4-تامىزدا تۇستەن كەيىن نۇر-سۇلتاندا ەسىل جاعالاۋىندا استانالىق ەكى بەلسەندى قاۋىپسىزدىك سەرتيفيكاتىنا بايلانىستى كەزەك-كەزەك جالعىزباستى پيكەت وتكىزدى دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى ازاتتىق سايتىنا سىلتەمە جاساپ.
ءبىرىنشى بولىپ پلاكاتىن جايعان بەلسەندى بەللا ورىنبەتوۆا "مەملەكەت قاۋىپسىزدىك سەرتيفيكاتى ارقىلى ازاماتتاردىڭ جەكە ومىرىنە ارالاسقىسى كەلەدى، ماسەلە تەك ءسوز بوستاندىعى عانا ەمەس، قارجىلىق قاۋىپسىزدىك، دەرەكتەردىڭ قولدى بولماۋى سياقتى ءتۇرلى سالالارعا دا اسەرى بار" دەدى
"ونسىز دا باق-تا سەنزۋرا بار. ەندى ازاماتتىق جۋرناليستيكا رەتىندە دامىپ كەلە جاتقان الەۋمەتتىك جەلىدەگى بەلسەندىلىكتى دە شەكتەگىسى كەلەدى. كەشە نۇر-سۇلتاندا الەۋمەتتىك جەلىلەرگە VPN-سىز كىرە المادىق. ءتىپتى Google-دىڭ ءوزىن پايدالانۋ مۇمكىندىگىنەن ايرىلدىق. ءبىز مەملەكەتتىڭ ادامداردىڭ جەكە ومىرىنە ارالاسۋىنا، جەكە كەڭىستىگىنە قول سۇعۋىنا قارسىمىز"، - دەدى بەللا ورىنبەتوۆا.
ول بۇعان دەيىن قاۋىپسىزدىك سەرتيفيكاتىنا بايلانىستى نۇر-سۇلتاندا ميتينگ وتكىزۋ تۋرالى اكىمدىككە ءوتىنىش بەرگەن، ءبىراق جەرگىلىكتى بيلىك رۇقسات بەرمەگەن.
"يلون ماسك قۇتقارىڭىز" دەگەن جازۋى بار پلاكات ۇستاعان بەللا ورىنبەتوۆا قازاقستاندىقتاردا امەريكالىق كاسىپكەردىڭ "ەركىن ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتۋ" تۋرالى مالىمدەمەسىنەن ءۇمىت كۇتۋدەن باسقا امال قالماعان شىعار دەپ توپشىلايدى.
بەللادان سوڭ قولىنا "سەرتيفيكات - جەكە كەڭىستىگىمە قولۋ سۇعۋ" دەپ جازىلعان پلاكات ۇستاعان مۇراتبەك كارىم ەسىمدى ازامات پيكەت وتكىزدى. ول ءوزىنىڭ گرافيكا ديزاينىمەن شۇعىلداناتىنىن ايتىپ، قاۋىپسىزدىك سەرتيفيكاتى جۇمىسىنا كەدەرگى كەلتىرىپ وتىرعانىن جەتكىزدى.
"قاۋىپسىزدىك سەرتيفيكاتى مىندەتتى ەمەس دەيدى. ءبىراق ءىس جۇزىندە سونى ورناتۋعا ماجبۇرلەپ جاتىر. الەۋمەتتىك جەلىلەرگە كىرە الماي جۇرگەنىمىزگە ەكى كۇن بولدى. ءبىراق ەشكىم ۇندەمەيدى. مەنىڭشە، ءاربىر ادام بۇل ماسەلەگە بەيجاي قاراماۋى ءتيىس. بۇل ازىرگە نۇر-سۇلتان قالاسىندا تەستەن ءوتىپ جاتىر. الداعى ۋاقىتتا بۇكىل رەسپۋبليكاعا تارايدى. سوندىقتان بۇل رەسپۋبليكاداعى ءاربىر ازاماتقا قاتىستى. قاۋىپسىزدىك سەرتيفيكاتى بۇۇ-نىڭ ينتەرنەت بوستاندىعى تۋرالى رەزوليۋسياسىنا قايشى. مۇنداي نارسە ءوزىن دەموكراتيالى ەل دەپ سانايتىن مەملەكەتتەردە جوق. تەك تۇركىمەنستان، سولتۇستىك كورەيا سياقتى ەلدەردە بولماسا"، - دەدى مۇراتبەك كارىموۆ.
كەيىننەن بۇل اكسياعا الماتىلىق بەلسەندى ورازاي قىدىربايەۆ تا قوسىلدى. Facebook-تاعى پاراقشاسىنا ول مىناداي سۋرەت جاريالاپ قويدى.
بيىل شىلدەنىڭ ورتاسىنان بەرى قازاقستاندىقتار ۇيالى بايلانىس وپەراتورلارىنان "ينتەرنەتكە كىرۋ ماسەلەسى تۋىنداماس ءۇشىن" ارنايى قاۋىپسىزدىك سەرتيفيكاتىن ورناتۋدى ۇسىنعان حابارلاما الا باستاعان.
سەرتيفيكاتتىڭ رەسمي اتاۋى - QazNet Trust Network. وپەراتورلار مۇنى "كيبەر شابۋىلدى الدىن الۋ شاراسى" دەپ اتايدى.
بيلىك "سەرتيفيكاتتىڭ كيبەرشابۋىل مەن تەرىس كونتەنتتەن قورعايتىنىن، ونى ورناتۋ تۋرالى تۇپكىلىكتى شەشىمدى ءار ازامات ءوزى قابىلدايتىنىن" ايتۋمەن كەلەدى. ءبىراق QazNet سەرتيفيكاتىنان باس تارتقاندار كوپتەگەن الەۋمەتتىك جەلى مەن پوشتا جۇيەسىنە كىرە الماعانىن ايتىپ شاعىمدانعان.
بيلىكتىڭ سەرتيفيكاتتى جاپپاي ەنگىزۋ تالپىنىسىنان كەيىن نۇر-سۇلتان جەرگىلىكتى جانە حالىقارالىق ۇيىمدار مەن بەلسەندىلەردىڭ سىنىنا قالدى.
قازاقستاندىق قۇقىق قورعاۋشىلار مەن بەلسەندىلەر سەرتيفيكاتتان ورناتقان سوڭ "بيلىك سەنزۋرانى كۇشەيتەدى" دەپ قاۋىپتەنەدى. ولار "بيلىك وسى سەرتيفيكات ارقىلى اركىمنىڭ جەكە اقپاراتىن باقىلاپ وتىرعىسى كەلەدى" دەپ توپشىلايدى. كەيبىر بەلسەندىلەر بيلىك باستاماسىنا نارازىلىق ءبىلدىرىپ، استانادا جالعىز ادامدىق اكسيا وتكىزگەن.
حالىقارالىق ۇيىمدار مەن باسىلىمدار دا قازاقستان بيلىگىن سىنعا الدى. "جۋرناليستەردى قورعاۋ كوميتەتى" حالىقارالىق جۋرناليستەردى قورعاۋ ۇيىمى سەرتيفيكات ورناتۋ ۇسىنىسىن "ازاماتتاردى باقىلاۋدا ۇستاۋ مۇمكىندىگىن كۇشەيتۋگە تالپىنىسى" سياقتى كورىنەتىنىن ايتادى. كوميتەت جاريالاعان بلوگاۆتورى مادلين ەرپ نۇر-سۇلتاننىڭ ۆەبترافيكتى قاداعالاۋ ارەكەتىن "سەنزۋرا مەن اڭدۋدىڭ جاڭا ءبىر ءتۇرى" دەپ اتاعان.
Freedom House حالىقارالىق قۇقىق قورعاۋ ۇيىمىنىڭ الەمدەگى ينتەرنەت ەركىندىگىنىڭ دەڭگەيى تۋرالى ەسەبىندە قازاقستان 2018 جىلى 65 ەلدىڭ ىشىندە 46-ورىندا تۇرعان. Freedom House قازاقستاندى "الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن كوممۋنيكاسيالىق پلاتفورمالاردى ءجيى بۇعاتتايتىن" ەلدەر قاتارىنا جاتقىزادى.
پىكىر قالدىرۋ