەكشن فيلمگە تاپ بولعانداي بولدىق. انىق بولعانداي كەزەكتى رەت جارىلعىش زاتتىڭ بارى تۋرالى حابارلاما تۇسكەن. اۋماقتى قورشاۋعا الىپ، ءتارتىپ ساقشىلارى جان بالاسىن جىبەرمەدى. ساپەرلار مىنگەن كولىك تە جەتىپ كەلدى. ارنايى قىزمەت وكىلدەرى مۇندا شامامەن ءبىر ساعات بولدى.

«بۇل سەكىلدى حابارلامالار العاش كەلىپ وتىرعان جوق. قاتەلەسپەسەم، وننان كوپ. اقپاراتتى قالاي الامىز؟ بىزگە پوليسيا قىزمەتكەرلەرى كەلىپ، قوڭىراۋدىڭ تۇسكەنىن ايتادى دا، كەلۋشىلەرىمىز بەن قىزمەتكەرلەردى ءقاۋىپسىز جەرگە كوشىرەدى. ياعني ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن نىساننان كەتۋىلەرىن وتىنەمىز. ارينە، شىعىنعا باتارىمىز ءسوزسىز، ءبىراق ءتارتىپ ساقشىلارىنىڭ جۇمىسىن كورىپ وتىرمىز. قولداناتىن تەحنولوگيالارى دا دامىپ كەلەدى»، - دەدى  پيسسەريانىڭ باسقارۋشىسى گۇلميرا تولونوۆا.

قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە 14 جاستان باستاپ تارتىلادى. ودان كىشى جاستاعىلادىڭ ارەكەتىنە تىكەلەي اتا-انالارى جاۋاپتى. وتكەن جىلدىڭ وسى مەزگىلىندە 9 جاسار بالانىڭ كەسىرىنەن الماتى مەتروسى بىرنەشە ساعاتقا توقتاتىلعان. ويىن بالاسى مۇنىڭ اتا-اناسىنا قانداي شىعىن كەلتىرەتىنىن استە بىلمەگەن. وسىنداي ارەكەتتىڭ سالدارىنان ولار يۋۆەنالدى پوليسيانىڭ تىركەۋىنە الىنادى.

«بىلتىر پوليسياعا التى جاسار قىز، مەكتەپ الدى دايارلىق كلاسىندا وقيتىن قىز حابارلاسىپ، ورىسشاسى كەمدەۋ ەكەن ول قىزدىڭ. «زا تورگوۆىم دوموم ماكسيما بومبا» دەپ ايتقان بولاتىن. ارينە، بۇل بالا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان جوق. ءبىراق اتا-اناسى ماتەريالدىق شىعىندى وتەدى سوتتىڭ شەشىمىمەن»، - دەدى الماتى قالاسى ءىىد رەسمي وكىلى سالتانات ازىربەك.

بالانىڭ قىلىعىن جاسايتىن ۇلكەندەردە كەزدەسكەن. مەكتەپ - جالعان حابارلامانىڭ ءجيى كۋاگەرى بولىپ تۇرادى. ءبىراق بۇل جولى جارىلعىش زاتتىڭ قويىلعانىن وقۋشى ەمەس، ساباق بەرەتىن ءمۇعالىمنىڭ ءوزى حابارلاعان.

«وقيعا وسىدان ەكى جىل بۇرىن الماتىداعى مەكتەپتەردىڭ بىرىندە ورىن الدى. ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى - ەر ادام جۇمىسقا كەشىگىپ بارادى ەكەن. سوسىن باسشىلىقتان ۇرىس ەستىپ قالماس ءۇشىن وسىنداي حابارلاما بەرەدى. مەكتەپتىڭ ىشىندە جارىلعىش زات ورناتىلعانى تۋرالى. بارلىق وقۋشىلار، مۇعالىمدەر ەۆاكۋاسيالانادى. سول توپتىڭ ىشىنە كىرىپ كەتىپ تۇرا بەرگەن. ول ادام مىندەتتى تۇردە ايقىندالدى. نەگە وسىنداي سۇراققا باردىڭىز دەپ سۇراق قويعاندا: جۇمىسقا اسىعىپ بارا جاتىر ەدىم، ءبىراق ونىڭ قىلمىس ەكەنىن بىلگەن جوقپىن. جازاسىن وتەپ ءجۇر. 2 جىلدان اسا ۋاقىت الدى»، - دەدى الماتى قالاسى ءىىد رەسمي وكىلى سالتانات ازىربەك.

ءتارتىپ ساقشىلارىنىڭ ايتۋىنشا، ابىروي بولعاندا، تۇسكەن قوڭىراۋلاردىڭ ەشقايسىسى راستالماعان. باستەسىپ حابارلاسقاندار دا بولىپتى. بارلىعى تەلەفون ارقىلى تۇسسە، تەك 2015 جىلدىڭ 13 قاڭتارىندا شارتتى تۇردە سوتتالعان ازامات قالالىق اكىمدىكتىڭ كابينەتىنە تىعىلىپ الىپ، عيماراتتى جارام دەپ قورقىتقان. ءبىراق سومكەسىندەگى جارىلعىش زاتتىڭ ماكەتى تابىلىپتى. ول 5 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى.

-راحمەت. قالاي دەگەنمەن ءقاۋىپتىڭ بەتىنەن ارى قىلسىن. قۇرمەتتى كورەرمەن، ستۋديادا اقپاراتىمەن بولىسكەن ارىپتەسىم ازامات اۋەزحان بولاتىن.