ۇلى دالا وسيەتى

/uploads/thumbnail/20170708195453963_small.jpg

قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى قارساڭىندا «قازىعۇرت» باسپاسىنان «ۇلى دالا وسيەتى» اتتى كىتاپ جارىق كوردى. بۇل تۋرالى "قامشى" پورتالى ايقىنعا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.

وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى اكىمدىگىنىڭ مەرەيتويعا تارتۋ رەتىندە ۇسىنعان جيناقتان  دانا بابالارىمىزدىڭ سوڭىنا ولشەۋسىز مۇرا رەتىندە قالدىرعان وي مارجاندارىن وقي الاسىزدار. 

2015 جىلدىڭ 2 شىلدەسىندە ەلوردا­مىز­داعى «كورمە» ورتالىعىندا    مەم­ل­ە­كەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ­تىڭ قاتىسۋىمەن «نۇرلى جول» جانە ۇدەمەلى يندۋستريالدىق-يننوۆاسيالىق دامۋ مەملەكەتتىك باعدارلامالارىنىڭ ىسكە اسىرىلۋى بارىسىنا ارنالعان جال­پىۇلتتىق تەلەكوپىردىڭ وتكەنى بەلگىلى. جيىن سوڭىندا ءىس-شارانى قورىتىندى­لاپ، حالىقپەن وي بولىسكەن ەلباسى قا­زاقستاننىڭ بەيرەسمي سيمۆولدىق اتاۋىن بۇكىل الەم بويىنشا ىلگەرىلەتۋ تۋ­رالى تىڭ مىندەت قويىپ، «ادەتتە، جا­پونيانى – كۇنشىعىس ەلى، كورەيانى – تاڭعى شىق ەلى، نيدەرلاندىنى – قىز­عالداقتاردىڭ وتانى، قىتايدى – اسپان استى ەلى دەپ جاتامىز. قازاقستانعا دا وسىن­داي اتاۋلى برەند جەتىسپەيدى. ءبىز – ۇلى دالانىڭ پەرزەنتتەرىمىز. ءبىزدىڭ با­بالارىمىز وسى دالادا ءومىر ءسۇرىپ، كوك­كە تابىنعان. ءتاڭىرى دەگەنىمىزدىڭ ءوزى – كوك اسپان. ءبىزدىڭ تۋىمىزدىڭ كوك ءتۇستى بولۋى­نىڭ استارىندا دا وسىنداي سىر بار. بىرەگەي كوك ءتۇس – ەلىمىزدىڭ ءبىرلى­گى­ءنىڭ بەلگىسى. ەندەشە، بىزگە نەگە ءوزىمىزدى ۇلى دالا ەلىمىز دەپ اتاماسقا» دەگەن ويىن بىلدىرگەن ەدى. 
ەلباسىنىڭ جۇرتقا وي تاستاعان وسى سوزدەرىن نەگىزگە العان وڭتۇستىك قازاق­ستان وبلىسىنىڭ اكىمدىگى ۇلى دالانىڭ رۋحاني بايلىعىمەن حالىقتى قايتا قاۋىش­تىرىپ، قوعامدىق سانادا سول ۇلى مۇرامىزدى جاڭعىرتۋ ماقساتىندا «ۇلى دالا وسيەتى» جيناعىن شىعارۋعا مۇرىن­دىق بولعان ەدى. يگىلىكتى ءىس-شارانى ءجۇ­زەگە اسىرۋ ءۇشىن وبلىس اكىمدىگىنىڭ باس­شى­لىعىمەن وڭىردەگى تانىمال عا­­­­لىم­داردان، ادەبيەتتانۋشىلار مەن تا­ريحشىلاردان تۇراتىن شىعارماشىلىق توپ قۇرىلدى. دانا بابالارىمىزدىڭ سوڭىنا ولشەۋسىز مۇرا رەتىندە قالدىرعان وي مارجاندارىن جانە قولىنا قالام ۇستاعان ءسوز زەر­گەر­لەرىنىڭ تاعىلىمدى وي تۇيىندەرىن زەرت­تەگەن شىعارماشىلىق توپتىڭ جاساعان جۇ­مىسىنىڭ ارقاسىندا «ۇلى دالا وسيە­ءتى» جيناعى جارىق كورىپ، قازاق حاندى­عى­نىڭ 550 جىلدىق مەرەيتويى قار­ساڭىن­دا حالىقتىڭ رۋحاني يگىلىگىنە اي­­­نا­لىپ وتىر. 
«ۇلى دالا وسيەتى» كىتابىنىڭ بەتا­شا­رى رەتىندە تاۋەلسىزدىك تۋىن تىگىپ، مەم­لەكەتىمىزدىڭ الەمدەگى دامىعان وتىز ەل­دەردىڭ قاتارىنان تابىلۋى ءۇشىن ەرەن ەڭ­بەك اتقارىپ كەلە جاتقان قازاقستان رە­س­پۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ وي-تۇجىرىم­دارى بەرىلدى. 
جيناق ءۇش بولىمنەن تۇرادى. «وي ءتۇ­بىنەن شىققان ءسوز..» دەپ اتالاتىن ال­عاشقى تاراۋدا ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى مىڭجىلدىقتاردا ءومىر سۇرگەن انحار­سيستەن باستاپ (اناقارىس)، تۇركى دۇنيە­سىنە ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان – تونىكوك، بىلگە قاعان، كۇلتەگىن سياقتى، سونداي-اق ىرگەلى مەملەكەت قۇرعان ويشىل دا قول­­باسشى تۇلعالاردىڭ تاسقا بادىزدەلىپ، بىزگە جەتكەن عاجايىپ ويلارى ساراپتا­لىپ، ءبىر ىزگە ءتۇسىرىلدى. «قارا قىلدى قاق جارعان» تاراۋىنان قازاقتىڭ بي-شە­شەن­دەرى، اقىن-جىراۋلارىنىڭ ەل بولۋ يدەياسى، اتامەكەن، ەرلىك پەن يماندىلىق توڭىرەگىندەگى قۇندى وي-پىكىرلەرىن وقي الاسىزدار. «قۇمنان التىن سۇزگەندەي» دەپ اتالاتىن سوڭعى بولىمدە ەلدىڭ ەگە­مەندىگىن اڭساپ، جانىن پيدا ەتكەن الاش ارداقتىلارى مەن تاۋەلسىزدىك يدەياسىن ۇلتىمىزدىڭ ساناسىنا سىنالاپ سىڭىرگەن ءسوز زەرگەرلەرىنىڭ وي-تولعامدارى كورىنىس تاپتى. 
قانداي زاماندا دا حالقىمىز دالا دا­نىشپاندارىنىڭ ءسوز ونەرىن جوعارى باعالاپ، «اتادان – وسيەت، انادان – قا­سيەت» دەپ ونى ءومىرىنىڭ نەگىزگى باعدار­شا­مىنا اينالدىرعان. ءجون سوزگە توقتا­عان، اتا­لى سوزگە قۇلاق اسقان، ءومىر ءتۇيت­كىل­دەرى­ءنىڭ ءبارىن دە كەڭەسىپ وتىرىپ ور­تاق ءما­ءمى­لەگە، ءبىر شەشىمگە كەلگەن. 
«ۇلى دالا وسيەتى» جيناعى سول ۇلى ءداس­ءتۇردىڭ جالعاسىن تابۋىنا سەپتىگىن تي­گىزىپ، ۇلى بابالارىمىزدىڭ دانالىق وي ۇشقىندارى جاس ۇرپاقتىڭ رۋحىن كە­مەلدەندىرىپ، ولاردىڭ بويىنا ءماڭ­گى­لىك رۋحاني ازىق بولارىنا سەنىمىمىز كا­ءمىل. 

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار