قازاقستاننىڭ سوڭعى جىلدارداعى تەرروريزممەن، ەكسترەميزممەن كۇرەسۋدەگى اتقارعان شارالارى مەن جەتىستىكەتەرىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ بوسقىندار اگەنتتىگى،  ەۋروپالىق وداقتىڭ وكىلدەرى، نيۋ-يورك تايمس گازەتى سياقتى حالىقارالىق ۇيىمدار جانە شەتەلدىك ب ا ق جوعارى باعالادى. 

قازاقساننىڭ ەكسترەميزم، تەرروريزمگە قاتىستى سوڭعى جىلدارداعى، اسىرەسە، 2017 جىلدان 2020 جىل ارالىعىنداعى جەتكەن جەتىستىكتەرى حالىقارالىق ۇيىمدار مەن شەتەلدىك باسىلىمداردا ساراپتاما جاسالعان جانە جاقسى باعا بەرىلگەن. بۇۇ 2017 جىلى بىردە-بىر قازاقستاندىق قاقتىعىس ايماقتارىنا كەتپەگەنىن جازسا، 2018 جىلى قازاقستان باسقا جەتىستىكتەرمەن قاتار، 500-دەن استام قازاقستاندىق ازامات راديكاليزمنەن باس تارتقانىن ءمالىم ەتكەن. ال 2019 جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ قازاقستان بيلىگى العاشقى دايىندىق كەزەڭىندە بولۋى مۇمكىن ءۇش لاڭكەستىك شابۋىلدى جويىپ، 140 ەكسترەميست پەن تەرروريستكە ۇكىم شىعارعانى ايتىلادى. قازاقستاننىڭ ءار ءتۇرلى مەملەكەتتىك ورگاندارىنىڭ تەرروريزمگە قارسى كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرەتىن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى تەرروريزمگە قارسى ورتالىعىنىڭ جەتىستىكتەرى ەگجەي-تەگجەيلى باياندالادى.

ال نيۋ-يورك تايمس 2019 جىلى يسلام مەملەكەتىنەن زارداپ شەككەن ادامدار جايىندا قازاقستان بيلىگىنىڭ اتقارعان جۇمىستارى جايىندا جازدى. وندا قازاقستاننىڭ وزىندىك ەرەكشە ساياساتىن اتاپ، باتىس ەلدەرىمەن سالىستىرىپ، جوعارى باعا بەرىلگەن. نيۋ-يورك تايمس يسلام مەملەكەتىنەن ورالعان ايەلدەرگە قازاقستان بيلىگىنىڭ ىزگىلەندىرۋ جولىنداعى شارالارىن جازىپ، "ورالعان ايەلدەر شىندىقتى اشىپ ايتىپ، جاريالاۋعا كەلىسسە، قازاقستان ايەلدەردى قارسى الادى، باتىس ەلدەرىندەگىدەي ولاردى سوتتاپ جىبەرمەيدى" دەپ جاقسى باعا بەردى. سول جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن بۇۇ ەسىرتكى جانە قىلمىسقا قارسى كۇرەس باسقارماسى جەرگىلىكتى تۇرمەلەردەگى زورلىق-زومبىلىق ەكسترەميزمىمەن كۇرەسۋ جونىندەگى جۇمىس جوسپارىنا قول قويعانى ەۋروپالىق وداقتىڭ رەسمي سايتىندا جاريالانىپ، بۇل قادام قازاق بيلىگىنىڭ ەكسترەميزم، تەرروريزمگە قارسى جەتىستىگىنىڭ ءبىرى رەتىنە سيپاتتالعان. وسى جوسپار نەگىزىندە بۇۇ رەسمي اقپاراتىندا 2020 جىلدىڭ 18 شىلدەسىندە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ەسىرتكى جانە قىلمىسقا قارسى كۇرەس باسقارماسى، ق ر ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ تۇرمە كوميتەتىمەن بىرلەسە وتىرىپ، نەلسون ماندەلانىڭ حالىقارالىق كۇنىن ەسكە الۋ جۇيەسى ارقىلى تۋىنداعان ماسەلەلەر مەن قيىندىقتارعا نازار اۋدارۋ ماقساتىندا بىرنەشە ءىس-شارا وتكىزىلگەنى جاريالانعان.

سونىمەن قاتار، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ بوسقىنار اگەنتتىگى قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ۇيىمدارمەن تەرروريزمگە قارسى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتىپ جاتقانىن، اسىرەسە زورلىق-زومبىلىق ەكسترەميزمىنە قارسى تۇرۋعا قىزىعۋشىلىق ءبىلدىرۋدى جالعاستىرعانىن حابارلاعان. حالىقارالىق اگەنتتىك قازاقستاننىڭ زاڭناما، قۇقىق قورعاۋ جانە شەكارانىڭ قاۋىپسىزدىگى تۇرعىسىنان قازاقستاندا تەرروريزمگە قارسى كەشەندى قۇقىقتىق بازا بار ەكەنىن ايتىپ جوعارى باعا بەردى. بۇۇ اگەنتتىگى ازاماتتاردىڭ شەتەلدىك سوعىستارعا قاتىسۋى زاڭسىز ەكەنىن مالىمدەپ، قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ يسيم-نەن قايتىپ ورالعان ادامداردى كەشەندى جونگە سالۋ تاجىريبەسى بار ەكەنىن ايتىپ، ولاردىڭ جاۋاپقا تارتىلىپ، ال كەيبىرەۋلەرى ءۇشىن وڭالتۋ جۇرگىزىلەتىنىن جازدى.

بۇۇ بوسقىندار اگەنتتىگى "قازاقستان قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى تەرروريستىك وقيعالاردى انىقتاۋعا، ولاردى بولدىرماۋعا جانە ولارعا قارسى ارەكەت ەتۋگە قابىلەتتى ەكەنىن كورسەتتى" دەپ سوزبە-سوز جوعارى باعا بەرەدى. حالىقارالىق ۇيىمنىڭ باعالاۋىنشا، قازاقستان بيلىگىنىڭ تەرروريزمگە قارسى جوسپارى ۆەدومستۆوارالىق ىنتىماقتاستىقتى، ۇيلەستىرۋدى جانە اقپارات الماسۋدى كەڭەيتۋگە مۇمكىندىك بەردى. ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە قاراستى تەرروريزمگە قارسى ءتورت ارنايى وترياد، ال قاۋىپسىزدىك پەن بارلاۋدىڭ نەگىزگى اگەنتتىگى – ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنە (ۇقك) بىرەۋى بولدى.

بۇۇ رەسمي اقپاراتى، وعان قوسا، قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ قارارىنا سايكەس قازاقستاندىقتاردىڭ سيريا مەن يراكتاعى شەتەلدەرگە سوعىسۋعا بارۋىنا جول بەرمەۋ ءۇشىن بەلسەندى جۇمىس جاساعانىن مالىمدەگەن. بۇل ماقساتتاردى كەپىلدەندىرۋ ءۇشىن ق ر ۇقك قۇرامىنا كىرەتىن قازاقستاننىڭ شەكارا قىزمەتى وفيسەرلەرگە جالعان قۇجاتتاردى تەكسەرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن مامانداندىرىلعان پاسپورتتىق باقىلاۋ قۇرالدارىن قولدانعان. بۇۇ اقپاراتىنا سايكەس، ق ر ۇقك وفيسەرلەرى اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىندە ساۋداگەرلەر مەن تەرروريستەردى انىقتاۋ بويىنشا تاۋەكەلدەردى انىقتاۋ بويىنشا وقۋدان، سونداي-اق تەرروريزمگە قارسى وپەراسيالارعا ارنالعان K9 بولىمشەسىنىڭ دايىندىعىنان وتەدى. سوڭعى جىلدارى قازاقستان راديولوكاسيالىق جۇيەلەردى، باقىلاۋ قۇرالدارى مەن كولىك قۇرالدارىن جانە مامانداندىرىلعان جىلجىمالى ينسپەكسيالىق توپتاردى قوسۋ ارقىلى ءوزىنىڭ وڭتۇستىك شەكاراسىندا قاۋىپسىزدىكتى نىعايتتى. 

بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ رەسمي اقپاراتىنا سايكەس، بۇۇ مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى قازاقستان تۇزەۋ ورىندارىنىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋ بويىنشا مىندەتتەمە رەتىندە شىراقبەك قابىلبايەۆ اتىنداعى ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ قوستاناي اكادەمياسىنداعى تۇرمە قىزمەتكەرلەرىن وقىتۋ ورتالىعىنىڭ رەسمي ونلاين اشىلۋىن وتكىزگەن. وفيسەرلەر ودان ءارى ءىى-شاراعا ۇكىمەتتىك مۇددەلى تاراپتارمەن بىرگە ەۋروپالىق وداقتىڭ، نيدەرلاندتىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگىنىڭ، بۇۇ-نىڭ قازاقستانداعى تۇراقتى ۇيلەستىرۋشىسىنىڭ جانە بۇۇ بجكب باسشىلىعىنىڭ وكىلدەرى قاتىسقانىن مالىمدەدى.

بۇۇ ورتالىق ۇلتتىق دەڭگەيدە تۇزەتۋ مەكەمەلەرىندە زورلىق-زومبىلىق ەكسترەميزمىنىڭ تارالۋىنىڭ وزەكتى پروبلەمالارىن شەشۋگە باعىتتالعانىن ايتا كەلىپ، ورتالىقتىڭ وسى سالادا عىلىمي زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋمەن قاتار، زورلىق-زومبىلىق ەكسترەميزمى جانە تەرروريزممەن بايلانىستى قىلمىستار ءۇشىن سوتتالعانداردى وڭالتۋعا قاتىساتىن تۇرمە قىزمەتكەرلەرىنە ۇزدىكسىز وقىتۋدى قامتاماسىز ەتەتىنىن جاريالاعان. بۇۇ-نىڭ قازاقستانداعى تۇراقتى ۇيلەستىرۋشىسى نوريماسا شيمومۋرا مىرزا بۇۇ-نىڭ تۇرمە قىزمەتىنە دەگەن ادالدىعىن ەرەكشە اتاپ وتكەن. شيمومۋرا بۇۇ جۇيەسى تۇرمە وفيسەرلەرىنىڭ ارنايى الەۋەتىن ارتتىرۋدى دامىتۋ جانە جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالعان ديناميكالىق سەرىكتەستىكتى نىعايتۋعا دايىن بولىپ تابىلاتىنىن جانە COVID-19 كەزەڭىندە ماندەلا ەرەجەلەرى تۋرالى اقپارات تاراتۋدى جالعاستىرۋمەن قوسا، تۇرمەلەردەن بوساتۋ جانە وڭالتۋ باعدارلاماسىن ەنگىزۋ ارقىلى تۇرمەلەردەگى زورلىق-زومبىلىقتىڭ راديكالدانۋىن بولدىرماۋ جولدارى تۋرالى جەتكىزگەن. ءىس-شارالاردا بۇۇ-نىڭ جاھاندىق باعدارلاماسى شەڭبەرىندە وتكىزىلگەنى ايتىلىپ، "زورلىق-زومبىلىق ەكسترەميستىك تۇتقىنداردى باسقارۋدى قولداۋ جانە تۇرمەلەردەگى زورلىق-زومبىلىقتىڭ راديكالدانۋىنىڭ الدىن الۋ"، بۇل قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى تۇرمەلەر كوميتەتى، بۇۇ بجكب، بۇۇ تەرروريزمگە قارسى ورتالىعى جانە بۇۇ تەرروريزمگە قارسى كوميتەتىنىڭ اتقارۋشى ديرەكسياسى باعدارلاما ەۋروپالىق وداقتىڭ قارجىلىق قولداۋىنىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولعانى حابارلانعان.

وعان قوسا، بۇۇ رەسمي اقپاراتىندا 2020 جىلدىڭ 18 شىلدەسىندە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ەسىرتكى جانە قىلمىسقا قارسى كۇرەس باسقارماسى (بۇۇ بقو)، ق ر ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ تۇرمە كوميتەتىمەن بىرلەسە وتىرىپ، نەلسون ماندەلانىڭ حالىقارالىق كۇنىن ەسكە الۋ جۇيەسى ارقىلى تۋىنداعان ماسەلەلەر مەن قيىندىقتارعا نازار اۋدارۋ ماقساتىندا بىرنەشە ءىس-شارا وتكىزىلگەنى جاريالانعان. نەلسون ماندەلا ەرەجەلەرىنىڭ قولدانىلۋ مۇمكىندىگىن قازاقستاندىق وكىلدەرمەن پىكىرلەسكەنى، قازاقستان تاراپىنىڭ سالعان كۇش-جىگەرى تالقىلانعانى ايتىلعان. بۇل ءىس-شارالار ونەردى تۇرمەدەگىلەردى وڭالتۋ جانە رەينتەگراسيالاۋ فورماسى رەتىندە قولدانۋدان باستاپ، تۇرمە وفيسەرلەرىنىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋعا قولداۋ كورسەتۋگە دەيىنگى باستامالاردى قامتىعان.

ءبىر اپتاعا سوزىلاتىن ەسكە الۋ سۋرەتشى بەيبىت اسەمقۇلدىڭ سەگىز تۇزەۋ مەكەمەسىندەگى سوتتالۋشىلارعا سۋرەت سالۋ نەگىزدەرى بويىنشا ونلاين-شەبەرلىك سىنىبىن وتكىزۋدەن باستالعان.

حالىقارالىق ۇيىمنىڭ سايتىندا بۇۇ مەن قازاقستاندىق تاراپتىڭ ىنتىماقتاستىق ءىس-شاراسى بارىسىندا سوتتالۋشىلار ابستراكتىلى كەسكىندەمەنىڭ نەگىزدەرى مەن اكريلدى بوياۋ تەحنيكاسى تۋرالى بىلگەنى دە ايتىلعان. بۇۇ اقپاراتىنا سايكەس، ارت-تەراپيانى ۇسىنا وتىرىپ، بۇۇ بجك جانە تۇرمە كوميتەتى كوركەمدىك ىنتالاندىرۋدى قۇرۋعا، پسيحيكالىق ىنتالاندىرۋدى جاقسارتۋعا، سترەسستى تومەندەتۋگە، سوتتالۋشىلاردىڭ ءوزىن-وزى باعالاۋىن جوعارىلاتۋعا جانە جۇمىسقا قابىلەتتى كاسىپتىك داعدىلاردى بەرۋگە ۇمىتتەنەدى.

بۇۇ بقو بۇدان ءارى قازاقستاندىق تۇتقىنداردىڭ سۋرەت ونەرلەرىن ينتەراكتيۆتى فوتوكورمە ۇيىمداستىرا وتىرىپ اتاپ وتكەن. كورمەدە قاراعاندى جانە پاۆلودار وبلىستارىندا ورنالاسقان پيلوتتىق مەكەمەلەر اراسىندا بايقاۋ ارقىلى ۇسىنىلعان فوتوسۋرەتتەر قويىلعانى جاريالانعان. باسەكەلەستەر نەلسون ماندەلانىڭ شابىتتاندىرعان فوتوسۋرەتتەرىن ونىڭ ادام قۇقىعى مەن ادىلەتتىلىككە ارنالعان كوپتەگەن ۇسىنىستارىمەن جىبەرگەن. بۇۇ بايقاۋ ناتيجەسىندە جەڭىمپاز اتانعان ون جۇمىس بۇۇ بقو ورتالىق ازيا بويىنشا ايماقتىق كەڭسەسىنىڭ الەۋمەتتىك پاراقشالارىنا ورنالاستىرىلعانىن دا جازىپ كەتكەن.

وڭتۇستىك افريكانىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى س.ت.مەتيۋس ءوزىنىڭ بەينە-ۇندەۋىندە "قازاقستاننىڭ ەل رەتىندە مارتەبەسى ءاردايىم جوعارى بولادى، بۇل تەك سوڭعى 27 جىل ىشىندە قول جەتكىزىلگەن وراسان زور الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق جەتىستىكتەر ءۇشىن عانا ەمەس، جىلدار بويعى، سونىمەن قاتار زاڭعا باعىناتىن ازاماتتارعا دا، زاڭ بۇزۋشىلارعا دا قالاي قارالاتىندىعىنا بايلانىستى. مەن قازاقستانعا ۇكىمەتتىڭ نەلسون ماندەلا تۇرعىسىنان سوتتالۋشىلارمەن قارىم-قاتىناسىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان كۇش-جىگەرىنە ۇلكەن قۇرمەتپەن قارايدى دەپ سەنىمدىمىن” دەپ جوعارى باعاسىن جەتكىزىپ، ريزاشىلدىعىن بىلدىرگەن.

بۇۇ رەسمي سايتى جاريالاعان اقپارات بويىنشا، قازاقستان ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ تۇرمە كوميتەتى مەن بۇۇ بجك "بۇۇ بۇۇ تۇتقىندارمەن قارىم-قاتىناس جاساۋدىڭ مينيمالدى ستاندارتتى ەرەجەلەرى بويىنشا ەلەكتروندى وقىتۋدىڭ UNODC ينتەراكتيۆتى كۋرسىن" ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن دە وسى ىنتىمىقتاستىقتىڭ ماڭىزى جوعارى بولعان. بىرەگەي ينتەراكتيۆتى بەينەروليكتەر مەن سەنارييلەرگە نەگىزدەلگەن كۋرس قاتىسۋشىلاردى شاقىرىپ، كوبەيتكەن. بۇۇ اقپاراتىنشا، قاتىسۋشىلار ەرەجەلەردى ەستە ساقتاپ قانا قويماي، ونى كۇندەلىكتى ىستەرىندە قولدانادى. حالىقارالىق ۇيىم بۇگىنگى كۇنى كۋرستى 1100-دەن استام قازاقستاندىق تۇرمە قىزمەتكەرلەرى اياقتاعانىن دا مالىمدەگەن. كۋرستى اياقتاعان العاشقى سەرتيفيكاتتالعان وفيسەرلەر توبىنىڭ انيماسيالىق ۆيدەوسى مەن فوتوكوللاجى الەۋمەتتىك جەلىلەردە كوبىرەك وفيسەرلەردى وقۋعا تۇسۋگە شاقىرۋ ءۇشىن تاراتىلعان.