وتكەن اپتادا Brent ماركالى مۇناي باعاسى رەكوردتىق كورسەتكىشكە دەيىن تومەندەپ باررەلى 54،97 دوللارعا باعالاندى. وسى سالانىڭ ساراپشىلارى «2017 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنان بەرى مۇناي باعاسى بۇلاي تومەندەمەگەن» دەپ وتىر.
رەسەيلىك ەكونوميست-ساراپشىلاردىڭ پايىمداۋىنشا، 2019 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا-اق قارا التىننىڭ باعاسى 40 دوللارعا دەيىن تومەندەۋى ابدەن مۇمكىن. رەسەيدەگى «ۆزگلياد» ەكونوميكالىق ساراپتاۋ ورتالىعىنىڭ مامانى يرينا ۆيكتوروۆانىڭ ايتۋىنشا، كەلەر جىلى مۇناي باعاسىنىڭ كۇرت تومەندەۋىنە بىرنەشە سەبەپتەر بار. بۇل رەتتە ول «ءقازىر مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن تاۋلىگىنە 1،8 ملن باررەلگە جەتكىزۋ جايى ءجيى قوزعالادى. بۇل دەگەنىڭىز - التى ايدىڭ ىشىندە مۇناي ءوندىرۋ كولەمى 100 ملن باررەلدەن اسىپ كەتەتىنىن كورسەتەدى. سۇرانىستىڭ ازدىعىنا قاراماستان ساۋد ارابياسى مەن اقش مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن شەكتەمەي وتىر. بۇعان قوسا جۇڭگو ەكونوميكاسى دا السىرەپ كەتتى. الەمدىك ەكونوميكاعا قىسىم تۇسۋدە. سوندىقتان مۇناي باعامى كەلەر جىلدىڭ قاڭتار ايىندا-اق 40 دوللارعا تومەندەۋى ابدەن مۇمكىن» - دەدى.
وتاندىق ماماندار بۇل رەتتە رەسەي ساراپشىسى پىكىرىنىڭ جانى بار ەكەنىن العا تارتتى. ەكونوميكا عىلىمىنىڭ دوكتورى مارال تورتەنوۆانىڭ ايتۋىنشا، الداعى ۋاقىتتا ءبىزدىڭ اتقارۋشى بيلىككە مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋىنە توتەپ بەرەتىن ەكونوميكالىق باعدارلامالارمەن جۇمىس ىستەۋگە تۋرا كەلەدى.
«2018 جىلعى نارىققا شىعارىلعان مۇنايدىڭ كولەمى 2017 جىلعى شىعارىلعان مۇنايدان 2،8 ملن باررەل ارتىق. مۇناي ءوندىرۋشى ەلدەردىڭ مۇنايدى ساتىلىمعا كوپتەپ شىعارۋى جاعدايدى وسىعان اكەلدى. ءقازىر ءقايسىبىر ساراپشىلار «اقش، ليۆيا، ساۋد ارابيا بىرىگىپ كەلىسىمگە كەلىپ رەسەي مەن قىتايدى تۇقىرتۋ ءۇشىن وسىلاي ىستەپ وتىر. كەزىندە كەڭەس وكىمەتىن كۇيرەتەر تۇستا اقش تۋرا وسى ساياساتتى ۇستانعان. ول كەزدە مۇنايدىڭ باعامى 20 دوللارعا دەيىن ءتۇسىپ كەتكەن» دەگەندى العا تارتادى. ءوز باسىم، ماسەلەنىڭ استارى تەك مۇندا عانا ەمەس ەكەنىن ايتقىم كەلەدى. ءقازىر اقش-تىڭ سىرتقى قارىزى كوبەيىپ كەتتى. اقش-تا ءىرى-ىرى كومپانيالاردىڭ بانكروتقا ۇشىراۋى جيىلەدى. ەندى بيۋدجەتى كەمىگەن اقش وسى تىعىرىقتان شىعۋ ءۇشىن ءىرى كولەمدى مۇناي ءوندىرىپ تابىسىن ەسەلەۋگە تىرىستى. ءبىراق بۇل دا الپاۋىت ەلدىڭ كىرىسىن ەسەلەي قويمادى. نارىقتا شيكى مۇنايدىڭ كوبەيۋى تاعى ءبىر داعدارىستىڭ بولاتىنىنان حابار بەرىپ وتىر. سوندىقتان ءبىزدىڭ اتقارۋشى بيلىككە وسى داعدارىسقا توتەپ بەرەتىن ەكونوميكالىق باعدارلامامەن جۇمىس ىستەۋگە تۋرا كەلەدى»، - دەيدى ەكونوميست-عالىم مارال تورتەنوۆا.
جالپى، مۇناي باعاسىنىڭ كەرى كەتۋى ۆاليۋتالار باعامىنا دا، جالپى ىشكى ونىمگە دە، ەكونوميالىق رەيتينگكە دە كەرى اسەر ەتەتىنىن ءبىز بۇعان دەيىن دە جازىپ كەلدىك. ساراپشىلار ناق ءقازىر مۇناي باعاسىن رەتتەۋ وپەك-كە دە قيىن بولا تۇسەتىنىن العا تارتتى. بۇعان قاتىستى «بارومەتر» ورتالىعىنىڭ ەكونوميست-ساراپشىسى داۋرەن ارىن «بىر-ەكى جىلدا مۇناي باعاسى رەتتەلەدى دەۋ قيىن» دەيدى.
«بىر-ەكى جىلدا مۇناي باعاسى تۇراقتالادى دەپ ايتۋ قيىن. مۇناي باعاسىن رەتتەۋگە ءقازىر وپەك-تىڭ دە كۇشى كەلە قويمايدى. بۇگىندە اقش-تىڭ مۇناي تەرمينالدارى يراك پەن ليۆيانىڭ ارزان مۇنايىنا تولىپ تۇر. امەريكانىڭ ءوزى دە مۇناي وندىرۋدە، ساۋد ارابياسىن قۋىپ جەتىپ ءبىرىنشى ورىنعا كوتەرىلدى. مويىنداۋ كەرەك، الەم ازىرگە اقش-تىڭ قاس-قاباعىنا قاراپ بەت تۇزەيتىنى بەلگىلى. دەمەك، اقش مۇناي باعاسىن رەتتەۋگە ءوزى كىرىسپەسە، جاعداي قيىنداي بەرمەك. ول اسىرەسە، بيۋدجەتىن مۇنايدان تۇسكەن تۇسىممەن تولتىرىپ وتىرعان كوپتەگەن ەلدەرگە سوققى. قازاقستانعا دا جەڭىل بولمايدى. ۇكىمەت «پەسسيميستىك سەنارييگە دايىنبىز» دەپ بيۋدجەتتى جوسپارلاپ قوياتىنى بەلگىلى. ءقازىر مۇناي كەم دەگەندە 30 پايىزعا ارزاندادى. بۇدان دا ءتۇسۋى مۇمكىن. دەمەك، بيۋدجەتىمىز 30 پايىزدىق پايدادان قاعىلدى دەگەن ءسوز. قاشان مۇنايعا سۇرانىس پەن ۇسىنىس تەڭەسەدى، سول كەزدە قارا التىن قايتادان كۇشىنە ەنەدى. ازىرگە مۇناي باعاسى تۇراقتانادى دەپ ايتۋ قيىن. بۇرىنعى بارەللى 150 دوللار تۇراتىن مۇنايدىڭ داۋرەنى وتكەنىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. 2018-2020 جىلدارداعى ەل بيۋدجەتىن بەكىتكەندە ءبىزدىڭ ۇكىمەت مۇناي باعامى 60 دوللار بولادى دەپ بولجادى. الەم ساراپشىلارى كەلەر جىلى مۇناي باعاسى 50-40 دوللارعا دەيىن تۇسەدى دەپ وتىر. دەمەك ءبىز ءۇشىن داعدارىسقا توتەپ بەرەتىن مىقتى جوبالاردى ويلاستىرۋعا تۋرا كەلەدى»، - دەدى داۋرەن ارىن.
قارلىعاش زارىققان قىزى
