ش.شاياحمەتوۆ اتىنداعى «ءتىل-قازىنا» ورتالىعى «جاڭا ءالىپبي نەگىزىندەگى ۇلتتىق جازۋدىڭ جاڭعىرۋى» تاقىرىبىندا ون ءۇشىنشى ونلاين ءدارىس ۇيىمداستىردى.
ونلاين ءدارىس مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ «ONLINEda bol» جوباسى اياسىندا ءتىل ساياساتى كوميتەتىنىڭ تاپسىرىسىمەن ۇيىمداستىرىلىپ وتىر. ءدارىستى ۇكىمەت جانىنداعى قازاق ءالىپبيىن لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرۋ بويىنشا ۇلتتىق كوميسسيانىڭ ورفوگرافيالىق جۇمىس توبىنىڭ مۇشەسى – ا.بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور نۇرگەلدى ءۋالي «ورفوگرافياعا وڭتايلى ءالىپبي كەرەك» دەگەن تاقىرىپتا وتكىزدى.
– ءالىپبيدى جەتىلدىرۋدىڭ ءتيىمدى تۇستارى ايىپ وتەيىن. ولارعا ديگرافتاردىڭ ءالىپبي قۇرامىنان شىعارىلعاندىعىن، sh قوسارىنىڭ «ءولى ءارىپسىز» جالعىز تاڭبامەن بەرىلگەندىگىن، جىڭىشكە داۋىستىلاردىڭ ءبىرىڭعاي ä، ö، ü تۇرىندە تاڭبالانعانىن، ال داۋىسسىزدارعا قويىلاتىن دياكريتيكالىق بەلگىلەردىڭ دۇرىس تاڭدالعانىن جاتقىزار ەدىم. وڭتايلى ءالىپبي تاڭداۋ ءۇشىن دياكريتيكالىق (اكۋت، ديگراف، ۋملاۋت، بريەۆيس ت.ب.) بەلگىلەر بويىنشا ساۋالناما جۇرگىزىپ، وعان الەۋمەتتانىم لينگۆيستيكاسى بويىنشا تالداۋلاردى جاساۋ ماڭىزدى. ءالىپبيدىڭ قاندايى بولماسىن كەمشىلىگى دە، ارتىقشىلىعى دا جازۋ ارقىلى تەكسەرىلگەندە بارىپ بايقالادى، - دەپ اتاپ ءوتتى نۇرگەلدى ءۋالي.
ءدارىس بارىسىندا ءارىپ اشۋ گرافيكالىق دەڭگەيدەگى، تاسىمال اشۋ ورفوگرافيالىق دەڭگەيدەگى، ال بۋىن اشۋ فونەتيكالىق دەڭگەيدەگى ەرەكشەلىكتەرگە جاتاتىنى تەرەڭىنەن تالداندى.
– Ww تاڭباسى قازاق سوزدەرىن جازۋ ءۇشىن الىنسا، جەكە ءسوز بەن ءسوز تۇرلەنىمدەرىن ورفوگرافيالاۋدا «باسى ارتىق ارىپتەر» كوبەيەدى. ماسەلە بۇنىمەن عانا شەكتەلمەيدى، ورفوگرافيالاعاندا كەسە-كولدەنەڭ تاعى ءبىر قيىندىق پايدا بولادى. مىسالى، وقۇۋۇ دەگەن دۇرىس پا، وقىۋى دەگەن ءجون بە؟ داۋدىڭ باسى وسى باستان-اق قىلتيىپ تۇر. اسىرەسە، ءبىر ءسوزدىڭ شەنىندە دابل-يۋ (w) مەن ءى-نىڭ ارالاس-قۇرالاس كەلەتىن تۇستارىمەن بايلانىستى قيىندىق ورىن الادى. مىسالى، قيۋلاستىرۋى دەگەندى جازارمانىمىز قالاي جازادى؟ Ww تاڭباسى الىپبيگە الىنسا قىيۇۋلاستىرۇۋۇ دەپ جازاتىن بولامىز، ءيتيۋى دەگەندى ءىيتىيۇۋۇ دەپ جازامىز. ال رۋحاني، ۋاقىت، تاريحي سياقتى قايتالاماسى (رەكۋرەنتتىلىگى) جوعارى سوزدەر مەديا-ماسس قۇرالدارىندا، ىشكى-سىرتقى جارنامالاردا، ەكرانداعى جۇگىرتپە جازۋلاردا ت.ب. اقپارات كوزدەرىندە قالاي ورفوگرافيالانباق؟ تارىيحىي، ىرۇۋحانىي/ۇرۇۋحانىي؛ ۇۋاقىت ۇۋادەلەسۇۋۇ، ۇۋاعدالاسۇۋۇ دەپ ءتىل ماماندارى جازۋىن جازىپ بەرەر، ال مەكتەپتەگى بالا شە، قاراپايىم حالىق شە؟ بۇنداي ۇلگى جازۋ ەمەس ترانسكريپسيا بولىپ شىعادى. ەڭ ءبىرىنشى جۇرتشىلىقتىڭ ساۋاتىن ويلاۋ كەرەك، ويتكەنى جازۋ-سىزۋ – الەۋمەتتىك ماندىلىككە يە ەرەكشە كاتەگوريا، - دەيدى عالىم.
قازاق سوزدەرىن جازۋ ءۇشىن Ww تاڭباسى الىنسا، ورفوگرافياداعى تۇيتكىلدەردىڭ كوبەيەتىنى، جازعاندا بولسىن، وقىعاندا بولسىن ءاۆتوماتيزمنىڭ باسەڭدەيتىنى ناقتى مىسالدار ارقىلى تەرەڭىنەن ءتۇسىندىرىلدى.
ونلاين ءدارىس Facebook الەۋمەتتىك جەلىسى ارقىلى ONLINEda bol توبىندا تىكەلەي ەفيردە كورسەتىلدى. دارىسكە بارلىعى 101 ءتىل مامانى قاتىستى.
پىكىر قالدىرۋ