شەتەلدىك مامانداردىڭ ەسەپتەۋىنشە، قىتايداعى "قايتا تاربيەلەۋ ورتالىعى" دەپ اتالاتىن كونسلاگەرلەردە شىڭجاڭداعى قازاق جانە ۇيعىر سياقتى ازشىلىق ۇلتتاردىڭ كەمى 10%-ى قامالعان. ال، رەسمي ستاتيستيكا قىتايدا 2 ميللييون قازاق بار ەكەنىن كورسەتەدى. وسى ەسەپ بويىنشا ءقازىر قىتايدا كەمىندە 200 مىڭ ەتنيكالىق قازاق كونسلاگەرلەردە قامالعان.
"ساياسي تاۋەكەلدەر" (Journal of Political Risk) جۋرنالىنىڭ 2019 جىلعى زەرتتەۋ ماقالاسىنا سايكەس، قىتايداعى قايتا تاربيەلەۋ لاگەرلەرىندە قامالعان ادامدار سانى 1،5 ملن. سول جىلدىڭ قاراشا ايىندا شىڭجاڭداعى لاگەرلەر سانى 1000-نان اسقانى مولشەرلەنگەن.
2019 جىلدىڭ قاراشا ايىندا زەرتتەۋشى دجوردج فريدمان شىڭجاڭداعى 10 تۇرعىننىڭ بىرەۋى قايتا تاربيەلەۋ لاگەرلەرىندە ۇستالادى دەپ ەسەپتەسە، كەمبريدج پروفەسسورى (PhD) ادريان زەنستىڭ زەرتتەۋى بويىنشا، لاگەرلەردە جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ كەمىندە 10 پايىزى قامالعان.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا (بۇۇ) مۇشە كەيبىر مەملەكەتتەر بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كەڭەسىنە قىتايدىڭ شىڭجاڭداعى ساياساتىن ايىپتايتىن مالىمدەمەلەر شىعارعان.
امەريكا قۇراما شتاتتارى 2021 جىلى 19 قاڭتاردا شىڭجاڭداعى ادام قۇقىقتارىنىڭ بۇزىلۋىن "گەنوسيد" دەپ جاريالاعان ءبىرىنشى ەل بولدى. كانادا، گوللانديا، ۇلىبريتانيا سياقتى بىرنەشە ەلدىڭ پارلامەنتى قىتايدىڭ شىڭجاڭداعى ارەكەتىن "گەنوسيد" دەپ تانىعانىن جاريالادى. جاڭا زەلانديا، بەلگيا، جانە چەحيا سياقتى باسقا پارلامەنتتەر جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ شىڭجاڭداعى قازاق، ۇيعىر سياقتى ازشىلىق قاۋىمعا جاساعان ساياساتىن "ادام قۇقىقتارىن قاتاڭ بۇزۋ" نەمەسە "ادامزاتقا قارسى قىلمىس" دەپ ايىپتايدى.
پىكىر قالدىرۋ