الماتى قالاسىنداعى ۇلتتىق عىلىمي كىتاپحانادا «استانا – وڭىرلەردىڭ قارقىندى دامۋ فاكتورى» اتتى عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنسيا ءوتتى. جيىندى الماتى قالاسى ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ تاپسىرىسىمەن «ەل-شەجىرە» قوعامدىق قورى ۇيىمداستىردى.
ءىس-شارانىڭ باستى ماقساتى – جاڭا ەلوردانىڭ وڭىرلەردى دامىتىپ، گۇلدەنۋىنە قوسقان ۇلەسىن ايشىقتاۋ. ايماقتىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتىن ارتتىرىپ، حالىقتىڭ تىنىس-تىرشىلىگىن جاقسارتۋعا جاسالعان جاعدايدى جۇيەلەپ جەتكىزۋ.
اتالمىش شاراعا «اقيقات» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى امانحان ءالىم ۇلى، ساياساتتانۋشى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ءازىمباي عالي، قازۇۋ پروفەسسورى گۇلجاۋحار كوكەبايەۆا، اقىن، «قازاق ءۇنى» ج ش س پرەزيدەنتى قازىبەك يسا، ەتنولوگ، عالىم، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى احمەت توقتاباي، «قامشى» اقپاراتتىق اگەنتتىگىنىڭ جەتەكشىسى ءبىلال قۋانىش، Baykadam حولدينگىنىڭ پرەزيدەنتى ارمان بايقادام سىندى ءبىرقاتار قوعام قايراتكەرلەرى مەن بيزنەس وكىلدەرى قاتىستى.
الماتى قالالىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى كەنجەحان ماتىجانوۆ تىزگىندى ءوز قولىنا الىپ، جيىندى كىرىسپە سوزدەن باستادى. ءسوز سويلەيتىن قوناقتارعا تاقىرىپ اۋقىمىنىڭ كەڭ ەكەنىن ەسكەرتىپ، ساياسي، ەكونوميكالىق جاعداي مەن حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى، الەۋمەتتىك تۇرمىسى قامتىلۋىن تالاپ ەتىپ، قاتىسۋشىلارعا ءسوز كەزەگىن ۇسىندى.
العاشقى ءسوزدى باستاعان امانحان ءالىم ۇلى مۇنداي جيىنداردا اقىندىقتىڭ جۇرمەيتىنىن جەتكىزدى. ويتكەنى جىر الەمىنە بارماي، شىن دۇنيەنى، اقيقاتتى ايتقىسى كەلەتىنىن كەسىپ ايتتى. ول ءوز سوزىندە «استانا ءبىزدىڭ كوز الدىمىزدا ءوستى. استانا تۋرالى اڭگىمە باستالعاندا، وسى جولدا بارىن سالعان جۋرناليستەرىمىز جايىندا ايتقىم كەلەدى. قازىرگى جاس جۋرناليستەرىمىز تاريحقا ۇڭىلمەيدى. ءبىز ءالى كۇنگە دەيىن وڭتۇستىك قازاقستاننان بارعانداردى وزبەك، شىعىس قازاقستاننان بارعانداردى ورىستار رەتىندە قابىلدايمىز. وسىلايشا قازاقى مەنتاليتەتتەن ءالى ارىلا الماي كەلەمىز. قايتا وعان قۋانۋىمىز كەرەك. سەبەبى وڭتۇستىكتىڭ تۇرعىندارى وزدەرىنىڭ جىلۋىن، مەيىرىمىن، جاقسى قاسيەتتەرىن اپاردى. مىسالى، نيۋ-يورك، توكيو قالالارىندا تەرريتوريا بولماعاسىن عيماراتتاردى ۆەرتيكالدى تۇردە سالدى. ونى كەيبىرەۋلەر ادەمىلىك ءۇشىن دەپ ويلاۋى مۇمكىن. ءبىراق ولاي ەمەس. ال ءبىز گوريزونتال ءوسۋىمىز كەرەك. قۇدايعا شۇكىر جەرىمىز كەڭ. الىپ جاتقان كەڭ بايتاق دالامىزدى قالاعا تولتىرۋىمىز كەرەك.
ارقادا بۇگىندە ادەبيەت، مادەنيەت، تەاتر بىرتىندەپ قالىپتاسىپ كەلە جاتىر. بولاشاقتا بىزدەگى اكەم تەاتر سىندى ۇلكەن مادەني وشاقتاردىڭ ورنىعاتىنىنا نىق سەنىمدىمىن. سول سەبەپتى دە ءبىز استاناعا ۇلكەن ۇمىتپەن قارايمىز. شىندىعىندا باقىتتى ەلمىز. بۇگىندە استانانىڭ كىشكەنە كەمشىلىكتەرى بولسا دا بەلى بەكەمدەلىپ، قابىرعاسى قاتايدى. بۇل از عانا جىلداعى كورسەتكىش. ال الداعى ۋاقىتتا ءدال وسى قارقىنمەن، كوپتەگەن قامال اساتىنىمىزعا سەنىمدىمىن» – دەپ جاقسى ويلارىن ورتاعا سالدى.
بەلگىلى ساياساتتانۋشى ءازىمباي عالي دا ەلوردانىڭ استانا بولىپ كوشىرىلگەن العاشقى جىلدارىن ەسكە الدى. «العاش بارعانىمىزدا ەشقايسىسىمىز بۇنىڭ اسقاقتاعان استانا بولىپ كەتەتىنە سەنگەنىمىز جوق. الماتىنىڭ دەڭگەيىنە جەتەتىنىنە كۇمانمەن قارادىق. ادام تۇراتىن جەر ەمەس سياقتى كورىندى. ال بۇگىندە كەلبەتى، ساۋلەتى جايىندا اۋىز تولتىرىپ ايتا بەرۋىمىزگە بولادى. وسى ورايدا حالىقتىڭ سانالى ءوسۋى جونىندە وي قوزعاۋ كەرەك سياقتى. ءبىز وتارلىق سانادان، تاۋەلسىز ساناعا قالاي كوتەرىلىپ كەلە جاتقانىمىزدى ماقتانا ايتا الامىز. مەنىڭ دەموگراف رەتىندە ويلاعانىم، سولتۇستىك ولكەدەن قازاقتار كەلسە دە، وڭتۇستىك ولكەدەن كەلمەيدى دەگەم. ءبىراق، كەلۋشىلەر سانى ءبىز ويلاعاننان الدەقايدا كوپ بولدى. مىنە بىزدە ىشكى ۇلتتىق مەحانيزم بار. استانانى ارقاعا كوشىرۋ شاعىن جاڭعىرۋ بولدى»، – دەپ ءسوزىن اياقتادى.
«استانا حالقىمىزدىڭ عانا ەمەس، بۇكىل حالىقتى وزىنە تارتىپ، ميداي ارالاستىرىپ بارا جاتقان قۇبىلىس. ەلوردا بولعاننان بەرى، بارلىق قازاق جۇزگە، رۋعا بولىنبەي ارالاسىپ كەتتى. وزىمىزدەن بولەك قىرعىز اعايىندارىمىزدىڭ دا ەرتەدە بىزدە قونىستانىپ، استانالىق بولىپ كەتكەندەرى كوپ. ۇلت ابدەن ءوزىنىڭ كەمەلىنە كەلگەن كەزدە باسقا ۇلتتاردى سىڭىرە باستايدى. ماسەلە سوندا. سول ءۇشىن بىزگە بارلىق ۇلتتى قابىلداپ، وزىمىزدىكى ەتۋ كەرەك»، – دەيدى ءسوز اراسىندا مودەراتور ك.ماتىجانوۆ.
سونداي-اق، اقىن، «قازاق ءۇنى» ج ش س پرەزيدەنتى قازبەك يسا دا استانا جايىنداعى العاشقى ءسوزىن ەستەلىكتەردەن باستادى. «قازاق حالقى، بىزدەر شىنىمەن دە باقىتتىمىز. ەلىمىز، جەرىمىز، تۋىمىز، مەملەكەتىمىز بار. بىزگە ۇيعىرلار، تاعى دا باسقا ۇلتتار قىزىعىپ قارايدى. ويتكەنى ولاردىڭ ءوز مەملەكەتى جوق. قازاق بولىپ تۋعانىمىزعا قۋانۋىمىز كەرەك. تاۋەلسىزدىكتىڭ بىزگە بەرگەن باعاسى شەكسىز»، –دەپ مەملەكەتەمىزدىڭ مارتەبەسى بيىك ەكەنىن باسا ايتتى.
ال، «قامشى» اقپاراتتىق اگەنتتىگىنىڭ جەتەكشىسى ءبىلال قۋانىش استانانى كوشىرۋ قۇتتى قادام بولعانىن العا تارتتى. ول «تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن قازاق ۇلتىنىڭ ساياسي شەشىمدەر شىعاراتىن ۇلت ەكەنىن كورسەتەتىن بىرنەشە قادامدار بولدى. سونىڭ ەڭ نەگىزگىسى وسى – استانانى كوشىرۋ يدەياسى ەدى. بۇگىندە ناتيجەسى، جەتىستىگى بار. بۇل – تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ عانا استاناسى ەمەس، بۇكىل الەم قازاقتارىنىڭ استاناسى. بۇگىنگى ءبىزدىڭ بالالارىمىز استانانى، بايتەرەكتى كورۋدى ارماندايدى. ياعني ارمان قالاعا اينالدى. الداعى ۋاقىتتا ءبىلىم، عىلىمنىڭ ورداسىنا اينالماق. ياعني بولاشاقتىڭ قالاسى. استانانىڭ ەرەكشەلىگى – بارلىق قازاقتى بىرىكتىرۋشى، وزگە ۇلتتى ءسىڭىرۋشى. سارىارقامىز قازاققا تولىپ، ەگەمەندى ەلىمىزدە ەركەلەپ جۇرە بەرگەنگە نە جەتسىن!»، – دەپ ءسوزىن تۇيىندەدى. وسىلايشا ەكى ساعاتقا سوزىلعان عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنسيا بارىنشا شىنايى ءوتتى. باسىندا ايتىلعانداي الىپ شاھاردىڭ ارعىسى مەن بەرگىسى تولىقتاي قامتىلدى. جيىندا باستان-اياق مودەراتورلىق ەتكەن كەنجەحان ماتىجان ۇلى «ۇلت بولۋ ءۇشىن ۇلتتىق رۋحىمىزدى، ۇلتتىق سانامىزدى كوتەرۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ رۋحاني جاڭعىرۋىمىزدىڭ باسى وسى – استانانى كوشىرۋدەن باستالعان»، – دەپ جيىندى اياقتادى.
