بەلگىلى زاڭگەر ابزال قۇسپان قورعاۋىنداعى اتىراۋ وبلىسىنىڭ ەكس-اكىمى، "اسا ءىرى كولەمدە بيۋدجەت قارجىسىن جىمقىردى، قىلمىستىق توپ قۇردى" دەپ ايىپتالىپ سىرتتاي 17 جىلعا سوتتالعان، بۇگىندە شەتەلدە تۇراتىن بەرگەي رىسقالييەۆتىڭ جاڭاوزەن وقيعاسىنا قاتىسى بارى تۋرالى اڭگىمەگە بايلانىستى مالىمدەمەسىن جاريالادى.

مالىمدەمەدە رىسقالييەۆ جاڭاوزەن وقيعاسىن قايعىرا قابىلداعانىن، ءوزىن "قىلمىسكەر" رەتىندە كورسەتكىسى كەلەتىندەر جالعان مالىمەت تاراتىپ وتىرعانىن، جاڭاوزەن وقيعاسىنا كىنالاۋ ەش اقىلعا سىيمايتىن ارەكەت ەكەنىن ايتادى.

– ءابىليازوۆتىڭ (ۇقك ساپىندا قىزمەت ەتكەن «لەنين» دەگەن اگەنت) ايتقانى تولىق ابسۋرد، ونىڭ قولىندا نە دالەل، نە فاكت جوق. ايتەۋىر بىرەۋگە جالا جابۋدى وزىنە ومىرلىك ماقسات ەتكەن بۇل ادام ءوز سوزىنە جاۋاپ بەرۋى ءتيىس. الداعى ۋاقىتتا ونىمەن ەۋروپا سوتىندا كەزدەسەمىز.

ءابليازوۆتىڭ ماعان جالا جابۋى — ءوزى ءبۇلدىرىپ قويىپ، ەندى نە ىستەرىن بىلمەي باسقاعا ىلىگىن ارتا سالعىسى كەلەتىن بالاباقشاداعى بالانىڭ ءىسى ءتارىزدى. سەبەبى، ديكتاتور نازاربايەۆ جاڭاوزەنگە ءابليازوۆتى ايىپتايدى، ال ول بولسا، بۇل قىلمىستى ماعان ارتا سالماق. ەشبىر قيسىنسىز، دالەلسىز. بالا، بالانىڭ ءىسى شالا دەگەندى ەسكە تۇسىرەدى. ارينە، جاسى ەگدە تارتتى. ءبىراق ساياسي ءوي-ورىسى، ومىرلىك تانىمى سول بالالىقتىڭ دەڭگەيىنەن اسا الماي وتىر، – دەيدى ول.

رىسقالييەۆ سونداي-اق شەتەلدەگى جاعدايى، اينالىسىپ جاتقان ءىسى، الداعى جوسپارى تۋرالى دا ايتا كەتتى. "جاڭاوزەن" تاقىرىبىنا قايتا ورالىپ، ءقازىر جۇرت الدىنا شىققىسى، جۋرناليستەرگە سۇحبات بەرگىسى كەلمەيتىنىن جەتكىزدى. الايدا ول ۇدايى ءۇنسىز ءجۇرۋدى ويلامايتىنىن، قولىندا كوپتەگەن دەرەك بارىن، ۋاقىتى كەلگەندە ءبارىن جاريالايتىنىن ايتتى. 

• سوندىقتان باتىستا بىزبەن بايلانىسقان بارلىق جىگىتتەر ەمىن-ەركىن ءجۇرىپ-تۇرىپ، ءارتۇرلى سالالاردا جۇمىس ىستەيدى جانە قالىپتى ءومىر سۇرۋدە. دەموكراتيالىق ەلدەردەگى ادىلەتتى سوتتا ءوزىمىزدىڭ اق، ادال ەكەنىمىزدى تولىق دالەلدەدىك.

- ۋاقىتىمنىڭ باسىم بولىگى جۇمىستا وتەدى. سونىڭ ىشىندە ساياسي وقيعالارعا كوڭىل بولەمىن، قازاقستانداعى ءبىرقاتار ازاماتتارعا كەڭەس بەرەمىن. مەزگىلى كەلگەندە، مەنىڭ قازىرگى ەڭبەگىم تۋرالى اشىق ايتىلادى.
2. جاڭاوزەن ءىسى بويىنشا بارلىعى انىق-قانىق تەرگەلىپ، باتىس ەلدەرىندە سوت بولعانىن قالايمىن، وندا ءوزىم قاتىسىپ، كوزقاراسىمدى بىلدىرۋگە دايىنمىن. شىندىقتى اشۋعا ەڭ مۇددەلى ادامنىڭ ءبىرىمىن.
3. ءبىز جاڭاوزەن تراگەدياسىنىڭ شىندىعىن اشۋ ىسىنە ۇلكەن ۇلەس قوسىپ، اتسالىسۋدامىز اتاپ ايتساق، ءۇش كىتاپتى قازاق تىلىنەن ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىنە اۋداردىق، ءۇش تىلدە اۋديوكىتاپ جاسادىق، جاقىن ارادا ارنايى قوسىمشا دا شىعارامىز. جاڭاوزەن وقيعاسى قازاقستاننان اۋماعىنان تىس جەردە قارالىپ،، ءىس تەرگەلىپ، شەتەلدە سوت ءوتۋى ءۇشىن ءبارىن جاسايمىز.
4. ەگەر ءسىز وسى وقيعا تۋرالى مەنىڭ پىكىرىمدى بىلگىڭىز كەلسە، سىزگە وسى قايعىلى جاعداي بارىسىندا ءبىراز نارسەنى ايتا الامىن، سول كەزدە مەملەكەتتىك قىزمەتتە جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىندا جۇمىس ىستەگەن، ينسايدەرلەردەن الىنعان كوپتەگەن ناقتى اقپاراتتار بار جانە قىزىقتى كوپتەگەن نارسەلەردى انىقتاۋدا ءبىراز بەدەلىم بولدى.
5. جاڭاوزەندەگى تارتىپسىزدىكتەرگە مەنىڭ قاتىسىم بارى – ابسۋرد. بۇل سول كەزدەگى قازاقستاننىڭ قارجى پوليسياسىنىڭ باسشىسى ر.تۇسىپبەكوۆتىڭ ساتقىن جۋرناليست گەنناديي بەنديسكييگە بەرگەن تاپسىرىسى بويىنشا جابىلعان جالا. بەنديسكيي تاپسىرما العان سوڭ ءىستىڭ بايىبىنا بارماي، ەش دالەلسىز وتىرىك ماقالا جازىپ، مەنى قارالاۋعا تىرىستى. ءبىراق، حالىق وعان سەنبەدى، سەنبەيدى دە.
بەنديسكيي رىسقالييەۆ جانە مۋسين بۇكىل قازاقستاننىڭ مۇنايى مەن گازىن يەمدەنگىسى كەلدى، سوندىقتان بۇل تارتىپسىزدىكتى ۇيىمداستىردى دەپ جازادى. بۇعان كىم سەنەدى؟ قازاقستاندا مۇناي-گاز سالاسى – بۇل مەملەكەت ىشىندەگى مەملەكەت جانە بۇل سالاعا يەلىك ەتەم دەۋ – وز-وزىڭە قاستاندىق جاساۋمەن پاراپار. جاڭاوزەن قاسىرەتىنە مەنى ايىپتاۋ  – نازاربايەۆ پەن تۇسىپبەكوۆتىڭ جوسپارى بولاتىن. ولار وسىلايشا، بۇل ءىستى جاۋىپ، «بارلىعىن تەكسەردىك، كىنالى – مۋسين مەن رىسقالييەۆ» دەپ كىنانى بىزگە اۋدارا سالعىسى كەلدى. نازاربايەۆتىڭ نەگىزگى ماقساتى – مەنى تۇتقىنداپ، كەيىن تۇرمەدە ازاپتاۋعا سالىپ، جاڭاوزەن بويىنشا بارلىعىن ءوز موينىما العىزىپ، ودان كەيىن مۋسينگە قارسى ارىز جازدىرتۋ بولدى. ارتىنان نازاربايەۆتىڭ سوتى بۇل ءىستى قاراپ، بارلىعىن ەكەۋىمىزدىڭ موينىمىزعا ىلە سالار ەدى. الايدا، بۇل جوسپاردى مەنىڭ ەلدەن كەتىپ قالۋىم بۇزدى. مەنىڭ نەگىزگى بولجامىم مىنە، وسى.
ال قاسكۇنەم ابليازوۆ-لەنين ءقازىر باسقاشا سايراۋدا. «نازاربايەۆ، مۋسين جانە رىسقالييەۆ مۇنى الداعى ۋاقىتتا مۇنداي قاقتىعىستار ەش جەردە قايتالانباسى، بيلىكتى ۇستاپ قالۋ جانە حالىقتى قورقىتۋ ءۇشىن جاسادى» دەيدى. ول كەزدە نازاربايەۆقا ءبارىبىر ەدى، ول 20 جىل بويى بيلىكتى ءوز ۋىسىنان شىعارماي جابىسىپ ۇستاپ، ويىنا كەلگەنىن جاساپ وتىرۋعا دايىن بولدى. ءبىر قىزىعى، ەگەر مەن نازاربايەۆتىڭ «سەرىگى» بولسام جانە ول ماعان وسىنداي قىلمىستىق ارەكەتتى جاساۋدى تاپسىرسا، وندا نازاربايەۆ مەنى 17 جىلعا نەگە سوتتادى؟ مەنىڭ تۋعان ءىنىمدى جانە ءبىرقاتار سەرىكتەرىمدى نەگە سوتتادى؟ ءبىر قىزىعى، ول كەزدە كىنالى دەپ ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمىن ايىپتاعان جوق. ال كوشەربايەۆ قانتوگىستى توقتاتپاق تۇگىلى، ازعانتاي ماسەلەنى دە شەشكەن جوق. قاسىرەتتى وقيعا ورىن العان مەكەننەن مىڭ شاقىرىم جەردە وتىرعان مەنى ايىپتاۋ قاي قيسىنعا كەلەدى؟
6. مەنىڭ قولىمدا اسلان ءمۋسيننىڭ سول كەزدەگى ۇقك ءتوراعاسى ابىقايەۆتان رىسقالييەۆ بەرگەيدىڭ جاڭاوزەن وقيعالارىنا قانداي قاتىسى بولعانىن سۇراعانىن ايتاتىن بەينەجازبا بار. سوندا ءمۋسيننىڭ ايتۋىنشا، ابىقايەۆ: «ءبىز تەكسەردىك – بەرگەيدىڭ بۇل وقيعالارعا ەشقانداي قاتىسى جوق» دەپ جاۋاپ بەرگەن.
7. بۇكىل اكىمدىكتەگى كوماندامدى، قالا اكىمى اسقار كەرىموۆتى جانە ءبىرىنشى ورىنباسارى بولات داۋكەنوۆتى تۇرمەگە جاپقان كەزدە ازاپتاپ، پسيحولوگيالىق قىسىم كورسەتكەن، ولار مەنى جانە اسلان ءمۋسيندى جاڭاوزەندەگى وقيعالارعا قاتىسى بار-جوعى تۋرالى ايعاق بەرۋ ءۇشىن استاناداعى ۇقك-نىڭ جەكە كامەرالارىندا 4 ايعا جاۋىپ تاستاعان. ەكەۋى دە رىسقالييەۆتىڭ جاڭاوزەنگە ەشقانداي قاتىسى جوق ەكەنىن، ول جۇمىس ورنىندا بولعانىن جانە ەشكىمگە كوماندا بەرمەگەنىن جانە ولار بۇل تۋرالى ەشتەڭە بىلمەيتىنىن ايتتى. ولاردىڭ بۇل سوزدەرى 2014 جىلعى سوت حاتتامالارىندا جانە "اق جايىقتاعى" ماقالادا بار، ونى قوسا بەرىپ وتىرمىن: azh.kz سونىمەن قاتار، ارلان ۇقك ارنايى جاساعى "اق جايىق" گازەتى جاريالانعان ماقالادا بەرگەي رىسقالييەۆتىڭ جاڭاوزەنگە ەشقانداي قاتىسى جوق ەكەنىن جانە ەشكىمدى جىبەرمەگەنىن راستادى. ماقالاعا سىلتەمە قوسا جولداپ وتىرمىن: azh.kz. يا، بۇل تۋرالى جەرگىلىكتى مۇنايشىلار دا ايتتى، جازبالار بار. اكەجان قاجىگەلدين، ەرمۇرات باپي، ولاردىڭ ءبارى - بەرگەي رىسقالييەۆ جاقسى تۇرىپ، جاقسى جۇمىس ىستەپ جاتقان بولسا، وندا بۇل جاعداي وعان نە ءۇشىن كەرەك ەكەنىن باسا ايتتى. اتاپ ءوتۋ قاجەت، ول وڭىردە ۇلكەن ىستەردى اتقاردى ىستەدى، بەدەلى ءالى كۇنگە دەيىن داۋسىز – قانشا ۋاقىت وتسە دە اتىراۋ وبلىسىنىڭ حالقىنىڭ قولداۋى ارتۋ ۇستىندە. ساۋالناما جۇرگىزىلدى، مەنى اتىراۋ وبلىسى حالقىنىڭ 90% قولدايدى. وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعانداي، ءبارى دە سالىستىرۋ ارقىلى ايقىندالادى.

8. جاڭاوزەن قالاسىنا ول كەزدە ءوتۋ مۇمكىن ەمەس تە ەدى، وندا پوليسيانىڭ، اكىمدىكتىڭ، ۇقك-نىڭ، بتر دان ءۇش تۇعىرلى بلوكپوستى تۇردى. وندا بىردە-بىر ادام، ءتىپتى جۋرناليستەر وتە المادى.
9. مەن جاڭاوزەن قاقتىعىسىنا نە ءۇشىن ارالاسامىن؟ ماعان مۇنىڭ قاجەتى قانشا؟ مۇنداي قاندى ىسكە قاتىسىپ، تۋعان قازاعىمدى قىرۋعا، قان توگۋگە ولسەم دە جول بەرمەس ەدىم. جاڭاوزەندە قانتوگىسكە قاتىسى بار ادامنىڭ ءتۇبى جاقسى بولمايتىنىن، ونى حالىق تا، اللا تاعالا دا جازالايتىنىن ءبارىمىز بىلەمىز. ال مۇنداي ىسكە نەسىنە ارالاسامىن؟ جاڭاوزەن ىسىمەن اينالىسقان — استانادا وتىرعان قۇقىق قورعاۋ ورگان باسشىلارى مەن جەرگىلىكتى بيلىك وكىلدەرى. وعان بەرگەي رىسقالييەۆتىڭ ەش قاتىسى جوق، بولۋى مۇمكىن ەمەستىگىن دە اشىق ايتا الامىن.
10. قوسىمشا اقپارات: جاڭاوزەندە 7-8 اي بويى مۇنايشىلار دالادا تۇرىپ، قايعىلى جاعداي ورىن العان كەزدە، سول كەزدە پرەمەر-مينيستر ءماسىموۆ ماعان اتىراۋدا ءتورت ەسە كوپ مۇنايشىلار بار ەكەنىن، مەنىڭ كوماندام ءبارىن باقىلاۋدا ۇستاعانىن جانە جانجالدارعا دەيىن جەتكىزبەگەنىن ايتىپ، جەكە ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. ەكىنشى رەت ول مۋسين ارقىلى تاعى دا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. ەڭ باستىسى، قايعىلى وقيعادان كەيىن نازاربايەۆ پەن مۋسين جاڭاوزەنگە بارىپ، استاناعا كەرى ۇشىپ بارا جاتقاندا، نازاربايەۆ ءمۋسيننىڭ تەلەفونى ارقىلى ايماقتى جانجالسىز تىنىشتىقتا ۇستاعانىم ءۇشىن العىس ايتتى. وكىنىشكە وراي، بارلىق ۇلكەن دەڭگەيدەگى مەملەكەتتىك شەنەۋنىكتەر نازاربايەۆتىڭ "راحمەتى" - بەس مينۋتتىق عانا ەكەنىن جاقسى بىلەدى،. ءبىز بۇعان جەكە كوز جەتكىزدىك، جەتى ايدان كەيىن اتىراۋ وبلىسى اكىمدىگىنىڭ بارلىق كومانداسىنا قىلمىستىق ىستەر اشىلدى، ال قايعىلى وقيعا بولعان جەردە ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمى كوشەربايەۆ پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى لاۋازىمىنا كوتەرىلدى. مىنە، ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى وسىنداي شىندىق.
11. سىزدەر ماعان وكپەلەمەڭىزدەر، سۇحبات بەرگىم كەلمەيدى، ويتكەنى ءالى كۇنگە دەيىن ساياسي الاڭعا اشىق تۇردە شىقپادىم. ءبىراق قازاقستانداعى دەموكراتيالىق قوزعالىستىڭ دامۋىنا زور ۇلەس قوسىپ كەلەمىن جانە ونىمەن اينالىساتىن كوپتەگەن ادامدارعا بارىنشا قولداۋ كورسەتۋدەمىن. بۇل تۋرالى كوپتەگەن ادامدار بىلەدى جانە مەنىڭ ءوتىنىشىم بويىنشا ەشكىمگە ايتپايدى، بۇل مەنىڭ ۇستانىمىم.
ءبىراق ءومىر بويى ۇندەمەي، جۇرەگىمنىڭ تۇبىنە بار شىندىقتى جاسىرىپ وتەدى دەپ ويلاماڭىز، بىزدە جەتكىلىكتى اقپارات، قۇجاتتار، ناقتى فاكتىلەر، دەرەكتى فيلمدەر جانە ت.ب. بار. ولاردىڭ ەسكىرۋ مەرزىمى جوق جانە ءارقاشان وزەكتى. ءبىز بارلىق قۇجاتتاردى رەتكە كەلتىرىپ، حرونولوگيا جاساپ، جۇيەلى جۇمىستى ۇيىمداستىرۋىمىز كەرەك. وسى ماسەلەلەرمەن اينالىسىپ بەلسەندى تۇردە ىسكە كىرىسىپ جاتىرمىز. جاقىندا ءبارىن ءوزىڭىز كورەسىز، – دەيدى ول.