ماجىلىستەگى "Nur Otan" پارتياسى فراكسياسىنىڭ ماڭعىستاۋدان سايلانعان دەپۋتاتتارى، "جاڭا قازاقستان" توبىنىڭ مۇشەلەرى سامات مۇسابايەۆ پەن ەدىل جاڭبىرشين جاڭاوزەن قالاسىنداعى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلەلەردى شەشۋ بويىنشا ۇسىنىستار ازىرلەپ، پرەمەر-مينيستر ءاليحان سمايلوۆقا دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى. ساۋالدىڭ تولىق نۇسقاسى تومەندە ۇسىنىلىپ وتىر.

ساۋال، الپىس جىلداي تاريحى بار جاڭاوزەن قالاسىنىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايىنا قاتىستى. «قارا التىندى» يگەرۋ ارقىلى ەلىمىزدىڭ دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ وتىرعان بۇل شاھار، قازاقستان دەموگرافياسىنىڭ قارقىندى وسۋىنە دە وڭ ىقپال ەتىپ وتىر. 2001 جىلى قالا تۇرعىندارىنىڭ سانى 66 مىڭ ادام بولسا، 2022 جىلدىڭ باسىندا 163 مىڭعا جەتتى. ياعني جيىرما جىلدا تۇرعىندار سانى 100 مىڭ ادامعا كوبەيگەن. ءبىراق، حالىق سانى كوبەيگەنىمەن، ءوندىرىس وشاقتارى دامىماي، تۇرعىنداردى جۇمىسپەن قامتۋ، ەڭ وزەكتى ماسەلەگە اينالدى. قازىرگى تاڭدا، جاڭاوزەن قالاسىنداعى جۇمىسسىزدار سانى 8 مىڭ ادامنان اسقان.

2011 جىلعى جاڭاوزەن وقيعاسىنان كەيىن ۇكىمەت تاراپىنان مۇنايشىلار قالاسىن دامىتۋعا ارنالعان كەشەندى جوسپار قابىلداندى. جوسپار اياسىندا قىرۋار قارجى ءبولىنىپ، قالاداعى ۇيلەردىڭ سىرتى جەڭىل-جەلپى ارلەنىپ، ءار جەردەن ينجينەرلىك جەلىلەر اۋىستىرىلىپ، كوشەدە اباتتاندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. ءبىراق، بۇل شارالار تۇبەگەيلى جاڭاوزەن قالاسىنداعى قوردالانىپ قالعان سۇراقتاردى شەشكەن جوق. ال، ماڭعىستاۋدا «قازمۇنايگاز» اق قارايتىن مۇناي-گاز كومپانيالارىنا جۇمىسقا الۋعا قاتىستى موراتوريي جانە جۇمىسشىلاردى 5/50 باعدارلاماسىمەن جۇمىستان شىعارۋ جالعىز جاڭاوزەن قالاسىندا ەمەس، بۇكىل وبلىس دەڭگەيىندە الەۋمەتتىك جاعدايدى ۋشىقتىرىپ جىبەردى.

2019 جىلى ۇكىمەت «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلىك پالاتاسىمەن بىرلەسىپ «وزەنمۇنايگاز» اكسيونەرلىك قوعامنىڭ سىرتتان يمپورتتالاتىن تاۋارلار، جۇمىستار جانە قىزمەتتەردى جاڭاوزەن قالاسىندا وقشاۋلاۋ بويىنشا جۇمىستاردى باستاعان. نەگىزگى ماقساتى جۇمىس نىساندارىن جاڭاوزەن قالاسىندا سالۋ جانە 100% جاڭاوزەندىكتەردى جۇمىسقا الۋ بولاتىن. الايدا، بۇل جوبالار «وزەنمۇنايگاز» بەن سامۇرىق قازىنا قورىنىڭ تاراپىنان بيۋروكراتيالىق كەدەرگىلەرگە تاپ بولىپ،  ناتيجەسىندە يدەيا، تەك جاقسى يدەيا بولىپ قالدى دا، جۇمىس ورىندارى سول كۇيى اشىلعان جوق.

تاعى ءبىر ماسەلە. جاڭاوزەن قالاسىندا 2011 جىلدان بەرى مەملەكەت ەسەبىنەن 1 شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالىنبادى. كەرىسىنشە، ۇكىمەتتىڭ ساياساتى قالا حالقىن باسقا وڭىرلەرگە كوشىرۋ بولدى. ءبىراق، ول وڭ ناتيجە بەرگەن جوق.

جاڭاوزەن قالاسىنىڭ ماسەلەسى تەك الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلە ەمەس، ساياسي ماسەلەگە اينالدى. سوندىقتان ءبىز، ماڭعىستاۋدان سايلانعان ءماجىلىس دەپۋتاتتارى رەتىندە، كەلەسى شەشىمدەردى ۇسىنامىز:

1. جاڭاوزەن قالاسىنداعى جۇمىسسىز ازاماتتاردىڭ ناقتى ءتىزىمىن جاساقتاۋ جانە ول اشىق بولۋى ءۇشىن سيفرلىق پلاتفورماعا ەنگىزۋ.
2. جاقىن ارادا جۇمىسسىزدىق ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن «وزەنمۇنايگازعا» قىزمەت كورسەتىپ وتىرعان 7-8 سەرۆيستىك كومپانيالاردىڭ اينالاسىنان اۋتسورسينگ مەكەمەلەردى قۇرىپ، الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن ازاماتتاردى جۇمىسپەن قامتۋ.
3. ءتيىستى ماماندىعى بار جۇمىسسىز ازاماتتاردى ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى جانە باسقا وڭىرلەردەگى كومپانيالارعا جۇمىسقا ورنالاستىرۋ مۇمكىندىگىن قاراۋ.
4. جاڭاوزەندى كەشەندى دامىتۋ ءۇشىن قالانىڭ باس جوسپار مەن ەگجەي-تەگجەيلى جوسپار جوباسىن ازىرلەپ، جاڭا قالا قۇرىلىسىن كەندىرلى باعىتىنا قاراي سالۋدى قولعا الۋ.
5. جاڭاوزەن وندىرىستىك ايماعىندا «ارنايى ەكونوميكالىق ايماق» قۇرىپ، كاسىپكەرلىكتىڭ دامۋىنا تىڭ سەرپىلىس بەرۋ.
6. ماڭعىستاۋدا اشۋعا جوسپارلانىپ وتىرعان شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىنىنىڭ فيليالىن جاڭاوزەن قالاسىندا اشۋ.
7. «وزەنمۇنايگاز» اق-نىڭ يمپورتىن وقشاۋلاۋ جوباسىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ءتيىستى ەرەجەنى ناۋرىز ايىنا دەيىن بەكىتىپ، ءساۋىر ايىنا دەيىن جوباعا قاتىساتىن جەرگىلىكتى كومپانيالاردى انىقتاۋ جانە ولاردىڭ جوبالارىنا جان-جاقتى قولداۋ كورسەتۋ.
8. جاڭاوزەن قالاسىندا قانداي دا ءبىر كاسىپ اشۋعا نيەتتەنگەن ازاماتتارعا، ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر مەن باسقا دا قارجىلىق ينستيتۋتتاردان پايىزدىق مولشەرى جىلدىق 2-3% اسپايتىن كولەمدە نەسيە بەرۋدى جولعا قويۋ.
9. بۇگىنگى تاڭدا وزەنمۇنايگازعا ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بەرمەي وتىرعانى «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورىنىڭ جۇمىسىنداعى جاساندى اكىمشىلىك كەدەرگىلەردىڭ بارلىعىن جويۋدى ۇسىنامىز.
10. «وزەنمۇنايگاز» اكسيونەرلىك قوعامى جىل سايىن جاڭاوزەن قالاسىنىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنا 750 ملن تەڭگە كولەمىندە قارجى ءبولىپ كەلەدى. بۇل «وزەنمۇنايگازدىڭ» مۇنايدان تۇسەتىن جىلدىق پايداسىنىڭ 0،5% عانا ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، قالانىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلەلەرىن شەشۋگە بولىنەتىن قارجىنىڭ كولەمىن كەم دەگەندە 5-10 ەسەگە دەيىن ۇلعايتۋ قاجەت.
11. پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا سايكەس جاڭاوزەن قالاسىندا جۇمىسسىزدىق ماسەلەسىن رەتتەيتىن ۇكىمەتتىك كوميسسيا قۇرىلىپ، جەرگىلىكتى جەردە جۇمىس اتقارۋى ءتيىس.

ەڭ باستىسى حالقى جىل سايىن ءوسىپ كەلە جاتقان جاڭاوزەننىڭ تاعدىرىنا ۇكىمەت بەيجاي قاراماۋى ءتيىس دەپ ەسەپتەيمىز.

جاڭا قازاقستاندى – جاڭاوزەندى دامىتۋدان باستاۋىمىز قاجەت!

قۇرمەتتى اليحان اسحان ۇلى، وسى دەپۋتاتتىق ساۋالدى زاڭنامادا بەلگىلەنگەن مەرزىمدە قاراستىرىپ جاۋاپ بەرۋىڭىزدى سۇرايمىز.