ءال-فارابي مەرەيتويى قازاقستاندا جانە الەمدە قالاي تويلاندى

/image/2020/11/11/crop-66_8_515x687_201016140157266a3707149i.jpg

الماتىدا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى، ءابۋ ناسىر ءال-فارابيدىڭ 1150 جىلدىعىن دايىنداۋ جانە وتكىزۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ ءتوراعاسى قىرىمبەك كوشەربايەۆتىڭ قاتىسۋىمەن مەرەيتوي جىلىنىڭ قورىتىندىسى شىعارىلدى.

رەسمي شارا باستالماس بۇرىن ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ جانىنداعى ءال-فارابي حالىقارالىق ورتالىعىندا الەمگە ءال-ماشاني دەگەن اتپەن تانىمال ايگىلى عالىم جانە فارابيتانۋشى اقجان جاقسىبەك ۇلى ماشانوۆتىڭ ءبيۋستىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى.

مەملەكەتتىك حاتشى سالتاناتتى راسىمدەگى قۇتتىقتاۋ سوزىندە ادامزاتتىڭ ەكىنشى ۇستازى ءال-فارابيدىڭ قازاقستان اۋماعىندا وتىراردا ءبىر كەزدەرى فارابي دەپ اتالعان قازاقستان مەن ورتالىق ازيانىڭ ەجەلگى مادەني ورتالىعىندا دۇنيەگە كەلگەنىن الەمگە عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەگەن قازاقستاندىق فارابيتانۋ مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىسىنىڭ ەرەكشە ۇلەسىن اتاپ ءوتتى.

وسىدان جارتى عاسىر بۇرىن 1975 جىلى يۋنەسكو قامقورشىلىعىمەن قازاقستاننىڭ الماتى قالاسىندا وتكەن ءال-فارابيدىڭ 1100 جىلدىعىنا ارنالعان حالىقارالىق فورۋم وتكىزۋ تۋرالى شەشىمنىڭ قابىلدانۋى قازاقستاندىق عالىمنىڭ باعا جەتپەس ەڭبەگىنىڭ مويىندالۋىنىڭ تاعى ءبىر كورىنىسى بولدى.

دوڭگەلەك ۇستەل فورماتىندا وتكەن عالىمدارمەن كەزدەسۋ بارىسىندا قىرىمبەك كوشەربايەۆ ءال-فارابيدىڭ 1150 جىلدىق مەرەيتويىنىڭ كەيبىر قورىتىندىلارىن شىعارىپ، مەرەيتويلىق جىل يۋنەسكو-نىڭ قامقورلىعىمەن حالىقارالىق دەڭگەيدە اتاپ وتىلۋدە ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى. پاندەمياعا قاراماستان، قازاقستاندىق فارابيتانۋشىلار مەن عىلىمي قوعامداستىق ۇلى عالىمنىڭ مۇراسىن ەلدە جانە بۇكىل الەمدە كەڭىنەن ناسيحاتتاپ دارىپتەۋ بويىنشا وراسان زور جۇمىس اتقاردى.

مەرەيتوي شارالارىنا قاتىسۋعا حالىقارالىق قوعامداستىق جانە اكادەميالىق ورتا كەڭ اۋقىمدا تارتىلدى، ولاردىڭ ىشىندە بۇۇ مەن يۋنەسكو، يىۇ، تۇركسوي، ديپلوماتيالىق ميسسيالاردىڭ وكىلدەرى، سونداي-اق شەتەلدىك جەتەكشى فارابيتانۋشى عالىمدار بار.

شەتەلدەگى قازاقستاننىڭ ەلشىلىكتەرىمەن جانە ءال-فارابي ورتالىقتارىنىڭ قولداۋىمەن جانە جەتەكشى شەتەلدىك ۋنيۆەرسيتەتتەرمەن بىرلەسىپ – وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتى، دجاۆاحارلال نەرۋ ۋنيۆەرسيتەتى، ىستانمبۇل ۋنيۆەرسيتەتى، كاپوديستري اتىنداعى افينا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، سوفيا ۋنيۆەرسيتەتى، داماسك ۋنيۆەرسيتەتى، ەگيپەت ۋنيۆەرسيتەتى جانە باسقا ۋنيۆەرسيتەتتەرمەن ءبىرقاتار حالىقارالىق كونفەرەنسيالار وتكىزىلدى.

ءال-فارابيدىڭ مەرەيتويى ءۇندىستان، سينگاپۋر، مالايزيا جانە يندونەزيادا اتالىپ ءوتتى. حالىقارالىق ءىس-شارالارعا الەمنىڭ 50 ەلىنىڭ اتىنان 100-دەن استام ۋنيۆەرسيتەتتەردەن جانە تاعى باسقا ۇيىمداردان 12 مىڭنان استام ادام قامتىلدى.

رەسپۋبليكادا ونلاين رەجيمدە 60-تان استام كونفەرەنسيا، دوڭگەلەك ۇستەلدەر مەن عىلىمي سەمينارلار ءوتتى. ماسەلەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە اشىق قولجەتىمدىلىكپەن «پاراساتتىلىق ساعاتى» جالپىرەسپۋبليكالىق اكسياسى، «ءال-فارابي جانە قايىرىمدى قوعام» اتتى ۆيدەودارىس جانە «ەكىنشى ۇستاز» ونلاين ۆەب-سەمينارلار سەرياسى وتكىزىلدى.

«قايىرىمدى قوعام» چەللەندجىنە الەمنىڭ 7 ەلىنەن كەلگەن شەتەلدىك ستۋدەنتتەرمەن قوسا، قازاقستاننىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ 14 مىڭعا جۋىق ستۋدەنتى قاتىستى. «ءال-فارابي» حالىقارالىق پاندىك وليمپياداسىنا الىس جانە جاقىن شەتەلدەردىڭ 10 ەلىنەن 9،5 مىڭنان استام مەكتەپ وقۋشىسى قاتىستى.

وليمپيادا جەڭىمپازدارىنا ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دا وقۋعا 40 ءبىلىم گرانتى ءبولىندى.سونىمەن قاتار، ءال-فارابيعا ارنالعان 7 مونوگرافيا، ءال-فارابيدىڭ دايەكسوزدەر جيناعى، سونىمەن قاتار «قايىرىمدىلىق» ويلارى مەن ناقىل سوزدەر جيناعى قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىندە جارىق كوردى. ءال-فارابيدىڭ بۇرىن جاريالانباعان ءۇش تراكتاتى اراب تىلىنەن قازاق تىلىنە اۋدارىلدى.

 

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار