قازاقستاننىڭ سوڭعى جىلدارداعى دامۋى جانە پاندەميا كەزىندەگى قولداۋ ساياساتتارى تۋرالى حالىقارالىق ۇيىمدار مەن باسپا ءسوز، سونىڭ ىشىندە دۇنيەجزىلىك بانك، حالىقارالىق ۆاليۋتا قورى جانە بريۋسسەل تايمس، وڭ باعالارىن بەردى.
الەمگە تارالعان COVID-19 پاندەمياسى دۇنيەجۇزى ەلدەرىنە زاردابىن تيگىزۋدە. كوروناۆيرۋستىڭ زاردابى مەن كەلتىرەتىن شىعىندارىنا بايلانىستى الەم ەلدەرى ءتۇرلى الدىن الۋ شارالارىن قولانىپ جاتىر. سونىڭ قاتارىندا قازاقستان دا ءتيىستى ساياساتتاردى قولعا الىپ، ارەكەت جاساۋدا. ءوز كەزەگىندە حالىقارالىق ۇيىمدار مەن ب ا ق قازاقستاننىڭ پاندەميا كەزىندەگى قولداۋ ساياساتتارى تۋرالى شەتەل وڭ باعا بەرگەن.
دۇنيەجۇزىلىك بانك پاندەميانىڭ تيگىزگەن اۋىر زاردابىنا قاراماستان، قازاقستان بيلىگىنىڭ قابىلداعان ءتيىستى شارالارىن جاقسى باعالاعان. ۇيىم قازاقستان ۇكىمەتى COVID-19 تارالۋىن تىزگىندەۋ ءۇشىن ەرتە ارەكەت ەتكەنىن مالىمدەگەن. توتەنشە جاعداي جاريالانعاننان كەيىن پاندەميامەن كۇرەسۋ، كارانتيندىك باقىلاۋدى ەنگىزۋ جانە كوروناۆيرۋستىڭ اسەرىنەن نەمەسە توتەنشە جاعدايلاردىڭ شەكتەلۋىنەن قيىندىققا ۇشىراعان ادامدارعا قولداۋ كورسەتۋ جونىندەگى جۇمىستى ۇيلەستىرۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرىلعانىن جازعان. COVID-19 پاندەمياسى الەمگە تيگىزگەن اۋىر سوققىسى سياقتى كوروناۆيرۋستىڭ سالدارى قازاقستان ەكونوميكاسى ءۇشىن سوڭعى جيىرما جىلداعى ەڭ ۇلكەن سوققى بولعانىن جازعان. پاندەمياىنىڭ الەم ەلدەرىنە ءجىو-نىڭ وسۋىنە وتە جاعىمسىز اسەر ەتكەنىن، مۇنايلى ەلدەردە 2009 جانە 2015 جىلدارداعى مۇناي باعاسىنىڭ قۇلدىراۋى جالپى سۇرانىستى قىسقارتىپ، قارجى سەكتورىنىڭ تۇراقتىلىعىن شايقالتقانىن ايتا كەلىپ، دەگەنمەن وعان قاراماستان، جوعارىدا ايتىپ كەتكەندەي ەرتە قابىلدانعان شەشىمدەر مەن شارالاردىڭ ناتيجەسىندە وڭ وزگەرىستەر بولىپ جاتقانىن مالىمدەگەن. سونداي-اق، بيلىك داعدارىستان زارداپ شەككەن فيرمالار مەن ءۇي شارۋاشىلىقتارىنا قولداۋ كورسەتۋ ءۇشىن فيسكالدىق پاكەتتى ەنگىزگەنىن تىلگە تيەك ەتكەن. پاندەميانى باقىلاۋ جانە مەديسينالىق قىزمەتتەرگە قول جەتىمدىلىكتى جاقسارتۋ جونىندەگى وسى ءتيىمدى ءتاسىل جالعاسۋى جانە كۇشەيتىلۋى كەرەكتىگىن جاريالاعان. داعدارىستان شىعۋ ءۇشىن رەسۋرستاردى ورنالاستىرۋ جانە رەفورمالار قاجەتتىگىن دە ايتىپ كەتكەن.
دۇينەجۇزىلىك بانك قازاقستان بيلىگىنىڭ ۋاعىندا شارالار قابىلدايتىنىنا بولجام ايتىپ، بيلىك مەملەكەتتىك باعدارلامالاردان ءبىلىم مەن دەنساۋلىق ساقتاۋدىڭ جاقسارۋىنا، جۇمىسشىلار مەن جۇمىس بەرۋشىلەردى ۋاقىتشا قولداۋعا ارنالعان رەسۋرستاردى قايتا بولگىسى كەلۋى مۇمكىن ەكەنىن جەتكىزەدى. دۇينەجۇزىلىك بانكتىڭ پىكىرىنشە، ورتا مەرزىمدى رەفورما باعدارلاماسىنىڭ بولۋى، سونىمەن قاتار، جەكە سەكتوردان رەسۋرستاردى تارتۋعا كومەكتەسەدى جانە جاڭا مۇمكىندىكتەرگە بەيىمدەلۋگە، سونىمەن قاتار، جاۋاپ بەرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
ۇيىم اقپاراتىنا سايكەس، فيسكالدى جانە اقشالاي ىنتالاندىرۋدىڭ قالپىنا كەلۋگە اسەرى ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلاتىن پاندەميامەن جانە الەمدىك ەكونوميكانىڭ ۇزاققا سوزىلعان قۇلدىراۋىمەن تەكسەرىلەدى.
دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ قازاقستانعا ەكونوميكالىق بولجامى دا پوزيتيۆتى بولىپ، بيلىكتىڭ دەر كەزىندە جاساعان ارەكەتى جاقسى ناتيجەلەر كورسەتەتىنىن حابارلايدى.
بانكتىڭ اقپاراتىنشا، ىنتالاندىرۋ پاكەتى پاندەميا باستالعاننان كەيىن ەكونوميكالىق ءوسىمدى قالپىنا كەلتىرە الادى.
ال، بريۋسسەل تايمستىڭ جازۋىنشا، قازاقستان سوڭعى 20 جىل ىشىندە جۇزدەگەن ميلليارد دوللار تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيسيا تارتقان. قازاقستان "سكانديناۆيالىق مودەلمەن" دامىپ، الەۋمەتتىك مەملەكەت مارتەبەسىنە كوشۋدە. پاندەمياعا قاراماستان، جاڭا قولداۋ شارالار قابىدانىپ، ءجىو، ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىنىڭ جوعارىلاتۋ جانە بيزنەستىڭ دامۋى ءۇشىن جاڭا ساياساتتار ازىرلەنگەنى جازىلعان.
باسىلىم قازاقستانداعى ءبىلىم بەرۋ حالىقارالىق ستاندارتقا نەگىزدەلىپ، سوعان كۇش-جىگەر سالىپ جاتقانىن دا جازىپ كەتكەن. شىعارماشىلىق، سىني ويلاۋ، كوممۋنيكاتيۆتىك داعدىلار جانە بىرلەسىپ جۇمىس جاساۋ جاقتارىنان وزگەرىس جاساپ، ىلگەرلەۋشىلىكتەرگە قول جەتكىزگەنى ايتىلعان. بريۋسسەل تايمستىڭ اقپاراتىنشا، ساپالى جانە قول جەتىمدى تۇرعىن ءۇي، جەڭىلدەتىلگەن يپوتەكا، قولايلى قالالىق ورتا جانە ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ وزگەرۋى - وسى اسپەكتىلەردىڭ بارلىعى تاياۋ جىلدارداعى قازاقستاننىڭ جاڭا الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق كورىنىسىنىڭ ءبىر بولىگى بولۋعا باعىتتالعان. ەلدە بيزنەستى دامىتۋعا قولداۋدى كۇشەيتۋ بويىنشا شارالار قابىلدانۋدا. قازاقستاندا بيزنەستى باستاۋ شارتتارى الەمدەگى ەڭ تارتىمدى شارتتاردىڭ ءبىرى بولۋعا تىرىۋدا. باسىلىم اقپاراتىنشا، ەكسپورتقا باعىتتالعان يندۋستريالاندىرۋ قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق ساياساتىنىڭ باستى ەلەمەنتى بولۋعا كۇش سالۋا. بيلىك وندىرىستىك سەكتورداعى ەكسپورتتاۋشىلاردى قولداۋعا باعىتتالۋعا جۇمىس جاساۋدا.
حالىقارالىق ۆاليۋتا قورى قازاقستاننىڭ كۇش-جىگەرىن ەسكەرىپ، “دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق بولجام” باسىلىمىندا ەلدەگى ءوسۋ بولجامىن قايتا قاراعان، “بۇل مۇناي ءوندىرىسىنىڭ ارتۋىن جانە مۇنايدان تىس ءوسىمنىڭ جوعارىلاۋىن كورسەتەدى” دەيدى بريۋسسەل تايمس .
الەمدە تەرريتورياسى جاعىنان توعىزىنشى ۇلكەن ەل قازاقستان اۋىل شارۋاشىلىعىنا كوپ سۇيەنەتىنىن ايتىپ، ەلدىڭ اۋىلداردى دامىتۋعا قوسىمشا ميلليونداعان قارجى جۇمسامۋدا ەكەنىن جازادى. باسىلىم قازاقستاننىڭ ماقساتى 2022 جىلعا قاراي ەڭبەك ونىمدىلىگى مەن وڭدەلگەن اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتىن 250% ارتتىرۋ ەكەنىن، مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ بارلىق شارالارى ەلگە زاماناۋي اگروتەحنيكانى تارتۋعا باعىتتالۋى كەرەك ەكەنىن حابارلايدى.
سونىمەن قاتار، قازاقستاندا ءوزىنىڭ قىزمەتىن شەتەلدىك سەرىكتەستەرمەن بىرلەسىپ ينۆەستيسيالاۋ قاعيداتى بويىنشا جۇزەگە اسىراتىن شيكىزاتتىق ەمەس سەكتورعا تىكەلەي ينۆەستيسيالار قورى قۇرىلاتىنىن، سونىمەن قاتار بەلسەندى ازاماتتاردىڭ ءال-اۋقاتىنا كومەكتەسەتىن، بەلسەندى سىرتقى ساياساتتى ودان ءارى جۇزەگە اسىرىلا وتىرىپ، قازاقستاننىڭ ءتىپتى دە العا ىلگەرلەۋگە كۇش سالىپ جاتقانىن جازادى.
پىكىر قالدىرۋ