بۇگىن، 2024 جىلعى 28 ماۋسىمدا ءماجىلىس سپيكەرى كوشان قوشانوۆتىڭ توراعالىعىمەن پارلامەنت پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسى ءوتتى، وندا دەپۋتاتتار VIII شاقىرىلىمنىڭ ەكىنشى سەسسياسىنىڭ جۇمىسىن قورىتىندىلادى.

ەرلان قوشانوۆ وتكەن سەسسيا ءىس جۇزىندە "كۇشتى پرەزيدەنت – ىقپالدى پارلامەنت – ەسەپ بەرەتىن ۇكىمەت"فورمۋلاسىنىڭ تيىمدىلىگىن دالەلدەگەنىن اتاپ ءوتتى.

"پرەزيدەنت جاريالاعان زاڭ ۇستەمدىگى مەن ءتارتىپ قاعيداتى وتكەن زاڭ شىعارۋ ماۋسىمىندا نەگىزگى باعدار بولدى. بەرىلگەن ۆەكتور قوعامنىڭ ساپالى زاڭدار قابىلداۋعا دەگەن سۇرانىسىن ارتتىردى. پارلامەنت كوپشىلىك تالقىلاۋعا جانە ەلدەگى بار پروبلەمالار بويىنشا زاڭنامالىق شەشىمدەر ازىرلەۋگە ارنالعان الاڭعا اينالدى. زاڭدى قابىلداۋ پروبلەمالاردى شەشۋدىڭ نەگىزگى كىلتى رەتىندە قالىپتاسادى. نورماتيۆتىك قۇجاتتاردىڭ مارتەبەسى مەن سالماعى ارتىپ كەلەدى"، - دەپ ءبولىستى ءماجىلىس ءتوراعاسى.

پالاتا سپيكەرى بۇل سەسسيادا تولىققاندى پارلامەنتتىك سيكل پىسىقتالعانىن اتاپ ءوتتى. دەپۋتاتتىق كورپۋس قىزمەتىنىڭ بازالىق ۆەكتورى مەملەكەت باسشىسىنىڭ جىل سايىنعى جولداۋلارىن، پرەزيدەنتتىك سايلاۋالدى باعدارلاماسىن، ۇلتتىق قۇرىلتايدا قابىلدانعان شەشىمدەردى ىسكە اسىرۋ بولدى.

"ەكىنشى سەسسيانىڭ زاڭنامالىق كۇن ءتارتىبى وتە باي بولدى. پالاتالاردىڭ بەس بىرلەسكەن وتىرىسى، ءماجىلىستىڭ 39 جالپى وتىرىسى جانە سەناتتىڭ 43 جالپى وتىرىسى وتكىزىلدى. اعىمداعى سەسسيا بارىسىندا ەكى پالاتانىڭ جۇمىسىندا 179 زاڭ جوباسى بولدى، ونىڭ 102 – ءسى قابىلداندى"، - دەدى ەران قوشانوۆ.

قابىلدانعان زاڭداردىڭ قاتارىنا جىلۋ ەنەرگەتيكاسى، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى، ادام ساۋداسىنا قارسى ءىس-قيمىل، تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قارسى كۇرەس، قارىز الۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ماسەلەلەرى، لۋدومانياعا قارسى كۇرەس جانە ت.ب. جاتادى.

اتاپ ايتقاندا، دەپۋتاتتار بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەر مەن كازينولارعا قويىلاتىن تالاپتاردى قاتاڭداتىپ، ونلاين-كازينو قىزمەتىن ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتى ەنگىزدى، بورىشكەرلەر مەن اليمەنتشىلەرگە ويناۋعا تىيىم سالدى. وسىلايشا، ءماجىلىس ءتوراعاسىنىڭ ايتۋىنشا، قوعامدى الەۋمەتتىك ساۋىقتىرۋعا ماڭىزدى قادام جاسالدى.

سونىمەن قاتار، پارلامەنتشىلەر ەلدىڭ باستى قارجىلىق قۇجاتى-رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتى قابىلدادى. زياندى ەڭبەك جاعدايلارى بار جۇمىستاردا جۇمىس ىستەيتىن ادامداردى الەۋمەتتىك قورعاۋ ماسەلەسىن شەشۋگە مۇمكىندىك تۋدى. سونداي-اق، پارلامەنت 46 حالىقارالىق شارتتار مەن كەلىسىمدەردى راتيفيكاسيالادى.

ءماجىلىس سپيكەرى جاڭا كونستيتۋسيالىق نورمانىڭ ارقاسىندا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋ ساپاسىنا پارلامەنتتىك باقىلاۋ ايتارلىقتاي كۇشەيتىلگەنىن اتاپ ءوتتى. دەپۋتاتتار جوعارى اۋديتورلىق پالاتا ءتوراعاسىنىڭ ەسەبىن جىلىنا ەكى رەت تىڭدايدى.

"سەسسيا بارىسىندا سۋ سالاسى، سونداي-اق كولىكتى دامىتۋ ماسەلەلەرىنە قاتىستى ەسەپتەر تىڭدالدى. ءقازىر بۇل كوپتەگەن ەلدى مەكەندەر ءۇشىن ەڭ وزەكتى ماسەلەلەر. قورىتىندىسى بويىنشا پارلامەنت قاجەتتى ۇسىنىمدار قابىلداپ، ۇكىمەت پەن جوعارى اۋديتورلىق پالاتانىڭ اتىنا جولداندى"، - دەدى ەران قوشانوۆ.

اعىمداعى كەزەڭدە ءماجىلىس پەن سەناتتا ءۇش پارلامەنتتىك تىڭداۋ جانە 10 ۇكىمەتتىك ساعات ءوتتى. سپيكەر ولاردىڭ زاڭ شىعارۋ پروسەسىنە قوعامدىق قاتىسۋدىڭ ءتيىمدى تەتىگى بولعانىنا نازار اۋداردى.

"سونىمەن بىرگە ۇكىمەتپەن ءوزارا ءىس-قيمىل جاساۋ كەزىندە كەيبىر پروبلەمالىق ماسەلەلەرگە توقتالعىم كەلەدى. زاڭ جوبالارى نورمالارىنىڭ جەتكىلىكسىز پىسىقتالۋى، ولاردىڭ ساپاسىنىڭ تومەندىگى ورىن الۋدا. كورنەكى مىسال - سۋ كودەكسىنىڭ جوباسى. بۇل تۋرالى تەك دەپۋتاتتار عانا ەمەس، ساراپشىلار قاۋىمداستىعى دا ايتادى. قۇرىلىس كودەكسىنىڭ جوباسىنا ۇقساس جاعداي. ماجىلىسكە زاڭ جوبالارىن ەنگىزۋ مەرزىمدەرى ەرەكشە نازار اۋدارۋعا تۇرارلىق. ولار ءجيى بۇزىلادى"، - دەپ اتاپ ءوتتى ءماجىلىس ءتوراعاسى.

ەران قوشانوۆ دەپۋتاتتىق ساۋالدارعا جاۋاپتارعا جەكە توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ولاردا تولىق ەمەس، ءۇستىرت جاۋاپتار بەرىلەدى، ناقتىلىق جوق. سپيكەر ۇكىمەتكە بىرلەسكەن جۇمىستى ۇيلەستىرۋ ءۇشىن ايتىلعان ماسەلەلەرگە نازار اۋدارۋدى ۇسىندى.

پارلامەنت جۇمىسىندا سايلاۋشىلارمەن بايلانىسقا باسا نازار اۋدارىلادى. بۇل سەسسيادا دەپۋتاتتار 800-گە جۋىق ەلدى مەكەندى ارالاپ، 2000-عا جۋىق كەزدەسۋ وتكىزدى.

"دەپۋتاتتار ءبىزدىڭ سايلاۋشىلارىمىزدىڭ بارلىق پروبلەمالىق ماسەلەلەرىن وزدەرىنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالدارىندا كورسەتەدى. وسىلايشا، وسى سەسسيا بارىسىندا ۇكىمەت پەن باسقا دا مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ اتىنا سەنات پەن ءماجىلىس دەپۋتاتتارىمەن 727 دەپۋتاتتىق ساۋال جولداندى. سەسسيا باستالعاننان بەرى ۇكىمەت مۇشەلەرىن شاقىرا وتىرىپ، ەكى وتىرىس وتكىزىلدى، وندا ءبىزدىڭ سايلاۋشىلاردىڭ جازالارى جەكە قارالدى. ناتيجەسىندە، بۇگىن مەملەكەت مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قىزمەتىن ادامداردىڭ سۇرانىستارىن ەسكەرە وتىرىپ رەتتەيتىن تاعى ءبىر جۇمىس ارناسىن الدى"، – دەپ اتاپ ءوتتى ءماجىلىس ءتوراعاسى.

سونىمەن قاتار، دەپۋتاتتىق تاجىريبەدە وتكىر ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن وڭىرلەرگە شۇعىل ساپارلار بەرىك ورنىقتى. دەپۋتاتتار مەن جۇرتشىلىق اراسىنداعى جاقسى "كوپىر" ءماجىلىستىڭ قوعامدىق قابىلداۋ بولمەسى بولدى. ال ءماجىلىس جانىنداعى قوعامدىق پالاتا حالىقتىڭ ءتۇرلى توپتارى وكىلدەرىنىڭ مۇددەلەرىن ءبىلدىرۋ ءۇشىن قولجەتىمدى تريبۋناعا اينالدى.

جالپى، گوسۋدارستۆاان قوشانوۆتىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەت باسشىسىنىڭ قوعامدىق پىكىرتالاستار پارلامەنت قابىرعاسىندا جۇرگىزىلۋى ءتيىس دەگەن يدەياسى وسى الاڭداردىڭ بەلسەندىلىگى تۇرىندە دامىدى.

سونىمەن قاتار، قوعامنىڭ بيلىككە دەگەن سەنىمىن ەداۋىر نىعايتۋعا ەلەكتروندىق پارلامەنت قىزمەت ەتۋگە شاقىرىلدى. سونداي – اق، "ءبىر ەل-بىر مۋددە"، "ينكليۋزيۆتى پارلامەنت" جانە "ءوڭىر"دەپۋتاتتىق توپتارى بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزۋدە.

سپيكەر پارلامەنتتىك ديپلوماتيانى دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل بولىنەتىنىن اتاپ ءوتتى. سەسسيا بارىسىندا دەپۋتاتتار 14 حالىقارالىق پارلامەنتتىك ۇيىم شەڭبەرىندە بەلسەندى جۇمىس ىستەدى. 257 حالىقارالىق ءىس-شاراعا قاتىسىپ، 38 شەت ەلدىڭ پارلامەنتتەرىمەن ىنتىماقتاستىقتى جۇزەگە اسىردى.

سوڭىندا ەرلان قوشانوۆ اياقتالعان سەسسيادا دەپۋتاتتار ودان ءارى زاڭ شىعارۋ جۇمىستارىنا نەگىز قالاعانىن اتاپ ءوتتى.

"كەشە پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ ءوز سوزىندە پارلامەنتتىڭ جۇمىسىنا وڭ باعا بەردى. كەلەسى سەسسيادا ءبىز العان قارقىنىمىزدى تومەندەتپەۋىمىز كەرەك. ەڭ الدىمەن، ءبىز مەملەكەت باسشىسىنىڭ باستامالارىن زاڭنامالىق قامتاماسىز ەتۋگە نازار اۋدارۋىمىز كەرەك. قازىرگى ۋاقىتتا پارلامەنت پورتفەلىندە 71 زاڭ جوباسى بار. دەپۋتاتتىق كورپۋسقا بيۋدجەت، سالىق، قۇرىلىس، سۋ كودەكستەرىمەن جۇمىس ىستەۋ كەرەك. ءبىز سونداي-اق مۇلدەم جاڭا ساندىق كودتى كۇتەمىز. ءبىزدى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل، ەسىرتكى بيزنەسىنە قارسى كۇرەس، ءدىن سوت جۇيەسىن رەفورمالاۋ جانە باسقا دا ماسەلەلەر بويىنشا زاڭ جوبالارى بويىنشا بايسالدى جۇمىس كۇتىپ تۇر. بۇل جەردە پارلامەنتتىڭ، ۇكىمەتتىڭ دە، ساراپتامالىق قوعامداستىقتىڭ دا ۇيلەسىمدى جانە مۇقيات جۇمىسى قاجەت بولادى"، - دەدى ءماجىلىس ءتوراعاسى.

ءسوزىن قورىتىندىلاي كەلە، پراۆيتەلستۆاان قوشانوۆ ۇكىمەت مۇشەلەرىنە، ازاماتتىق قوعام وكىلدەرىنە، ساراپشىلار قاۋىمداستىعى مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا العىسىن ءبىلدىردى.