سلاۆياندار قىز تۇرمىسقا شىعار الدىندا قۇربىلارىن جيىپ، «ديەۆيچنيك» دەيتىن ءبىر ءراسىمدى وتكىزىپ جاتادى. نەگىزىنەن بۇل ءداستۇر بەلارۋستە، ۋكراينادا، بلوگاريادا، سەربيادا، پولشادا، رەسەيدىڭ سولتۇستىك بولىگىندە كەڭىنەن تاراعان. ەسكى سلاۆيان جورالعىسى بويىنشا كۇيەۋگە كەتىپ بارا جاتقان بويجەتكەن قامسىز كۇندەرىمەن، ورىلگەن ۇزىن بۇرىمىمەن، سۇلۋلىعىمەن، ۇيات تا بولسا ايتايىق، پاكتىگىمەن قيماي قوشتاسىپ، سىڭسىپ، قۇربىلارىنا «مۇڭىن شاعادى». مۇنداي جىلاپ-سىقتاۋ ءبىر اپتاعا، كەيدە ەكى اپتاعا ۇلاسادى. قىزويناققا كۇيەۋ بالا جاعىنان دا ءسۇربويداق جىگىتتەر كەلىپ، قىز قۇربىلارىنا ءتاتتى تاعامدارىن ۇسىنىپ، تاڭ اتقانشا ءان سالىپ، ەروتيكالىق بي بيلەپ، كوڭىل كوتەرەدى.

وسى ءبىر قانىمىزعا جات ءداستۇر سىنالاپ بىزگە دە ەنىپ جاتقان سىڭايلى. اسىرەسە، استانادا، سولتۇستىك وڭىرلەردە وزدەرىن زاماناۋي جاستارمىز دەپ ەسەپتەيتىن قىز-قىرقىننىڭ ورتاسىندا «قىزويناق» ويىن-ساۋىق داستۇرىنە اينالىپ بارا جاتقانداي. ەستەرىڭىزدە بولسا، ءبازبىر قازاق انشىلەرى تۇرمىسقا شىعار الدىندا قۇربىلارىن مونشاعا شاقىرىپ، وسىنداي «ديەۆيچنيك» وتكىزگەن بولاتىن. «تويىما قۇربىلارىمنىڭ ءبىر ءتۇستى كويلەك كيىپ كەلگەنىن قالايمىن» دەپ ەركەلىك تانىتقان جۇلدىزدار دا كەزدەستى. مىنە، سودان بەرى ەلىككىش، جەلىككىش قىزدار «باستاڭعى» دەيتىن قازاقى جورالعىمىزدى جەلەۋ ەتىپ، ۇزاتىلار الدىندا مەيرامحانا-شاتحانالاردا، جالدامالى پاتەرلەردە نە ءوز ۇيىندە قۇربىلارىمەن باس قوسىپ ءجۇر. «باستاڭعى» بولەك، وندا ءۇيدىڭ ۇلكەندەرى جولاۋشىلاپ كەتكەندە اۋىلدىڭ قىز-كەلىنشەكتەرى ءبىر ۇيگە جينالىپ، ءازىل-وسپاق ايتىسىپ، ۇلتتىق ويىندار ويناپ، ءان سالىپ، كۇي تارتىپ، ءار ءتۇرلى ونەرلەرىن ورتاعا سالىپ، كەش باتىراتىن. ال بۇلاردىڭ «باستاڭعىسىنىڭ» ءجونى باسقا، وندا توسىن فانتازياعا، ەركىندىككە كوبىرەك ءمان بەرىلەدى. قىز-قۇربىلار بەلگىلى ءبىر ستيلدە، مىسالى، ءۇستى-باستارىنا قىنا جاعىپ، تەڭىز قاراقشىلارى، ەركە ءسابي، ءۇندى اكتريسالارى، قۋىرشاقتار الەمى، ەرتەگى كەيىپكەرلەرى كەيپىنە ەنىپ، ويلارىندا جۇرگەن قيالي قيمىل-ارەكەتتەرىن جۇزەگە اسىرادى. ۇلگى ەتەتىندەرى قازاق ەرتەگىلەرىنىڭ كەيىپكەرلەرى بولسا مەيلى عوي، باتىس انيماسيالارىنىڭ ادام شوشىرلىق مۋتانت-قۋىرشاقتارى. تالعامعا تالاس جوق، ارينە. ءبىراق، بۇل سەنىڭ ءداستۇرىڭ بە؟ وسىنى ءبىر ءسات ويلادىڭ با، جاس قۇربى؟ ويپىر-اي، سىڭسىعىڭ كەلىپ، بويجەتكەن كۇندەرىڭمەن قيماي قوشتاسۋدى قالاساڭ، اتادان كەلە جاتقان «سىڭسۋ» دەيتىن ءوز ءداستۇرىڭ بار ەمەس پە؟

وسىنىڭ بارلىعى ۇيدە، داستارحان باسىندا «قىزعا قىرىق ۇيدەن تىيىم جاساپ»، حالىقتىق سالت-جورالعىمىزدى كۇندەلىكتى ايتىپ وتىرماۋدان تۋىندايتىن جايتتار بولسا كەرەك.

ءبىر وكىنىشتىسى، قىزويناقتىڭ داستارحان باسىندا، اراق-شاراپپەن شالقىتا وتكىزىلەتىنىندە. ال، شاراپ ىشكەن سوڭ ارادا جاسىرىن سىر قالا ما؟ قۇربىلار اعىنان جارىلىپ، ىشتەگى قۇپيا پىكىرلەرىن، كورگەن-بىلگەندەرىن، ەستىگەندەرىن ورتاعا سالىپ، قاجەت بولسا، توسەك قاتىناسىنىڭ كەيبىر قۇپيا قىرلارىمەن وي ءبولىسىپ، ءتۇرلى ويىن-ساۋىقپەن تاڭ اتىرادى.

«ديەۆيچنيكتىڭ» باسىم بولىگى ۇزاتىلار قىزدىڭ ءوز ۇيىندە وتەتىنىن ەسكەرسەك، بۇعان جول بەرىپ وتىرعان اتا-انالارىنىڭ ويلايتىنى نە سوندا؟ الدە، ولار قىزويناقتىڭ ءتۇن جارىمىنان سوڭ جىنويناققا اينالىپ سالا بەرەتىنىن بىلمەي مە ەكەن؟..

بەكجىگىت سەردالى