قىتايدىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى چجان سياو "شىڭجاڭداعى لاگەرلەردە قازاقتار قاماۋدا وتىر" دەگەن اقپاراتتى "جالعان" دەدى دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى ازاتتىق سايتىنىڭ دەرەگىن نەگىزگە الىپ. 

- ونداي اقپارات قايدان شىعىپ جاتىر؟ ونىڭ ءبارى – جالعان، دەزينفورماسيا، - دەدى ول 27 جەلتوقساندا نۇر-سۇلتاندا ءوتىپ جاتقان "تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنىنە" ارنالعان كونفەرەنسيادا (1 جەلتوقسان – ەلدى 30 جىل باسقارىپ، بيىل پرەزيدەنتتىكتەن كەتكەن، ءبىراق بيلىكتىڭ ءبىر تارماعىن ۋىسىندا ۇستاپ وتىرعان نۇرسۇلتان نازاربايەۆتى قۇرمەتىنە مەرەكە رەتىندە بەكىتىلگەن).

27 قاراشادا نۇر-سۇلتاندا 40 شاقتى ادام جيىن وتكىزىپ، قازاقستان بيلىگىنەن قىتايدا قامالعان تۋىستارىنا كومەك كورسەتۋدى سۇرادى. جيىنعا كەلگەندەردىڭ كوبى جاقىندارىنىڭ شىڭجاڭداعى لاگەرلەردە قاماۋدا وتىرعانىن، سول جاقتاعى جاقىندارىمەن بايلانىسى الماي وتىرعانىن ايتقان.

جۇڭگو شىڭجاڭدا لاگەرلەر اشىپ، وعان ۇيعىرلار، قازاقتار جانە باسقا دا تۇركىتىلدەس ۇلتتاردى قاماپ جاتقانى جايلى اقپارات 2017 جىلى تاراي باستاعان. پەكين باسىندا لاگەرلەردىڭ بارىن جوققا شىعارىپ، كەيىن بۇل جەرلەردى "تەرروريزم مەن ەكسترەميزممەن كۇرەسەتىن جانە كاسىپ ۇيرەنەتىن ورتالىق" دەپ سيپاتتاعان. بىلتىر بۇۇ "شىڭجاڭداعى لاگەرلەردە ءبىر ميلليونعا جۋىق ۇيعىر، قازاق جانە باسقا دا تۇركىتىلدەس ۇلت وكىلدەرى وتىر" دەپ مالىمدەگەن.

بىلتىردان بەرى الماتى مەن نۇر-سۇلتاندا "تۋىسىمىز شىڭجاڭدا قاماۋدا وتىر" دەگەن ادامدار بىرنەشە رەت جيىن وتكىزىپ، قازاقستان بيلىگىنەن كومەك سۇراعان.

بيىل مامىردا قىتايدىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى چجان سياو "شىڭجاڭدا قازاقتارعا قىسىم جاسالادى، شىڭجاڭعا بارعان قازاق ستۋدەنتتەرى كەيىن قازاقستانعا قايتا الماي جاتىر" دەگەن اقپاراتتى دا "جالعان" دەگەن.

رەسمي نۇر-سۇلتان شىڭجاڭداعى جاعدايعا قاتىستى رەسمي ۇستانىمىن بىلدىرمەگەن، ءبىراق ەلدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى قىتايداعى قازاقتاردىڭ ماسەلەسى ديپلوماتيالىق جولدارمەن شەشىلىپ جاتقانىن ايتقان.

24 قاراشادا جۋرناليستەردىڭ حالىقارالىق زەرتتەۋ كونسورسيۋمى (ICIJ) "جۇڭگو بيلىگىنە تيەسىلى" قۇپيا قۇجاتتى جاريالاعان. ICIJ جاريالاعان قۇجاتتا "لاگەرگە تۇسكەندەر قاشىپ كەتپەس ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگى، لاگەرلەردىڭ بارىن قۇپيا ۇستاۋ ادىستەرى، اۋرۋ تاراۋدىڭ الدىن الۋ تاسىلدەرى، يدەولوگيا جۇرگىزۋ امالدارى، قاماۋداعىلاردىڭ دارەتحاناعا شىعاتىن، جاقىندارىمەن كەزدەسەتىن ۋاقىتىنا" دەيىن كورسەتىلگەن. قىتايدىڭ ۇلىبريتانياداعى ەلشىلىگى بۇل قۇجاتتاردى "فەيك" دەگەن.