«قاتارلى تەحنولوگيانى ساتىپ الۋعا بولادى» دەگەن پىكىردى قولداي بەرمەيمىن. سەبەبى، بىردە-بىر ەل وزدەرى پايدالانباي، جەمىسىن كورمەي جاتىپ تەحنولوگياسىن سىرتقا ساتپايدى.
دامىعان ەلدەر، ەڭ الدىمەن عىلىم مەن بىلىمگە ينۆەستيسيا سالادى. يننوۆاسيا عىلىمعا ەمەس، مەملەكەتكە، قوعامعا كەرەك. عىلىم ەلدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا قانشالىقتى ۇلەس قوسىپ وتىر دەگەن ماسەلە بارلىق ەلدە وزەكتى. 
ازىرگە ەلدە بۇل ساۋالعا ناقتى جاۋاپ جوق. ستاتيستيكا دا ءۇنسىز. ءبىلىم جانە عىلىمي مينيسترلىگى 2014 جىلى مەملەكەتتىڭ عىلىمي زەرتتەۋ­لەرگە بولگەن قارجىسى 66،4 ملرد تەڭ­گەگە جەتكەنىن ايتادى. بۇل 2010 جىلمەن سالىستىرعاندا 2،5 ەسە كوپ. جۇزدەگەن عىلىمي باعدار­لامالار قارجىلاندى­رىلدى. تەك وتكەن جىلى عانا 118 عىلىمي ەڭبەك وندىرىسكە جول تارتتى. ءبىراق بۇل كورسەتكىشتەر عالىمدارىمىزدىڭ الەۋەتىمەن سالىستىرعاندا ماردىمسىز. سەبەبى، عالىمدارى­مىزدىڭ باسىم كوپشىلىگى ناقتى سەكتورعا نە قاجەت ەكەنىن بىلمەيدى. اراداعى بايلانىس ءالسىز. ەكى تاراپتىڭ دامۋىنا توسقاۋىل بولىپ تۇرعان كەدەرگى وسى. ءبىز مۇنى ەلدە عانا ەمەس، الەم­دىك دەڭگەيدە باسە­كەگە ءقابى­لەتتى عىلىمي باعىتتاعى ءوندىرىستى قالىپتاستىرۋ ارقىلى عانا جويا الامىز. 
 ەۋروپا جانە ازيا ەلدەرى ءۇشىن ءبىز ايتىپ وتىرعان يدەيا جاڭالىق ەمەس. ولار الدىڭعى قاتارلى تەح­نو­لو­گيالار شىعاراتىن ءوندىرىس ورىن­دارىنا ءبىرىنشى كەزەكتە باسىمدىق بەردى. ءقازىر ول ەلدەر ءۇشىن مۇنداي ءوندىرىس ورىندارى ۇلتتىق جوبا دەپ قابىلدانادى. ءبىزدىڭ عىلىمدارى­مىز­دىڭ الەۋەتى وسىنداي ءوندىرىس ورىندارىنىڭ نەگىزى بولۋعا ابدەن بو­لار ەدى. بۇل ءۇشىن عىلىم مەن ءون­ءدىرىس اراسىن­داعى بايلانىستى قا­لىپقا كەلتىرۋ كەرەك. ۇكىمەت ءبىرىنشى كە­زەكتە سىرتتان تەحنولوگيا ساتىپ الۋعا ەمەس، عالىمدارىنىڭ مۇمكىن­دىگىنە كوڭىل بولسە ەكەن دەيمىن. ءبىراق ازىرگە مۇنداي ۇسىنىس تەك ءبىر جاقتى عانا ايتىلۋدا. سەبەبى، قارجىلان­دىرۋدىڭ مولشەرى دە، زەرتتەۋ باعى­تىنىڭ ناتيجەسى قارجىلاندىرۋ مەن باقىلاۋدىڭ ناتيجەسى نەمەسە ءپار­مەنىنە ەمەس، ينستيتۋتتىق قۇ­رى­­لىم­داردىڭ جۇمىسىنا بايلا­نىستى. تالانتتى ءھام جاس عا­لىم­دا­رى­مىزدىڭ ءوزى ءبىر مەزگىلدە عىلىم مەن ونى وندىرىسكە ەنگىزۋمەن اينالىسۋعا مۇمكىندىگى جوق. بۇل ءۇشىن سوعان سايكەس قۇرى­لىم جانە ما­ماندار بولۋى قاجەت. سوندىقتان ۇكى­مەتتىك دەڭگەيدە تاجىريبەلىك-وندىرىستىك بازالاردى اشۋ تۋرالى ماسەلەنى كوتەرەتىن كەز كەلدى. وندا تەك تاجىريبە عانا ەمەس، عىلىمي جوبانى وندىرىسكە ەنگىزۋدىڭ دە مۇمكىندىكتەرىن قاراس­تىرۋعا بولادى. مۇنداي ورتالىق­تاردى جۇمىس ىستەپ تۇرعان كاسىپ­ورىنداردىڭ جانىنان اشۋعا بولار ەدى. بۇل تاجىريبە الەمدىك عىلىمي ورتاعا جات ەمەس. مىسالى، نورۆەگيادا جەرگىلىكتى نارىقتا جۇمىس ىستەپ جاتقان شەتەلدىك كورپوراسيالار ءبىرىنشى كەزەكتە سول ەلدىڭ تەحنولوگياسىمەن حاباردار بولۋى ءتيىس. جەرگىلىكتى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتتارىنىڭ عىلىمي جوبالارىنا باسىمدىق بەرىلەدى. ونى قارجىلاندىراتىن ينۆەس­تورلار ۇكىمەت تاراپىنان سالىق جەڭىل­دىكتەرى مەن پرەفەرەن­سياعا يە بولادى. تاراتىپ ايت­قاندا، نورۆەگيا مۇنداي جاعدايدا قوسىمشا قۇن سالىعىن 18-20 پايىزعا دەيىن تومەندەتۋگە دايىن. 
2015 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن عى­لىمي-تەحنيكالىق قىزمەتتى كوممەر­سيالاندىرۋ تۋرالى زاڭ قابىلدا­نادى. بۇل عىلىمي ورتاعا جاڭالىق اكەلەتىنى داۋسىز. مەن بولاشاق زاڭ جوباسىنا ءبىراز ۇسىنىستار ايتقىم كەلەدى. سەبەبى، بىزدە «عىلىم – ءوندىرىس – نارىق» دەگەن تۇسىنىك ازىرگە تەك عالىم­داردىڭ يدەياسىنان ءارى اسقان جوق، مەملەكەتتىك تۇرعىدا تولىققاندى جۇيەلەنبەگەن. بەلورۋسسيادا بۇل مىندەتتى عىلىم مەن تەحنولوگيا كوميتەتى اتقارىپ وتىر. ناتيجەسى – بەلورۋسسيا ەەو دايىن ونىمدەر ەكسپورتىنان الدىڭ­عى قاتارعا الىپ شىقتى. 
 مۇنداي جاعدايدا مەملەكەتتىك تۇرعىدا رەتتەپ، ۇيلەستىرىپ وتىرا­تىن قۇرىلىم قاجەت دەپ ويلايمىن. ازىرگە «ۇلتتىق عىلىمي-تەحني­كالىق» اقپارات ورتالىعى عىلىمي ورتا ءۇشىن بىرىكتىرۋشى-ۇيلەستىرۋشى مىندەتىن اتقارىپ وتىر. بىزگە عىلىم – ءوندىرىس – نارىق اراسىن­دا­عى بايلانىستى جۇيەلەندىرىپ وتى­راتىن ورتالىقتى اشاتىن كەز كەلدى. 

دەرەككوز:ايقىن اقپارات