جۋالى اۋدانى ءا. جۇرگەن ۇلى اۋىلىنىڭ ماڭىندا ورنالاسقان بەرىكقارا قورىمى وبلىستىق جانە رەسپۋبليكالىق دارەجەدەگى مەملەكەتتىك تاريح جانە مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرىنىڭ تىزىمىنە الىنعان. توپوگرافيالىق تۇسىرىلىمدەر ناتيجەسىندە بەرىكقارا وزەنىنىڭ قوس جاعالاۋىنان بارلىعى 411 وبا تىركەۋگە الىنعان، دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى.
جالپى بۇل قورىم قاراتاۋدىڭ تەرىسكەي بەتكەيىندەگى بەرىكقارا شاتقالىنان بيلىكول كولىنىڭ جاعالاۋىنا دەيىن 3،5 شاقىرىمعا سوزىلىپ، وڭتۇستىكتەن سولتۇستىككە قاراي تىزبەكتەلە ورنالاسقان وبالار توبىنان تۇرادى. ال قورىمنىڭ ورتالىق بولىگىندە قۇرىلىسى ەرەكشە «پاتشا» وبالارى شوعىرلانعان. مۇنداعى كەيبىر ءىرى وبالارداعى تاس ۇيىندىلەردىڭ كولەمى 50-53 مەترگە جەتسە، بيىكتىگى 6-7 مەتردى قۇرايدى. وبالاردىڭ قۇرىلىسى دا ءارتۇرلى، ونىڭ كوپشىلىگى تاس ءۇيىندى كۇيىندە كەزدەسسە، ەندى ءبىرى تاس پەن توپىراق ارالاس نەمەسە اينالدىرا تاسپەن قورشالعان. جالپى بۇل ورىنداردىڭ عۇرىپتىق داستۇرلەردى ورىنداۋعا ارنالعان ورىن بولعانى انىق.
بەرىكقارا قورىمدارى عىلىمعا حح عاسىردىڭ 30 جىلدارىنان باستاپ تانىلدى. 1939 جىلى مۇندا تاريحشى عالىمدارمەن عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. بۇل زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەسىندە قىش قۇمىرا، التىن، قولا جانە مىستان جاسالعان ءارتۇرلى بۇيىمدار، سىرعالار، سالپىنشاقتار، اۋزىنا قۇس تىستەگەن جولبارىستىڭ باسى تۇرىندەگى قولا ايىلباس، تەمىر پىشاق، جەبەنىڭ ەكى جانە ءۇشقالاقتى ۇشتارى، قىلىشتىڭ سابى سياقتى قۇندى جادىگەرلەر تابىلدى. اتالعان زاتتاي دەرەكتەر مەن جەرلەۋ راسىمدەرىنىڭ ەرەكشەلىگىن ەسكەرە وتىرىپ عالىمدار بۇل قورىمنىڭ جىل ساناۋىمىزعا دەيىنگى II عاسىرددان – جىل ساناۋىمىزدىڭ V عاسىرىنا جاتادى دەپ توپشىلايدى. ياعني بۇل ەلىمىزدەگى العاشقى مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردىڭ قالىپتاسۋ كەزەڭىمەن تۇسپا-تۇس كەلدى. ال قورىمداردا ساق زامانىن باستاپ تۇرىك داۋىرىنە دەيىن جەرلەۋ راسىمدەرى ۇيىمداستىرىلعان. اسىرەسە ساقتاردىڭ قوعامىنان باستالىپ، ورتاعاسىرلارداعى مەملەكەتتىك قۇرىلىمدارعا دەيىن جالعاسقان ۇلىقتاۋدىڭ ايرىقشا ءداستۇرى بولعان. بۇل ءداستۇر قايتىس بولعان بيلەۋشىنىڭ نەمەسە ونىڭ تۋىستارىنا، جاقىن ادامدارىنا ارناپ پاتشالىق وبادان ەسكەرتكىش ورناتۋدان كورىنىس تاپقان.
تاريحشىلار بەرىكقارا قورىمىنىڭ دا وسى ءدال مانگە نەگىزدەلىپ تۇرعىزىلعانىن ايتادى. كونە داۋىرلەردە مۇنداي قورىمدار ورنالاسقان جەرلەر قاسيەتتى سانالعان. ول جەرلەردە ءتۇرلى عۇرىپتىق داستۇرلەر ءجيى وتكىزىلىپ، قۇرباندىق شالىنعان.
پىكىر قالدىرۋ