سوڭعى جىلدارى قوعامدا 9 مامىردى جەڭىس كۇنى رەتىندە ەمەس، سوعىس قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى رەتىندە عانا اتاپ ءوتۋ تۋرالى ۇستىنىستار ايتىلىپ ءجۇر.

جالپى ءبىزدىڭ ۇلى وتان سوعىسى دەپ جۇرگەنىمىز – ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس اياسىنداعى گەرمانيا مەن كسرو (سسسر) اراسىندا بولعان سوعىس. بۇل جەردەگى «وتان» دەگەن ءسوزدى قولدانۋدىڭ ءوزى بۇگىندە قيسىنعا كەلمەيدى. ول «وتاننىڭ» كەلمەسكە كەتكەنىنە، ىدىراپ ورنىنا 15 تاۋەلسىز ەل پايدا بولعانىنا دا وتىز جىلدان اسىپ بارادى. سول تاۋەلسىز 15 ەلدى بىرىكتىرەتىندەي بۇگىندە ورتاق تاريح پەن گەوگرافيالىق جاقىندىقتان باسقا كوپ زات جوق. بۇگىندە ءار مەملەكەتتىڭ ءوزىنىڭ جەكە باعىتى، كوزدەگەن ماقساتى، تاڭداعان جولى بار. قۇندىلىعىن ءتۇزىپ، ەسكىسىن جاڭارتىپ، «ولگەنىن ءتىرىلتىپ»، الەم كوشىمەن جالعىز ءجۇرىپ كەلەدى. سول «وتاننىڭ» ءىز جۇزىندە قازاق ءۇشىن وتارلىق ەزگى بولعانى، مالىن تارتىپ الىپ، 2 ميلليونننان استام ادامدى قىناداي قىرعانى، رەپرەسسيا جىلدارى قازاقتان شىققان كوزى اشىق، ءبىلىمدى ازاماتتاردى اتىپ، ازاپتاعانى، تاريحتى ۇمىتتىرىپ، ءتىلدى، مەنتاليتەتتى كومەسكىلەپ، ورىستاندىرۋ جۇرگىزگەنى، «جەلتوقساندا» جاستاردى باسىپ-جانشىعانى تاعى بار.

«جەڭىس كۇنى، جەڭىستىڭ پالەن جىلدىعى دەپ ۇرانداتۋ، الاۋلاتىپ-جالاۋلاتۋ» كەرەك ءبىر ەل بولسا، ول – رەسەي. كسرو-نىڭ تىكەلەي مۇراگەرى سانالاتىن رەسەيگە «جەڭىس كۇنىن» تويلاۋ كەڭەستىك رۋحتى وشىرمەس ءۇشىن، «ءبىزدى بىرىكتىرەر وتكەنىمىز بار»، «ءبىز ءبارىبىر بىر-بىرىمىزدەن كىندىك ءۇزىپ كەتە المايمىز» دەگەن ويدى ساناعا ءسىڭىرۋ ءۇشىن كەرەك. ويتكەنى – رەسەي، انىعى رەسەيدىڭ پۋتين باستاعان بيلىگى كەڭەس وداعىن قايتا قۇرۋدى، سونىڭ باسىندا تۇرۋدى اڭعايدى. ءارى سول پيعىلىن ەش جاسىرعان ەمەس. سول جولدا ءقازىر باۋىرلاس، ءتۇرى، ءتىلى ۇقساس ۋكراين حالقىنىڭ جەرىنە باسىپ كىرىپ، ويران سالىپ، جازىقسىز حالقىن قىرىپ جاتىر.

رەسەيدىڭ پيعىلى ۇلتتىق مۇددەنى جوعارى قويۋ كەرەكتىگىن كەزەكتى رەت ايگىلەپ بەردى. ۇلتتىق مۇددە بۇگىن مەن ەرتەڭگى جاعداي تۇرعىسىنان عانا ەمەس، كەشەگى تاريحتاعى وقيعالارعا دۇرىس باعا بەرۋ تۇرعىسىنان دا جاساقتالۋى كەرەك. ولاي بولسا، كوپ نارسەگە جاڭاشا كوزقاراس تانىتاتىن، ماسەلەگە وزگە قىرىنان قارايتىن كەز كەلدى. جەڭىس كۇنىن مەرەكە رەتىندە اتاپ ءوتۋ سول ساناتتان بولۋعا ءتيىس. بۇگىندە سول سوعىس ارداگەرلەرىنىڭ باسىم بولىگى باقيعا اتتانىپ كەتكەن. 1945 جىلى سوعىسقا شاقىرىلعان سول كەزدەگى جاپ-جاس 18-دەگى بوزبالالاردىڭ كوزى ءتىرىسى بۇگىندە 95-تە. كوبىسى سوعىستا العان ءتان، جان جاراقاتىنان بۇگىنگى كۇنگە جەتپەگەن. ەندى بىرنەشە، بالكىم جۋىق ونجىلدىقتا سول سوعىستىڭ كوزى ءتىرى كۋاسى قالمايدى. سوندىقتان سوعىستا وپات بولعان بوزداقتارعا قۇرمەت رەتىندە، ءارى ۇلتتىق مۇددە، ومىردە جوق «وتاننىڭ» سيمۆوليكاسىنان، رۋحىنان اجىراۋ تۇرعىسىنان «ۇلى وتان سوعىسىن» «كەڭەس-گەرمان» سوعىسى دەپ اتاپ، 9 مامىردى جەڭىس كۇنى دەپ ەمەس، سوعىس ارداگەرلەرىنە قۇرمەت كورسەتۋ ماقساتىندا سوعىس قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى رەتىندە اتاپ وتكەن ءجون.