بۇكىل الەم ەلدەرى تىلدەرىندەگى كەز-كەلگەن اتاۋلاردىڭ شىعۋ تاريحى سول دۇنيەنى، سول ۇعىمدى دۇنيەگە اكەلگەن ادامنىڭ نەمەسە سول ەلدىڭ اتىمەن اتالسا، قازاقتىڭ ۇزىندىق، ياعني ارا قاشىقتىق ولشەمدەرىنىڭ بولشەكتەرى تۇتاستاي ەل تاريحىنان حابار بەرەدى. ەل دەگەن ءسوزدىڭ قازاقتىڭ ءتول ءسوزى ەكەندىگىنە ەشكىم داۋلاسا قويماس دەپ ويلايمىن. وسى ەكى دىبىستان تۇراتىن ءبىر اۋىز ءسوز قازاق ەلىنىڭ بۇتكىل جەر بەتىندەگى ەڭ العاشقى ەل ەكەندىگىنە تولىقتاي كۋالىك ەتە الادى.

بارشامىزعا بەلگىلى انا تىلىمىزدە نەگىزگى ۇزىندىق ولشەمدەرى ەلى، سۇيەم، قارىس، كەرە قارىس، تابان، كەز، قادام، ارشىن، شاقىرىم، ۇزىن، قىسقا، تاياق تاستام، يەك استىندا، قوزى كوش جەر، كوز ۇشىندا، تاي شاپتىرىم، قۇنان شاپتىرىم، ات شاپتىرىم، ءبىر كۇندىك جەر، ايشىلىق جول دەگەن ۇزىندىق ولشەمدەرى بار.

— ەلى، ۇزىندىق ولشەمىنىڭ ەڭ قىسقاسى جانە ەڭ ءبىرىنشىسى. بۇل بەس ساۋساعىڭنىڭ بىرەۋىنىڭ ەنىنىڭ ۇزىندىعى. ولشەم ءبىر ەلى، ەكى ەلى دەلىنىپ، بەس ەلىمەن اياقتالادى. مىسالى، «بەتىنىڭ كىرى - بەس ەلى». بۇل اتاۋ ەڭ العاشقى ادام اتادان تاراعان ۇرپاقتىڭ باسىندا ەل دەپ اتالعانىن، سونىمەن قاتار قازاق ەلى جەر بەتىندەگى بارلىق ەلدەردىڭ ەڭ ءبىرىنشىسى، ياعني باستاۋ الاتىن جەرى دەگەندى بىلدىرەدى. كۇنى بۇگىنگە دەيىنگى قازاقتىڭ اۋزىنان تاستاماي «ءبىر رۋلى ەل بولدى» دەيتىندەرى وسىدان. بۇل تۇجىرىم ادايدىڭ شەجىرە دەرەگىندە بىلايشا بەرىلەدى. ادايدان ەكى بالا، ۇلكەنى قۇدايكە، كىشىسى كەلىمبەردى. وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعانداي، قۇدايكە اتامىزدىڭ ەسىمىنىڭ ءبىرىنشى بۋىنى قۋ. بۇل ءسوزدىڭ تولىقتاي ماعىناسى قۋ اداي اكە، ياعني قۋ اداي اكەنىڭ بالاسى دەگەندى بىلدىرەدى. ءبىزدىڭ سوزدىك قورىمىزداعى قۋ، رۋ، تۋ، سۋ، بۋ، جۋ، نۋ، اۋ، ۋ، اققۋ، ارۋ، تاۋ سوزدەرىنىڭ شىعۋ توركىنى وسى. كەلىمبەردى اتامىزدىڭ ەسىمىنىڭ ءسوز ءتۇبىرى ەل. وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعانداي ادام اتا ۇرپاقتارى وزدەرىنىڭ ەل، مەملەكەت بولۋىنىڭ باستالۋىن ەلدەن باستاسا، ۇزىندىق ولشەمى دە ءوز باستاۋىن «ەلى» دەگەن اتاۋمەن اتايدى. دەمەك، باسىندا، وسى ۇزىندىق، ياعني ارا قاشىقتىقتى بىلدىرەتىن «ەلى» دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى وسى العاشقى ەل دەگەن اتاۋدىڭ بالاماسى رەتىندە دۇنيەگە كەلگەن. ءبىزدىڭ الەمدىك تاريحي قولدانىستا جۇرگەن «العاشقى قاۋىمدىق قۇرىلىم»، ياعني «قاۋىم» دەگەنىمىز وسى ەل ءسوزىنىڭ بالاماسى. سوندا بۇل ءسوز، قازاق ەلىنىڭ بۇكىل جەر بەتىندەگى ەڭ العاشقى ەل ەكەندىگىنە وسى قازاق تىلىندەگى «ەلى» (ءبىر ەلى، ەكى ەلى، ءۇش ەلى ت.ت.) دەگەن ءسوزدىڭ ۇزىندىق ولشەمىنىڭ ەڭ تومەنگى ساتىسى ەكەندىگى تولىقتاي دالەل بولا الادى.

— ەلىدەن كەيىنگى ولشەمنىڭ اتاۋى سۇيەم، ياعني باس بارماق پەن سۇق ساۋساقتىڭ نەمەسە رەت سانىمەن ەسەپتەگەندە ءبىرىنشى مەن ەكىنشى ساۋساقتاردىڭ كەرىلگەن اراقاشىقتىعى. سۇيەم — بىرىككەن ءسوز. وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعانداي، قۇرامى: cۋ، ءۇي، ءسۇي، يە (يا)، ەم، يەم. سۋ ءسوزىنىڭ شىعۋ توركىنى اۋ (انا)، رۋ، قۋ، تۋ، بۋ، جۋ توبىنا جاتادى. بۇل توپ اۋا انامىز بەن قۇدايكە اتامىزدىڭ اتىنان باستالادى. بۇل اتاۋلاردىڭ ءبارىن دۇنيەگە اكەلگەن سولار. بۇكىل الەم ەلدەرى اۋىزدارىنىڭ سۋىن قۇرتىپ، ۇلى مادەنيەتىمەن كۇنى بۇگىنگە دەيىن تاڭداندىرىپ، ءبىراق ولاردىڭ شىققان تەگىن جانە ولاردىڭ بۇگىنگى ۇرپاقتارىنىڭ كىمدەر ەكەنىن انىقتاي الماي كەلە جاتقان شۋمەرلەرىمىزدە (شۋ مەر، شۋ جەر، سۋ جەر) وسىلار. يەمىزدە، كيەمىزدە، قيا (قاراقيا) مەن قيانىمىزدا وسى ۇعىمنىڭ ىشىندە. سوڭعى بۋىن ەم، اداي اتانىڭ التىنشى نەمەرەسى جەمەنەي اتامىزدىڭ اتى، ياعني ادام اتا ۇرپاقتارىنىڭ جەتىنشى بۋىنى. رەت سانىمەن ايتقاندا ءبىرىنشى بۋىن مەن جەتىنشى بۋىننىڭ اراسى. سونىمەن قاتار، بۇل جاعداي وسى ۇزىندىق ولشەمدەرىنىڭ اتاۋلارىن دۇنيەگە اكەلگەندەردىڭ سولار ەكەندىگىن بىلدىرەدى. دەمەك، بۇل كەزەڭ العاشقى قاۋىمدىق قۇرىلىمنان باستاپ، ەر ادام مەن ايەلدەردىڭ ءبىرىن-بىرى ءسۇيىپ، ۇيلەنىپ، ءۇي بولعان كەزەڭىن، ەل بولىپ بىرىگىپ، مەملەكەت قۇرىپ، ولاردىڭ ەلگە، جەرگە تولىقتاي يە بولعان كەزەڭىن بىلدىرەدى.

سۇيەمگە تاريح كوزىمەن قارار بولساق: ساق، ءۇيسىن، يە (قيان)، جەمەن (بۇزاۋ) دەگەن ۇلى اتالارىمىزدىڭ ەسىمدەرىن جانە سولاردىڭ زامانىن تولىقتاي قامتيدى.

بۇل ۇعىمنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلار قازاقتىڭ اعا ارىسىنان (اعارىس، ۇلى ءجۇز) تارايتىن ساق ۇيسىندەر، جالعاستىرۋشىلار قياتتار (مۇڭالدار)، ال اۆتورلىق قۇقىق تۋىستىعى بولىنبەيتىن، جەتى مەن جەبە دەگەن لاقاپ اتتى يەمدەنگەن بۇزاۋ-جەمەنەيلەردە جاتىر.

— ودان كەيىنگى ولشەمنىڭ اتاۋى قارىس، باس بارماق پەن شىناشاقتىڭ كەرىلگەن ارالىعى. ءسوز ءتۇبىرى — ار، ارىس، ارىستار (ارىن قورعاي بىلەتىن ارلى ۇلدار)، قازاقتىڭ ءۇش ارىسى، سەگىز ارىس ادايلار، سەگىز ارىس تۇرىكپەندەر، اراپ، پارسى ت.ت. ال، قارىستىڭ باستاپقى بۋىنى قا، قازاق پەن قارانىڭ ءبىرىنشى بۋىنى. سوندا بۇل ءسوزدىڭ نەگىزگى ماعىناسى قازاق ارىستارى بولىپ شىعادى. سوناۋ ەۋروپاداعى وزدەرىنىڭ تەگىن كەت، حەت (كەتە) تايپالارىنىڭ تاراتاتىن گەرمانداردىڭ وزدەرىن «ارىس (اريەس)» دەپ اتايتىندارىنىڭ دا سىرى وسى.

بۇل ۇعىم قازاق ارىستارى مەن ادايدىڭ ءۇشىنشى نەمەرەسى رىسقۇل (قۇنانورىستار) اراسىن قامتيدى.

تۇسىنىكتەمە: قازاق پەن ارىس سينونيم. شىندىعىندا، ارىستار قازاقتىڭ ۇرپاعى. قازاق 13-1-9-1-13 بولسا، ارىس 1-21-29-22 ساندىق جۇيەنى قۇرايدى. بۇل جەردە ارىستار اد پەن مان (نۇق) قاۋىمدارىن تۇگەل قامتىپ تۇر.

— كەز (ەز، كەز) شىنتاق پەن قول باسىنىڭ ارا قاشىقتىعى. بۇل ولشەمنىڭ اتاۋى قاز اتامىزدىڭ ەسىمىنىڭ بالاماسى. سەبەبى، قازاقتىڭ ءسوز جاساۋ قاعيداسىندا «ق» مەن «ك»، «ا» مەن «ە» اۋىسىلىپ قولدانىلا بەرەدى. بۇل كەزەڭ قازاق ارىستارى مادەنيەتىنىڭ بۇكىل الەمدى مويىنداتىپ، جەر بەتىن كەزىپ كەتكەنىنەن حابار بەرەدى. اتالارىمىزدىڭ ۇيىنەن شىقپايتىن، ارىن قورعاۋعا شاماسى كەلمەيتىن ادامداردى «ەز»، كوپ قىدىراتىنداردى «كەزبە» دەپ اتايتىندارى وسىدان.

— قادام — بۇل دا بىرىككەن ءسوز. قا (قارا مەن قازاقتىڭ الدىڭعى بۋىنى)، اد (اد قاۋىمى)، ادا (اتا)، ادام (اتام)، ادام ساپيوللا. ءجۇرۋ ءۇشىن قامدانىپ ءبىر اياعىڭدى العا سوزىپ، جەرگە باسقان كەزىڭدەگى ەكى اياعىڭنىڭ اراقاشىقتىعى. نەگىزگى ماعىناسى قاز ادام. قازاقتىڭ ءسوز جاساۋ قاعيداسىندا ەكى ءسوزدى بىرىكتىرىپ، ءبىز ءسوز جاساعاندا دىبىس ۇندەستىگىنە سايكەس ءبىرىنشى ءسوزدىڭ سوڭعى دىبىسى، نەمەسە ەكىنشى ءسوزدىڭ ءبىرىنشى دىبىسى ءتۇسىپ قالىپ وتىرادى. مىسالى: وتان (وت مان)، قۇدايكە (قۋ اداي اكە)، بيداي (بي اداي)، اكەل (الىپ كەل)، ءۇستىرت (ۇستىڭگى جۇرت)، كۇش قۋات (قۋ مەن ءۇش (قوسايدىڭ ساندىق اتاۋى)، قۋ مەن اد (اداي)) ت.ت. بۇل ۇعىمنىڭ تاعى ءبىر ماعىناسى ق-ادا-م. قام اتا، ياعني جىلقى مەن جىلقىشىلاردىڭ ءپىرى قامبار اتا. ارعى تەگى نۇق پايعامباردىڭ ءۇش بالاسىنىڭ ۇلكەنى قام (حام) اتامىزدىڭ اتى. قازاقتىڭ ءسوز جاساۋ جۇيەسىندە مۇنداي مىسالدار بارشىلىق. مىسالى، س-اعا-ق (ساقتاردىڭ اعاسى. ماقال «سۋ باستالمايتىن با ەدى ساعادان، ءسوز باستالمايتىن با ەدى اعادان»)، س-ادا-ق (ساقتاردىڭ اتاسى، س-ەنە-ك (ساقتاردىڭ ەنەسى)، س-ابا-ق (ساقتاردىڭ اپاسى)، ق-اعا-ن (بارلىق حانداردىڭ اعاسى).

— قۇلاش — (قۋ (قۇدايكە، اداي اتانىڭ تۇڭعىش ۇلى)، ۇل (بالا، بالاسى، ۇرپاعى)، قۇل (نەگىزگى ماعىناسى قۋدايكەنىڭ ۇلى، قازىرگى قولدانىستاعى اۋىسپالى ماعىناسى باسىبايلى ءۇي قىزمەتشىسى)، اش (انالىق تەكتى، (اشۋري، اشۋدا، اشويدە)، سونىمەن قاتار وس، وش، قوساي اتا دەگەندى بىلدىرەدى). ەكى قولىڭدى ەكى جاققا سوزعان كەزدەگى ەكى قولىڭنىڭ ۇزىندىعى. سوندا قۇلاش دەگەنىمىز، ورتاسىندا قۋ اداي اكە، ەكى جاعىندا ەكى بالاسى تازىكە مەن قوساي دەگەندى بىلدىرەدى.

— ارشىن – ءسوز ءتۇبىرى «ار»، ءار ازاماتتىڭ قورعاۋىنا مىندەتتى ارى: ار-يمانى، وتانى، اتامەكەن تۋعان جەرى، وتباسى دەگەن ۇعىم بەرەدى. باستاۋىن كەلىمبەردى اتامىزدىڭ ەسىمىندەگى «ەر» ۇعىمىنان الادى. ىن (قىن، ىندىن) قىلىشتىڭ، سەمسەردىڭ نەمەسە پىشاقتىڭ قىنى، وسىعان سايكەس ادام قاتتى شولدەگەندە «ىندىنى كەپتى» دەلىنەدى. شىن (راس، ناعىز)، شىننىڭ بالاماسى شىڭ (بيىكتىك). بۇل سوزدەر (ءتۇبىرى ىن مەن ىڭ، بارلىق ءىشى قۋىس دۇنيەلەر سياقتى انالىق تەككە جاتادى. سوندا ارشىن دەگەنىمىز ادايدىڭ التى نەمەرەسىنىڭ اكەسى كەلىمبەردى (ءسوز ءتۇبىرى ەل مەن ەر) اتامىزدىڭ لاقاپ اتى بولىپ شىعادى. بالاما ماعىناسى، ارىن قورعاي الاتىن، ناعىز ارشىل ۇلدار. ارشىن مەن الشىن - سينونيم.

شىننىڭ نەگىزگى ماعىناسى سىن (سىن، سىني كوزقاراس)، سىندى، سىنتاس، سىناي (سيناي تاۋى) بۇل توراتتا (تاۋراتتا) ايتىلاتىن مۇسا پايعامبارعا ۇلى جاراتۋشى – اللانىڭ «ايان» بەرەتىن جەرى. سىندى (سيناي) تاۋى بۇل قازىرگى ءۇستىرتتىڭ (قىردىڭ) ەجەلگى اتاۋى.

— شاقىرىم — ءسوز ءتۇبىرى اق، شاق (سىرتقى دۇنيە مەن ىشكى دۇنيەنىڭ سايكەس كەلۋى. مىسالى، كيگەن كيىمى شاق كەلىپ تۇر)، ىر (ادام بالاسىنىڭ ىر-عا ءتىلى كەلۋ كەزەڭى)، ىم (يشارا)، ىرىم (ىرىم ەتۋ، جاقسىلىقتان ءۇمىت ەتۋ)، ىرىمىن جاساۋ (ءىستى اياعىنا دەيىن جەتكىزبەۋ)، شاقىرۋ (داۋىس جەتكەن جەرگە دەيىن ايقايلاۋ). بۇگىنگى ماعىناسى كيلومەتردىڭ بالاماسى، قازاقشاسى داۋىس جەتەر جەردىڭ ارا قاشىقتىعى. نەگىزگى ماعىناسى اقيقات پەن ادام بالاسىنىڭ ىر-عا ءتىلى كەلمەگەن كەزەڭىندەگى ىم-يشارامەن تۇسىنىسكەن كەزەڭىنىڭ اراسى، ياعني ءبىر مەن بەستىڭ اراسى دەگەندى بىلدىرەدى. سونىمەن قاتار، تەك قانا ىرىمىن جاساپ، باستالعان ءىستىڭ اياعىنا جەتپەگەن كەزەڭىنىڭ ۇزىلگەن ارا قاشىقتىعى. قازاقتا شاق پەن ساق سينونيم، شام مەن سام دەگەن سياقتى. بۇل ۇعىمنىڭ اۆتورى اقپاندار، ساقتار، ياعني قاس ساقتار (قازاقتار) بولىپ تابىلادى.

قازاقستاندى قازاق ەلى دەگەن اتاۋعا اۋىستىرۋ ماسەلەسىنە كەلسەك، بۇل اتاۋ ءبىزدىڭ شەجىرە-تاريحىمىزعا تولىقتاي ساي كەلەدى. قازاق ەلى دەگەن سوزدە، ەڭ العاشقى ەل دەگەن ماعىناسىنا ساي بولادى. باتىس ەلدەرىنىڭ «يل» (ەدىل (يتيل)، ەلەك (يلەك)، ەرتىس (يرتىش)، ەسىل (يشيم)، ەل اتا (گومەردىڭ يلياداسى)، «ميل» (1،6 كم)، دەپ جۇرگەندەرى وسى ءبىزدىڭ ەل دەگەن ءسوزىمىزدىڭ ءسينونيمى. دەمەك، ولار ءيل-دىڭ ەل-مەن سينونيم سوزدەر ەكەنىن جاقسى بىلەدى. بىلمەيتىندەرگە ءبىلدىرۋ قاجەت. بۇل قازاقتىڭ ءبىر ەلىسى، ياعني «ءبىر رۋلى ەلىمەن» مەن ولاردىڭ اراقاشىقتىعى ون التى اتا (بۋىن) دەگەن ءسوز.

ستان با، الدە ەل مە؟ "قايسىسى بۇرىن دۇنيەگە كەلگەن؟" دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەسەك، بۇل جەردە ەل دەپ باتىل تۇجىرىم جاساي الامىز. سەبەبى، قازاق الىپ ءبيىنىڭ ساندىق جۇيەسىنە سايكەس، ەل 7-14 بولسا، cتاننىڭ ساندىق جۇيەسى 22-23-1-16 بولىپ ەلدەن كوپ كەيىن تۇر. ءبىز بۇل ساندىق جانە تاڭبالىق (دىبىستىق) جۇيەدەن ەل ۇعىمىنىڭ نۇق پايعامبارعا دەيىن (اد، از قاۋىمدارى زامانىندا)، ال ستاننىڭ نۇق پايعامبار زامانىندا نۇق-پەن بىرگە دۇنيەگە كەلگەنىن ايقىن اڭعارامىز.

ءسوز ءقادىرىن اسا جوعارى باعالاپ، ءبىر اۋىز سوزگە توقتاعان ءمارت حالىق ۇلان-عايىر اتا قونىستارىنىڭ قاق ورتاسىندا ورنالاسقان تەڭىزدى قاس بي (قاز بي)، تاسقا سالعان تاڭباسىن ءتىل، بيلەر ءسوزىنىڭ قاعازعا تۇسكەن تاڭباسىن الىپ بي دەپ اتاماي باسقاشا اتاۋى مۇمكىن دە ەمەس قوي!

ەجەلگى قازاق الىپ بيىندە (الىپپەسىندە) 30 دىبىس (تاڭبا) بار. ولار 1.ا،ءا،ە، 2.ب،پ، 3.گ،ع،ك،ق، 4.د،ت، 6.ج،ز، 7.ي،ي،ى،ءى، 8.ل، 9.م، 10.ن،ڭ، 11.و،ءو، 12.ر، 13.س،ش، 14.ءۇ،ۇ،ۋ، 15.ھ. بولىپ، 15 توپقا بولىنگەن. قازاق الىپ ءبيىنىڭ كەرەمەتى، بارلىق تاڭبالار مەن بۋىندار وسىلاي 15/15 بولىپ بەلگىلى ءبىر ماتەماتيكالىق جۇيەگە، ياعني ادام اتامىزدىڭ شەجىرەلىك جۇيەسىنە ساي ورنالاستىرىلعان.

قازاق الىپپەسىندە تولىپ، تولىسقاندى بىلدىرەتىن 9 داۋىستى دىبىس بار: 1.ا، 2.ءا، 3.ە، 4.و، 5.ءو، 6.ءۇ، 7.ۇ، 8.ى، 9.ءى. داۋىستى دىبىستار اتالىق تەكتى بىلدىرسە، جىڭىشكە داۋىستى دىبىستار ايەل مەن بالانى بىلدىرەدى. ادامزات بولمىسىنىڭ بارلىعى وسىلاي تابيعاتپەن تۇتاستىقتا جاراتىلعان.

ەجەلگى قازاقتار دا، سولاردىڭ ءىزىن جالعاستىرعان الاش ارىستارى دا الىپ ءبيدى (الىپپەنى) وسىلاي جاساعان. الاش ارىسى احمەت بايتۇرسىنوۆ اتامىزدىڭ باسشىلىعىمەن جاسالعان سوڭعى الىپپەمىز دە وسى قاعيداعا ساي بولعان.

ءقازاقتىڭ-ارىپ تاڭبالارىنىڭ رەت سانى ادامزات بالاسى مەن ولار قۇرعان ەلدەردىڭ دۇنيەگە كەلۋ، ەسەيۋ، جانە ونىڭ اتا سالتىنىڭ (اتا زاڭىنىڭ) جانە الەم ەلدەرى تاريحىنىڭ قالىپتاسۋ كەزەڭىن كورسەتەدى. ءبىر، ەكى، ءۇش؛ ا، ءا، ب؛ اتا، اكە، بالا، ت.ت. بولىپ سان مەن ءارىپ قاتار ورىلەدى.

تاريحقا ۇڭىلسەك، وسىدان 28 جىل بۇرىن تاۋەلسىز قازاق مەملەكەتىن قۇردىق دەپ، قۋانىپ «بوركىمىزدى اسپانعا اتتىق». الايدا، «قازاق ەلى» ەمەس، قازاقستان اتانىپ، «ستان» دەگەن ءسوزدىڭ بايىبىنا بارا المادىق. بۇل ەل ەسىمدى بەلگىلەۋدە بىزگە رەسەيشىل ورىس ءتىلدى بيلىكتىڭ ىقپالى ۇستەمدىك جاسادى.

«ستان» - ورىس تىلىندە «ۋاقىتشا تۇراق» دەگەن ماعىنا بەرەدى. مىسالى، «وحوتنيچيي ستان (اڭدى ءبىر جەردەن ماڭگى اۋلامايسىڭ)»، سەنوكوسنىي ستان (ءشوپتى ءبىر جەردەن ماڭگى شاپپايسىڭ)، ۆراجەسكيي ستان (جاۋ الدىڭدا ماڭگى تۇرمايدى)»، ستانسيا (پوەزد 10-20 مين. قانا توقتاپ وتەدى)»، ستانيسا (ورمان شەتىندەگى ەكى، ءۇش ءۇي) ت.ت. بولىپ كەتە بەرەدى.

بۇل ءسوز پارسى تىلىندە وزىنە تيەسىلى ەل شەتىندەگى شالعاي ايماق دەگەندى بىلدىرەدى.

دەمەك، قازاققا جالعانعان «ستان» ءسوزى قازاقتاردىڭ ۋاقىتشا تۇراعى دەگەن ماعىنا بەرىپ تۇر. بۇل جەردە ورىس ءتىلدى بيلىك قازاقتى قايدا اپارا جاتىر دەگەن سۇراق وزىنەن ءوزى تۋىنداۋ دا.

انا تىلىمىزدە «ستان» ءسوزى جەكە دارا قولدانىلمايدى. بۇل جەردە «ستان» ءسوز اراسىندا قولدانىلىپ، ەلىمىزدىڭ باس قالاسىنا استانا اتاۋى بەرىلۋى وتە ءساتتى قادام بولدى. سەبەبى، «ستاننىڭ» الدى مەن ارتىنداعى ءارقاشاندا تەك قانا باستاپقى اتا دەگەندى بىلدىرەتىن «ا» تاڭباسى استانا قالاسى تەك قانا قازاقتىڭ ەمەس، بۇكىل الەم ەلدەرىنىڭ استاناسى دەگەن ماعىنا بەرىپ تۇر.

ال، ەلىمىزدى رەسپۋبليكا دەپ اتاۋ جونىندەگى ۇسىنىستارعا كەلسەك، بۇل اتاۋ  قازاقتىڭ ءتول ءسوزى ەمەس، جاتتىڭ ءسوزى.

ءسوز سوڭىندا ايتارىم، قازاققا جالعانعان «ستان» دەگەن ءسوزدى الىپ تاستاپ، «قازاق ەلى» دەپ اتاعانىمىز شەجىرە-تاريحىمىزعا تولىقتاي ساي بولادى.

مۇحامبەتكارىم قوجىرباي ۇلى