پوليتون يۋتۋب-جوباسىندا جۋرناليست سەرگەي دۋۆانوۆ پەن قازاقستاننىڭ بۇرىنعى پرەمەر-مينيسترى اكەجان قاجىگەلديننىڭ سۇحباتى جاريالاندى. ساياساتكەر كوروناۆيرۋس ىندەتى ەلدىڭ ساياسي-ەكونوميكالىق جاعدايىنا اسەرى تۋرالى ايتتى. 

ول ەڭ ءبىرىنشى بارشا قازاقستاندىقتاردى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى ۇسىنعان قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاپ، ۇيدە وتىرۋعا شاقىرادى. كارانتين ۋاقىتىندا بالالاردى ەشقايدا جىبەرمەي، قاتاڭ قاداعالاۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

– مەن تۇسىنەمىن، ءبىزدىڭ مەنتاليتەتتە اتا-اجەلەر بالالارىن، نەمەرەلەرىن كورگىسى كەلەدى. ءبىراق اتا-انالارعا بالالاردى ەشقايدا اپارماڭىزدار، بالاباقشاعا دا جىبەرمەي كارانتين شارالارىن ساقتاڭىزدار دەگىم كەلەدى. مەنىڭ حالىققا ايتارىم، ءقازىر سىزدەر بيلىككە ءوتىنىش ايتپاڭىزدار، كەرىسىنشە كەز كەلگەن ماسەلە بويىنشا تالاپ قويىڭىزدار. سىزدەر ءوتىنىشتى جاساپ بولدىڭىزدار، ەندى تالاپ ەتەتىن ۋاقىت كەلدى. سەبەبى قازىرگى تاڭدا ءبىزدىڭ بيلىك سىنالۋ ۇستىندە. بيلىكتىڭ قانشالىقتى مىقتى ەكەنىن تەكسەرەتىن ۋاقىت كەلدى. بىزدە ءقازىر ەكى ماسەلە بار: ءبىرىنشىسى – ەكونوميكالىق كريزيس بولسا، ەكىنشىسى – Covid19 ەپيدەمياسى. ءبىز قازىرگى تاڭدا نازاربايەۆ جىلدار بويى قۇرىپ كەلگەن بيلىك ينستيتۋتتارىنىڭ قانشالىقتى ءالسىز ەكەنىن كورىپ تۇرمىز. بيلىك قازىرگى ماسەلەلەرمەن كۇرەسە الماي جاتىر، – دەدى اكەجان قاجىگەلدين.

ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل سوڭعى 300 جىلدىقتاعى 6-شى پاندەميا. الدىڭعى پاندەميالارعا قاراعاندا ۇلكەن جانە ءبىر عانا كونتينەنتپەن شەكتەلىپ جاتقان جوق. 

–  ال ەندى كارانتين بىتكەن سوڭ نە بولادى؟ ماسەلەن وڭتۇستىك كورەيا مەن قىتايدى ايتار بولسام، ولار سول باياعى جۇمىسىنا بارا بەرەدى. ولاردا جوعارى دەڭگەيدەگى زاۋىتتارى، تەحنولوگيالارى بار. ال ءبىز نە ىستەيمىز؟ قازاقستاندىقتار وسى ۋاقىتقا دەيىن تالاي نارسەنى جوعالتتى، ءقازىر دە جوعالتىپ جاتىر. بۇل اۋرۋ ءبىزدى كريزيسقا ۇشىراتتى، – دەدى ساياساتكەر.

سۇحبات بارىسىندا جۋرناليست اكەجان قاجىگەلديننىڭ توقايەۆقا  داعدارىستان شىعۋ ءۇشىن جازعان حاتى تۋرالى، ول ۇسىنعان جوسپاردىڭ بيلىكتىڭ جاساپ جاتقان جۇمىسىنان قانداي ايىرماشىلىعى، ەرەكشەلىگى بارىن سۇرادى. 

– قازىرگى تاڭدا ءبىزدىڭ بيلىك ددسۇ-نىڭ ەرەجەلەرىمەن جۇمىس جاساپ جاتىر. بۇل دۇرىس ەمەس. ىندەت قازاقستاندا بولىپ جاتقاندىقتان، ماسەلەگە قاتىستى ءوزىمىز جوسپارلار قابىلداۋىمىز، شارالار جۇرگىزۋىمىز قاجەت. شەشىمىن ءوزىمىز تاپپاساق، بىزگە ەشكىم كومەكتەسپەيدى. بيلىكتەگىلەر ىندەت باستالعاننان پيار جاساپ، بوس سوزبەن جينالىستار وتكىزىپ كەلەدى. بۇل مۇلدەم دۇرىس ەمەس. ولارعا تىكەلەي ايتار بولسام، اۋىزدارىن جابۋدى وتىنەمىن. سەبەبى توقايەۆ 1 جىل بويى پرەزيدەنتتىكتە وتىردى، ءبىراق جۇمىس جاساعان جوق. وعان كەدەرگى جاساپ جاتىرمىز. جاۋاپكەرشىلىكتىڭ ءبارى توقايەۆتىڭ موينىندا بولعاندىقتان، ونىڭ جۇمىس جاساۋىنا كەدەرگى كەلتىرمەۋىمىز قاجەت، – دەپ ايتتى قازاقستاننىڭ بۇرىنعى پرەمەر-مينيسترى.

سونىمەن قاتار ول بيلىك باسىنداعىلاردىڭ الەۋمەتتىك جەلىدە حالىقتىڭ ايتقانىمەن، جازعانىمەن ساناسىپ وتىرۋ قاجەتتىگىن ايتتى. وسىنداي جاعدايدا حالىقتى الداماي، قالاي بار، سولاي شىندىقتى ايتۋدى تالاپ ەتەدى .

– جاعداي ۋشىقپاي تۇرعاندا مەديسينا جاعىنان قانشالىقتى قارۋلانعانىمىزدى قاراستىرۋىمىز قاجەت. ناۋقاستاردى ەمدەپ جۇرگەن ماماندارعا بيلىك كەپىلدىك بەرۋى كەرەك، ياعني ولاردىڭ ومىرىنە ءقاۋىپ ءتونىپ، قايتىس بولعان جاعدايدا وتباسىلارىنا جاردەماقى بەرىلۋىگە ءتيىس، – دەدى اكەجان قاجىگەلدين.  

وسى تۇستا ەكس پرەمەر-مينيستر ءوزىنىڭ ۇسىنىپ وتىرعان جوسپارى بويىنشا ەڭ ءبىرىنشى مىندەت ادامداردى قۇتقارۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

– داعدارىس ۋاقىتىندا ءبىرىنشى مىندەت – ادامداردى قۇتقارۋ. ال ادامداردى تۇراقتى ەكونوميكاعا سۇيەنىپ قۇتقارا الامىز. جالپى بيلىك ادامداردىڭ بىر-بىرىمەن ارالاسۋىنا شەكتەۋ قويماۋى كەرەك. سەبەبى ادامدار مىناداي قيىن جاعدايدا جۇمىلا، بيلىك حالىققا جۇمىس جاساۋعا ءتيىس، – دەدى ول.

سۇحبات بارىسىندا جۋرناليست "پرەمەر-مينيسترلىككە شاقىرسا كەلەر مە ەدىڭىز جانە ۇسىنعان جوسپارىڭىزدى ءسوز جۇزىندە ەمەس، ءىس جۇزىندە دالەلدەي الاسىز با" دەپ سۇرادى. 

– مەن كەلىسەمىن، ءتىپتى قاشىقتان جۇمىس جاساۋعا دا كەلىسەم. الايدا مەنىڭ ءدال پرەمەر-مينيستر بولىپ بارعانىم ماڭىزدى ەمەس. ءبىزدى اقشا، كاپيتال جاعىنان قاتاڭ باقىلاۋ كەرەك. حالىق بيلىكتەن كەرەگىن تالاپ ەتىپ، پىكىرىن اشىق ايتا بىلۋگە ءتيىس. ءقازىر ادامداردىڭ كوبىسى وتىرىك ايتۋعا ۇيرەنىپ قالعان. سەبەبى ولار جۇمىستان شىعارىپ جىبەرەدى مە دەپ قورقادى. الايدا شىندىققا تۋرا قارايتىن كەز كەلدى، – دەپ جاۋاپ بەردى. 

سونىمەن قاتار ول ءوز سوزىندە بەلگىلى ءبىر بيلىك دارەجەسىندە بولۋ ماڭىزدى ەمەستىگىن اتاپ ايتتى. ونىڭ ايتۋىنشا ماڭىزدىسى توقايەۆتىڭ دۇرىس شەشىم قابىلداۋىن تالاپ ەتۋ، قاجەت بولسا كومەكتەسەتىنىن دە جاسىرمادى.

– قازىرگى ۋاقىتتا بىزگە ۆيرۋستى تەكسەرەتىن تەستتەردى كوپتەپ الۋ قاجەت. قازىرگى تاڭدا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعانداردىڭ سانى وبەكتيۆتى ەمەس، ودان دا كوپ بولۋى مۇمكىن. ىندەتپەن جۇمىلا كۇرەسۋ ءۇشىن شەت مەملەكەتكە كەتىپ قالعان دوكتورلاردى، وقىتۋشىلاردى ەلگە قايتارۋ قاجەت، – دەيدى ءا. قاجىگەلدين.

ءسوز سوڭىندا  قازاقستاننىڭ بۇرىنعى پرەمەر-مينيسترى داعدارىستان كەيىن بيلىك ءوزىن-وزى جاڭارتادى نەمەسە تولىقتاي جاڭا بيلىك ورنايتىنىن اتاپ ايتتى.