بىرەۋلەر كەشەگى كەرەي مەن جانىبەك جانە ولاردىڭ ۇلى قاعانات قۇرعان اتاسى شىڭعىس قاعانعا دەيىن قازاق دەگەن حالىق بولماعان دەپ ءجاتادىو. «الپامىس باتىر» داستانىنىڭ جىرلانىپ كەلە جاتقانىنا بىرنەشە مىڭداعان جىلدار وتكەن جانە وسى جىردا ولاردىڭ ءدىنى مۇسىلمان بولعانى ايقىن سۋرەتتەلەدى.
«الپامىس باتىر» جىرىنداعى باتىردىڭ تەگى قازاق جانە ونىڭ مۇسىلمان ەكەندىگىن ايعاقتايتىن جىر جولدارى:
ويلاندى ەندى بارماققا،
سول ەلدەن حابار الماققا.
قازاق بولسا قايرىلىپ،
اڭگىمەگە قانباققا.
قالماق بولسا زارادا،
- ويلادى قىرعىن سالماققا.
- توگىلە باسىپ جونەدى.
انە-مىنە دەگەنشە،
قولتىقتان تەرى كەلگەنشە،
قازاق پەنەن قالماقتىڭ
اراسىنا كەلەدى.
قالماقتىڭ ءتۇرى جامان-دى.
يىرگەن قويداي قوراعا
- قازاقتى قالماق قامادى.
جالعىز ءوزىم شىرقىراپ،
بۇزامىن ءقايتىپ قامالدى؟!
قانشاما باتىر بولسا دا،
- قالماققا ءالى كەلمەدى.
قورقىنىش كەتىپ قازاقتار،
سوڭىنان ءبارى ەرەدى.
تىشقان العان مىسىقتاي
تاماشاسىن كورەدى.
- سەنىڭ دە ءپىستى كۇرىشىڭ.
بىلمەدىم ءوزى قالماق پا؟
قالماق ەمەس قازاق پا؟
ەگەردە قازاق بولماسا،
قالماققا كەلگەن عازاپ پا؟!
«قىرايىن، – دەپ ويلادى، –
قازاقتىڭ كۇللى بالاسىن».
جانىنا بايلاپ قىلىشىن،
قولىنا الدى نايزاسىن.
ساسكەلىك جەردەن شانشادى،
تاپتىرمايدى ايلاسىن.
– وسى بۇگىن قىلايىن،
كورىنسە قازاق قىرايىن.
بۇل كۇشىمنىڭ كورەمىن
- قاي ۋاقىتتا پايداسىن؟
- قالماقتاردىڭ ولىگى
ورتەنىپ جاتىر ءۇيىلىپ.
دولدىققا سيماي قارامان،
تىستەنىپ كەلەد كىجىنىپ.
«قاي جاقتا، – دەپ، – قازاقتار؟»
قارايدى قالماق ءۇڭىلىپ.
كەلەدى قالماق قۋارىپ.
كۇلدى: – قازاق قايدا؟ – دەپ،
شۇبار اتتى بالا، – دەپ.
ايقايلاپ داۋسىن شىعارىپ.
- قاراماندى كورگەنسىن،
- ءار توبەنىڭ باسىندا
قازاق پەن قالماق قاراعان.
قۇيىنداي شاۋىپ شۇبار ات،
وتە شىقتى ارادان.
- الپامىس قىران كەلمەسە،
كوز جاسىن قۇداي كورمەسە،
قورقىنىش كىرىپ قازاقتار،
كوز جەتكەن ەدى ولۋگە.
الپامىس باتىردىڭ زامانىندا قازاق حالقى تۇگەلدەي مۇسىلمان بولعان. جىردىڭ ونە بويى باستى كەيىپكەرلەرىمىز قۇداي، اللا، جاراتقان، حاق، ارۋاق، عايىپ ەرەن قىرىق شىلتەن، بابا تۇكتى شاشتى ءازىز اۋليەلەردى سان رەت اۋىزعا الىپ سىيىنىپ وتىرادى. دەمەك، قازاق – قازاق بولعالى بەرى قازاقتىڭ تىلىندە دە، دىنىندە دە اللاسى بولعان.
«المادىڭ، قۇداي، جانىمدى
...جاراتقان جالعىز قۇدايىم». جىردا قۇداي ءسوزى 23 رەت اتالىپ وتىلەدى.
«تاۋەكەلدەپ اللالاپ،
...520. «جاقسىلىق،– دەيدى،– اللادان». اللا 20 رەت اتالادى.
«جارىلقادى جاراتقان.
...وڭايدان بەردى جاراتقان» جاراتقان 7 رەت.
«مۇسىلمانعا باس بالا،
...مۇسىلمان ادام كەم ەدى». مۇسىلمان 2 رەت.
«ءبايبورى حاققا نالىندى:» حاق 1 رەت.
«ارۋاق مەنى ۇردى» دەپ،
...ارۋاقتار تۇردى قوزعالىپ». ارۋاق 2 رەت.
«جاراتۋشى جالعىز اق». جاراتۋشى 1 رەت.
«اۋليە» 6 رەت.
«عايىپ-ەرەن قىرىق شىلتەن،» 8 رەت.
«بابا اتا» 5 رەت.
«شاشتى ءازىز» 5 رەت. بۇل دەرەكتەر ەجەلگى قازاقتاردى مۇسىلمان بولماعان، شامانيزم دىنىندە بولعان، وتقا، سۋعا ت.ت. تابىنعان دەپ جالعان ءسوز تاراتىپ جۇرگەندەرگە بەرىلگەن ناقتى جاۋاپ.
مارال شايحى
