قازاقستان بۇۇ ونەركاسىبىنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىك يندەكسىندە ءبىر پوزيسياعا كوتەرىلىپ، 2018 جىلى 150 ەلدىڭ ىشىنەن 69-ورىندى 2020 جىلى 152 ەلدىڭ ىشىنەن 68-ورىنعا اۋىستىردى. بۇعان بۇۇ-نىڭ ونەركاسىپتىك دامۋ بويىنشا (UNIDO) ەسەپتەگەن ءتيىستى دەرەكتەرى دالەل بولا الادى.
تمد ەلدەرىنىڭ ىشىندە قازاقستاننان جوعارى رەسەي (32) جانە بەلارۋس (47) بار، ولار 2018 جىلعى دەرەكتەرمەن سالىستىرعاندا ءوز پوزيسيالارىن ساقتاپ قالدى.
قازاقستاننان تومەن ۋكراينا (69)، وزبەكستان (92)، ارمەنيا (103)، مولدوۆا (111)، ءازىربايجان (120)، قىرعىزستان (122) جانە تاجىكستان (129) ورنالاسقان.
توپ-10 يندەكستى بەس ازيا، ءتورت ەۋروپا ەلدەرى جانە اقش ۇسىنادى. سوڭعى جىلدارى گەرمانيا كوش باستاپ تۇر، ءبىرىنشى ۇشتىكتى الدىڭعى ەسەپتەرمەن سالىستىرعاندا جاپونيا مەن اقش-تى باسىپ وزعان جۇڭگو مەن كورەيا رەسپۋبليكاسى تۇيىقتادى. ماكاو، نيگەريا جانە تونگا رەيتينگىن جابادى.
يندەكس (Competitive Industrial Performance Index، CIP يندەكسى) UNIDO 2003 جىلدان باستاپ ەسەپتەلەدى. جاريالاۋ جيىلىگى-ار 2 جىل سايىن.
ول ەلدەردىڭ وڭدەۋشى ونەركاسىپ تاۋارلارىن باسەكەگە قابىلەتتى دەڭگەيدە ءوندىرۋ جانە ەكسپورتتاۋ قابىلەتىن كورسەتەدى، بۇل رەتتە ونىڭ سەرپىنىنىڭ ۇزاق مەرزىمدى ءوسۋ قارقىنىنا اسەرىن بىلدىرە وتىرىپ، وڭدەۋشى ونەركاسىپتىڭ دامۋىنا نازار اۋدارادى. ءاربىر الەمدىك ەكونوميكاعا يندەكس ءمانى 0-دەن 1.000-گە دەيىن بەرىلەدى، مۇندا 1.0 يدەالدى كۇيدى بىلدىرەدى.
ەلدەردىڭ ءبىرىنشى ۇشتىگىنىڭ مىناداي ماعىنالارى بار: گەرمانيا-0.471، جۇڭگو – 0.372 جانە كورەيا رەسپۋبليكاسى – 0.349. بۇل ەشبىر ەل CIPء-تىڭ بارلىق سەگىز كورسەتكىشى بويىنشا كوشباسشى ەمەس ەكەنىن كورسەتەدى.
وتكەن جىلدىڭ قازان ايىندا قازاقستان دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋم جاريالاعان الەمدىك باسەكەگە قابىلەتتىلىك يندەكسىندە 55 - ءشى ورىنعا يە بولدى دەپ حابارلانعان بولاتىن.
ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىندە سول كەزدە قازاقستاننىڭ باسەكەلەستىك ارتىقشىلىقتارى "ەڭبەك نارىعى" فاكتورلارى – 25-ورىن (بەس پوزيسياعا جاقسارۋ) جانە "بيزنەستىڭ سەرپىندىلىگى" – 35-ورىن (ەكى پوزيسياعا جاقسارۋ) ەكەنىن ايتتى. سونداي – اق "اكت ەنگىزۋ" فاكتورلارى-44 – ورىن (وزگەرىسسىز)، "نارىق مولشەرى"-45 – ورىن (وزگەرىسسىز) "ينستيتۋتتار"-64 – ورىن (ءۇش پوزيسياعا ناشارلاۋ)، "ينفراقۇرىلىم"-67 – ورىن (ەكى پوزيسياعا جاقسارۋ)، "ماكروەكونوميكالىق تۇراقتىلىق"-60 – ورىن (ەكى پوزيسياعا جاقسارۋ)، "داعدىلار"-57 – ورىن (وزگەرىسسىز) جانە "تاۋارلار نارىعى"-62-ورىن (بەس پوزيسياعا ناشارلاۋ) باعالاندى....
ايتا كەتەيىك، 2020 جىلدىڭ تامىز ايىندا قازاقستان مەن بۇۇ 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان ىنتىماقتاستىق جونىندەگى نەگىزدەمەلىك باعدارلاماعا قول قويعان بولاتىن. قۇجاتقا پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى ءاليحان سمايىلوۆ جانە بۇۇ-نىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى تۇراقتى وكىلى نوريماسا شيمومۋرا قول قويدى.
ىنتىماقتاستىقتىڭ نەگىزدەمەلىك باعدارلاماسى قازاقستان مەن بۇۇ-نىڭ الداعى بەس جىلعا ارنالعان بىرلەسكەن قىزمەتىنىڭ نەگىزگى قۇجاتى بولادى. ول ءۇش باعىت بويىنشا جۇمىستى قامتيدى: ادامي دامۋ جانە تەڭ قاتىسۋ؛ ءتيىمدى ينستيتۋتتار، ادام قۇقىقتارى جانە گەندەرلىك تەڭدىك، تۇراقتى قورشاعان ورتا جانە ينكليۋزيۆتى ەكونوميكالىق دامۋ. ءبىزدىڭ تاراپ قازاقستاننىڭ بارلىق ماڭىزدى حالىقارالىق باستامالارى بۇۇ مىنبەرىنەن العاش رەت ايتىلعانىن اتاپ ءوتتى. قازاقستان ۇيىمعا قابىلدانعاننان بەرى 27 جىلدان استام ۋاقىت ىشىندە ەلىمىز قىزمەتتىڭ بارلىق باعىتتارى بويىنشا سەرىكتەستىكتىڭ جوعارى دەڭگەيىنە قول جەتكىزدى. 2030 جىلعا دەيىنگى تۇراقتى دامۋ ماقساتىندا كۇن ءتارتىبىن جانە ونىڭ 17 ماقساتىن ىسكە اسىرۋ ەكى جاقتى ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ اسا ماڭىزدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
ايتا كەتەيىك، ورنىقتى دامۋ ماقساتتارىن ىسكە اسىرۋداعى سەرىكتەستىكتىڭ ەرەكشە ماڭىزدىلىعىن قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ بۇۇ باس حاتشىسى انتونيۋ گۋتەرريشپەن كەزدەسۋدە جانە ونىڭ 2019 جىلعى قىركۇيەكتە نيۋ-يورككە ساپارى بارىسىندا بۇۇ تۇراقتى دامۋ جونىندەگى سامميتىندە سويلەگەن سوزىندە راستادى.
بۇۇ-مەن ءوزارا ءىس-قيمىلدى نىعايتۋ قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ نەگىزگى ۆەكتورى بولىپ تابىلادى. ۇيىممەن جۇمىس جاساپ جاتقان جەتى مەملەكەت جاقىندا عانا بۇۇ اسسامبلەياسىندا داۋىس بەرۋ قۇقىعىنان ايىرىلعان بولاتىن. ءبىزدىڭ مەملەكەت تيانىقتى ىس-ارەكەتىمەن كوزگە ءتۇسىپ، قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ساياساتىن جۇزەگە اسىرا وتىرىپ بۇۇ-داعى الدىڭعى شەپتەگى مەملەكەتتەر قاتارىندا بولادى.
پىكىر قالدىرۋ