قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ»، «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى مازمۇندى ماقالالارىنا ارقاۋ بولعان ءتول تاريحىمىزدى كەڭىنەن ناسيحاتتاۋدا مۋزەيلەردىڭ اتقاراتىن قىزمەتى زور. وسى ورايدا جامبىل وبلىستىق تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىنىڭ ءبولىمى سارىسۋ اۋداندىق ت.ماقاشيەۆ اتىنداعى تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيى تۋرالى ءسوز قوزعاعاندى ءجون كوردىك. اتالمىش مەكەمە 1978 جىلى سارىسۋ اۋدانىنىڭ قۇرىلعانىنا 50 جىل تولۋ قارساڭىندا اشىلعان بولاتىن.

1992 جىلى 20 قىركۇيەكتە سارىسۋ اۋدانىنىڭ اكىمى ءا.كوپبەرگەنوۆتىڭ شەشىمى بويىنشا سارىسۋ اۋدانىنا كوپتەگەن ەڭبەگى سىڭگەن ازامات، ەڭبەك ارداگەرى ت.ماقاشيەۆتىڭ ەسىمى بەرىلدى. بۇگىنگى كۇنى سارىسۋ اۋداندىق ت.ماقاشيەۆ اتىنداعى تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىندە «كونە ءداۋىر»، «ىقىلاس دۇكەن ۇلى»، «تابيعات»، «ۇلى وتان سوعىسىنىنان كەيىنگى كەزەڭ». «ەتنوگرافيا»، «مادەني اعارتۋ جانە ونەر» زالدارى حالىققا قىزمەت كورسەتۋدە. مۋزەي قورىندا 5000-عا جۋىق جادىگەر بار.

-وتكەنگە كوز جۇگىرتسەك، بۇل مۇراجاي 1978 جىلى بۇرىنعى يۋ.گاگارين، قازىرگى ب.كارييەۆ اتىنداعى كوشەدەگى اۋپارتكومنىڭ ەسكى ۇيىندە اشىلدى. مۇراجايدى العاش وسى كوشەگە كەيىننەن ەسىمى بەرىلگەن ەلى ءۇشىن ەرەن ەڭبەك ەتكەن اتپال ازامات بولاتبەك كارييەۆ باسقاردى. سوندا مەن العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ اكەم دوسجاننىڭ قولدان جاساعان، تىرشىلىگىندە تۇتىنعان جادىگەرگە اينالعان باعالى زاتتارىن مۇراجايعا وتكىزدىم. ءقازىر سول اكەمنىڭ كوزىندەي بولعان زاتتار مۇراجايدا ساقتاۋلى. مەنىڭ مۇراجايدا نەمەرە-شوبەرەلەرىمدى ەرتىپ ءجيى بولىپ تۇرۋىم ادەتكە اينالدى.

مۇراجاي 1983 جىلى قازىرگى ەكى قاباتتى ۇيگە كوشىرىلدى. ۇزاق جىلدار اۋداندىق گازەتتىڭ رەداكتورى بولعان توكەن ماقاشيەۆ اعاي مۇراجايعا باسشىلىق جاساعاندا كوپ ءىس تىندىرىلدى. مۇراجايدىڭ تاريحى مولىعا ءتۇستى. حالقى ول كىسىنىڭ مۇراجاي جۇمىسىن جانداندىرۋداعى ەرەن ەڭبەگىن جوعارى باعالادى. ومىردەن وزعان سوڭ مۇراجايعا ەسىمى بەرىلدى.

ودان سوڭ مۇراجايعا رايىمقۇل راحىمجانوۆ، ابيىربەك احمەتبەكوۆ سەكىلدى ەلگە، جۇرتقا تانىمال ابزال ازاماتتار جەتەكشىلىك ەتتى. مۇراجاي جۇمىسىن جاقسارتۋدا بۇل كىسىلەر دە ايتۋلى ۇلەس قوستى. وسى تۇستا مەنىڭ قۇرمەتتى ەڭبەك دەمالىسىنا شىعۋىما سايكەس ەتكەن ەڭبەگىمدى ەلەگەن بولۋى كەرەك، العان ماراپات وردەن، مەدال، ماقتاۋ قاعازدارىمدى الدىرىپ، مۇراجايعا قويدىردى. بۇل ءۇشىن العىسىم شەكسىز.

مۇراجاي ەكسپوناتتارىنىڭ مولايا تۇسۋىنە اۋدان جۇرتشىلىعى دا ۇلەس قوسۋدا. اركىم سيرەك كەزدەسەتىن جادىگەرلەردى تاپسىرۋدا. مەن دە اۋداننىڭ 85 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي اكەمنىڭ ءوزى قولدان جاساپ پايدالانعان دومبىراسىن، انامنىڭ سوعىس جىلدارى جىلى كيىم توقۋعا ۇلەس قوسقان ۇرشىعىن، كەستە ءبىزىن وتكىزدىم،-دەيدى سارىسۋ اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى التىن دوسجانوۆا.

مۇراجايدى اۋداننىڭ تامىرلى تاريحىنان سىر شەرتىپ تۇر دەۋگە بولادى. اۋداننىڭ بۇرىنعى جانە بۇگىنگى كۇنىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنەن سىر شەرتەدى. كەڭەس وكىمەتى تۇسىندا اۋدانىمىزدىڭ قالاي قۇرىلعانى، اۋدان

حالقىنىڭ قيىن كەزەڭدەر اشارشىلىق، ساياسي قۋعىن-سۇرگىن، ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىنداعى باستان كەشكەن قايعى-قاسىرەتى، جانقيارلىق ەرلىكتەرى جانە ەڭبەكتەرىمەن وسى مۇراجايدا تولىق تانىسۋعا تولىق مۇمكىندىك بار. سونداي-اق، تۋعان جەرى، ەلى ءۇشىن ەڭبەك ەتكەن ايتۋلى تۇلعالار جايلى دەرەكتەر، ەل ىشىنەن جينالعان باعاسى التىننان قىمبات جادىگەرلەر وتكەن كۇندەردىڭ بەلگىسى مەن كوزىندەي بوپ تۇر. ءبىر قۋانارلىعى مادەني قۇندىلىعىن جوعارى جادىگەرلەر مەن سان الۋان تاريحي قۇجاتتاردىڭ مولدىعى بولىپ وتىر. وسى ورايدا ايتارىم اي ساناپ كوبەيە تۇسكەن قۇندى زاتتارعا مۇراجايدىڭ تارلىق ەتىپ وتىرعاندىعى. الداعى ۋاقىتتا اۋدانىمىزدىڭ قىمبات تاريحىن پاش ەتكەن مۇراجايعا كەڭ دە ەڭسەلى عيمارات بەرۋدە ويلاندىراتىن وزەكتى ماسەلەگە اينالعانداي.

مۇراجايدى ارالاپ، تانىسقاندا اۋدان شەجىرەسىمەن تانىسقانداي كۇي كەشەسىڭ. اۋدانىمىزدىڭ تاريحى، اۋىل-ايماق، ەلدى مەكەندەرىمىزدىڭ ورنالاسقان جەر كارتاسى، كورنەكى ورىندار، قىل قالام شەبەرلەرى سالعان سۋرەتتەر، اڭ، قۇس بەينەلەرى، كۇلتوبەدەگى تابىلعان دۇنيەلەر كوزگە جىلى ۇشىرايدى. سونداي-اق، 1941-1945 جىلدارى ارالىعىندا وتان ءۇشىن وت كەشكەن ازاماتتارىمىزدىڭ، تىلدا ەڭبەك ەتكەن ەرلەر مەن انالار، بالالارعا ارناپ ارنايى بۇرىشتار اشىلعان. ۇلى كۇيشى ىقىلاس دۇكەن ۇلىنىڭ ءومىرى، شىعارمالارىنا ارنالعان دەرەكتەر دە مول.