جاقىندا Today.kz  سايتىندا «قازاقستاننىڭ پرەمەر-مينيسترى كارىم ءماسىموۆ ۇيعىر ەمەس» (پرەمەر-مينيستر كازاحستانا كاريم ماسيموۆ نە ۋيگۋر) اتتى ماقالا جارىق كورگەن بولاتىن. 

از عانا ۋاقىت ىشىندە ينتەرنەت قولدانۋشىلارىنىڭ قىزۋ تالقىسىنا تۇسكەن تاقىرىپ ىلە-شالا ءوشىرىلىپ تاستالعان.

قازاقستان پرەمەرىنىڭ ۇلتىنا قاتىستى داۋ بۇدان ءسال ەرتەرەكتە باستالعان بولاتىن. ەستەرىڭىزدە بولسا، پرەزيدەنتتىڭ ەڭ سەنىمدى ادامى سانالاتىن كارىم ءماسىموۆ تۋرالى قىتايلىق ۇيعىر سايتتارىنىڭ  «قازاقستاننىڭ كەلەسى پرەزيدەنتى ۇيعىر بولا ما؟» اتتى ماقالاسىن وسىعان دەيىن دە نازارلارىڭىزعا ۇسىنعان بولاتىنبىز.

ەندەشە بيلىك بيشىكتەرىنىڭ باسشىسى ءوزىنىڭ كولەڭكەسىندەگى وسى ءبىر ساياسي فيگۋراعا نەگە سونشا سەنىم ارتادى؟ ءماسىموۆتى قازاق ەتىپ كورسەتۋ كىمدەرگە ءتيىمدى؟

www.qwas.ru  سايتىنىڭ جازۋىنشا  ۇيعىر ۇلتىنان شىققان بەيجىڭ ۋنيۆەرستيەتىنىڭ تۇلەگى الدەقاشان «قىتايلىق» دەگەن اتقا يە بولعان. سايتتىڭ جازۋىنشا ول ءبىزدىڭ ەلدەگى كوماندالىق باسقارۋ جۇيەسىندە پرەزيدەنت كۇيەۋبالاسىنىڭ كومانداسىنا كىرەدى ەكەن. بۇل سىبىس بولعانىمەن، جەل تۇرماسا ءشوپتىڭ باسى قيمىلدامايتىنى دا اقيقات.

ءماسىموۆ قازاق پا، الدە ۇيعىر ما؟ ول تۋرالى قىتايداعى ۇيعىر سايتتارى جازعان دەرەككە سۇيەنسەك: 

1.      كارىم قاجىمقان ۇلى ءماسىموۆ 1965 جىلى قازاقستاندا ۇيعىر وتباسىندا تۋىلعان.

2.      1982  جىلى 17 جاسىندا سول كەزدەگى سوۆەت سوسياليستىك قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنە (كگب) ارنايى شاقىرۋمەن قابىلدانىپ، ماڭىزدى قىزمەتتەر اتقارعان.

3.      ول ورىس، ۇيعىر، جۇڭگو،اعىلشىن، تاتار تىلدەرىن بىلەدى. قازاق تىلىندە سويلەمەيدى نەمەسە سويلەگىسى كەلمەيدى. تاەكۆوندومەن اۋەستەنەدى. قازاقستان «قۇرمەت» وردەنىنىڭ، پرەزيدەنت وردەنىنىڭ يەگەرى.

ەلباسىنىڭ  كوز الدىندا مەملەكەتتىڭ جوعارى بيلىك قىزمەتىندە وتىرعان ك.ءماسىموۆ قازاقستان ءۇشىن از كۇش جۇمساماعان، بىلىكتى دە ءبىلىمدى ساياساتكەر وبرازىندا ساقتالاتىنى تۇسىنىكتى. بيلىك باسىنداعى  شەنەۋنىكتەرىنىڭ ىشىندە ءماسىموۆتىڭ مىسى باسىپ تۇراتىنى قازاقستانداعى شەشىم قابىلداۋ قۇرىلىمىنان-اق اڭعارۋعا بولادى. كەز كەلگەن ماسەلە ءماسىموۆ ماقۇلداماسا كوك تيىنعا تەڭ. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟

ەگەر اقىل تارازىسىنا سالىپ قاراساڭىز، قىتايلىق ۇيعىرلاردىڭ «قازاقستاندى ۇيعىر بيلەيدى»  دەپ اتتانداپ، ايعاي سالاتىنداي ءجونى جوق ەكەنىن تۇسىنەسىز.  

قازىرگى ءبىر ورتالىقتاندىرىلعان باسقارۋ جۇيەسىندە «پوستنازاربايەۆتىق» كەزەڭدە قازاقستان بيلىگى ءماسىموۆتىڭ قولىنا وتىتىنىنە سەنەتىندەر از. ساياسي جورامال ءالسىز.  ەگەر ەل تىزگىنىن كارىم قولىنا السا دا، ونى مويىندامايتىندار كوپتەپ تابىلاتىنى ءسوزسىز. بۇل ءوز كەزەگىندە قوعامدىق تارتىپسىزدىك ورنايتىنى كورسەتەدى.  الداعى ۋاقىتتاردا مىندەتتى تۇردە ورنايتىن «پوستنازاربايەۆتىق» كەزەڭدە قازىرگى بيلىك باسىنداعىلاردىڭ ءارقايسىسى شاما-شارقىندا تال قارماۋعا كىرىسەتىنى تۇسىنىكتى. ءتىپتى، الدىلەرى تاققا دا تالاساتىندىعى ءسوزسىز. جەرشىلدىك پەن ، رۋشىلدىقتان ايىرىلا الماعان قازىرگى  حالىق ءۇشىن ءبىر ۇيعىردىڭ قازاققا باس بولۋى مۇمكىن ەمەس ەكەندىگى ءسوزسىز. 

سونىمەن،ەڭ باستىسى مەملەكەتتىڭ اماندىعى مەن تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن مەيلى قايسى ۇلت وكىلى بولسا دا حالىققا قىزمەت ەتسە بولعانى» دەپ ويلايتىندار بار ما؟ ءاي، قايدام؟!

دەسە دە كوماندالىق باسقارۋشىلار اراسىندا، مەملەكەت ىشىندە ءماسىموۆتى قولدايتىندار دا از ەمەس.  ويتكەنى، ك.ءماسىموۆ مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ بارلىق تابالدىرىعىنان وتكەن، ىسىرىلعان تاجىريبەلى مامان.

قازاقستان تاراپىنىڭ اقپاراتتارىنداعى سىبىستارعا قاراعاندا، قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ كوتەرىلۋىنە ۇيعىر ساۋدا كومپانيالارىنىڭ ءرولى جوعارى بولعان كورىنەدى. ءماسىموۆ ەكونوميكا ءمينيسترى بولعانىن ەسكەرسەك، ول مەملەكەت ەكونوميكاسىن ۋىسىندا ۇستاپ وتىرۋى دا بەك مۇمكىن.

نۇرزات توعجان