دەسە دە، زامان اعىمىنا سايكەس ءقازىر لازەر ارقىلى سۇندەتتەۋ سەكىلدى جاڭا تۇرلەرى پايدا بولدى. سونداي-اق كوپشىلىكتى «بالانى تاق جاستان سۇندەتتەۋدىڭ قانداي ءمانىسى بار؟» دەگەن سۇراق تا ويلانتارى انىق.

بۇعان قاتىستى ەتنوگراف بولات بوپاي ۇلى يسلام دىنىندە سۇندەتتەۋ ءداستۇرى سوناۋ يبراھيم پايعامباردان باستاۋ العاندىعى تۋرالى ءدىني راۋاياتتار بار ەكەنىن ءارى بۇل ءراسىمنىڭ ماڭىزدىلىعى مەن شىعۋ تاريحى تەرەڭدە جاتقاندىعىن ايتادى.

– ەڭ كونە دەرەكتەردىڭ ءبىرى مىسىردان تابىلعان. مىسىر مۋميالارىندا سۇندەتتەۋدىڭ ىزدەرى بار، جازبا دەرەكتەرىندە بۇل ءراسىم شامامەن ب.ز.د. 2400 جىلدارى بولعاندىعى ايتىلعان. سونداي-اق ەۆرەي مادەنيەتىندە يۋدايزمدە سۇندەتتەۋ ايۋپ پايعامباردان بەرى كەلە جاتقان ءدىني ءداستۇر بولىپ سانالادى. بۇل ءراسىم بيبليانىڭ ەسكى وسيەتىندە دە سيپاتتالعان. مۇسىلمان داستۇرىندە سۇندەتتەۋ مۇحاممەد پايعامباردىڭ سۇننەتى بولىپ سانالادى. سۇننەتكە سايكەس، مۇسىلمان ەر بالالاردىڭ سۇندەتتەلۋى مىندەتتى دەپ ەسەپتەلەدى. يسلامدا بۇل ءراسىم تازالىقتىڭ، ءدىني مىندەتتىڭ جانە قوعامعا قوسىلۋدىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە قاراستىرىلادى. ەۆرەي داستۇرىندە سۇندەتتەۋ يبراھيم پايعامبارمەن اللا اراسىنداعى كەلىسىمنىڭ بەلگىسى رەتىندە تۇسىندىرىلەدى. بۇل ءراسىم نارەستە تۋعاننان كەيىن جەتىنشى كۇنى جاسالادى، – دەيدى ەتنوگراف.

سونداي-اق ول كەيبىر قوعامداردا سۇندەتتەۋ گيگيەنانى ساقتاۋ ءۇشىن يسلام جانە يۋدايزم دىندەرىندە دە كەزدەسەتىنىن ايتادى.

– يسلام جانە يۋدايزم دىندەرىندە سۇندەتتەۋ ءدىني مىندەت، ازاماتتىق پارىز بولىپ سانالادى. يسلامدا سۇندەتتەۋ مۇحاممەد پايعامباردىڭ سۇننەتى دەپ مويىندالعان. سۇندەتكە وتىرعان ەر ادام تولىققاندى مۇسىلمان بولا المايدى دەپ قارايدى. جالپى تۇركى حالقى مادەنيەتتەرىندە دە سۇندەتتەۋ ەر بالانىڭ ەر جەتۋىنىڭ بەلگىسى مەن قوعامداعى مارتەبەسىن كورسەتۋ ءۇشىن جاسالادى دەپ قاراعان. سوندىقتان دا سۇندەتتەۋ جىنىستىق جولمەن بەرىلەتىن ينفەكسيالار مەن باسقا دا اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋعا كومەكتەسەتىنىن، بۇگىنگى دامىعان زاماناۋي مەديسينالىق زەرتتەۋلەر دە تولىق دالەلدەپ وتىر.

ال ۋرولوگ ولجاس يمانعالي ۇلى ىشتەن سۇندەتتەلىپ تۋاتىن بالالاردا كوپ اۋرۋ كەزدەسەتىنىن ايتادى:

–لازەرلى سۇندەتتەۋ دەگەنىمىز، قاندى كوپ شىعارماي، لازەرمەن اينالدىرا كۇيدىرىپ شىعادى. قازىرگى كەزدە بۇل سۇندەتتەۋ وتە ءتيىمدى بولىپ تۇر. سەبەبى، لازەرلى سۇندەتتەۋ 10-15 مينۋتتا عانا جاسالادى. ەندى بولاشاقتا ونىڭ زاردابى تيمەيدى ما؟ دەگەن سۇراققا كەلسەك، تازا لازەرلى سۇندەتتەۋ بولسا، كەسىرى تيەدى. ال لازەرلى پىشاقپەن سۇندەتتەيتىن بولسا، ونىڭ ەش زيانى جوق. بالانىڭ جىنىس مۇشەسىنە زيان تيمەيدى، تەك ارتىق ەتىن الىپ تاستايدى.  الەمدەگى عالىمداردىڭ زەرتتەۋى بويىنشا سۇندەتتەلگەن ەر ادامدار مەن سۇندەتتەلمەگەن ەر ادامداردىڭ ايەلدەرىنە زەرتتەۋ جۇرگىزگەن كەزدە، سۇندەتتەلمەگەن ەر ادامداردىڭ ايەلدەرىنەن ونكولوگيالىق اۋرۋلار كوپ تابىلعان. سونىمەن قاتار ىشتەن سۇندەتتەلىپ تۋىلعان بالالار دا بولادى. ءبىراق بۇل بالالاردىڭ اۋرۋى دا انىقتالىپ جاتىر. ياعني، ءزار شىعاراتىن تەسىگى قوس تەسىك بولىپ جاتادى. بىرەۋى باسىندا بولسا، ءبىرى جۇمىرتقاسىنىڭ جانىنان پايدا بولادى. سول سەبەپتى، ىشتەن سۇندەتتەلىپ تۋعان بالالاردى اتا-انالارى مىندەتتى تۇردە دارىگەرگە كورسەتىپ تۇرۋى كەرەك، – دەيدى ۋرولوگ مامان.