دوللاردىڭ ءدۇمپۋى دامۋشى مەملەكەتتەردىڭ عانا ەمەس، دامىعان مەملەكەتتەرگە ورتاق كەسەل بولىپ وتىر. داعدارىس ءدۇبىرى قالانى قويىپ، داليعان دالاعا دا جەتتى. باعا "قالاۋشى توپتىڭ" مۇددەسىنە ساي تۇراقتاندى. كوبىسى كەلتە تۇسىنىكپەن كولدەنەڭ كەزىككەن كەسەلدىڭ «كەرەمەتىن» ءالى باعامداپ تا ۇلگەرمەدى. قازانشىنىڭ ءوز ەركى قايدان قۇلاق شىعارسا... الەمدىك ماڭىزعا يە، دوكەي دوللاردىڭ دولى جەلى تاقىردا وسكەن تەڭگەمىزدىڭ «تالتىرەكتەتكەنى» راس. ەڭ العاش قازاقستاندا تىركەلگەن دوللاردىڭ قۇنى 2،575 تەڭگەنى قۇراعان. ودان كەيىنگى جىلداردا ۇنەمى قارقىندى تۇردە دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا تۇسكەن. 1995 جىلى 60،93 تەڭگەگە تىرەلىپتى. ال، بۇگىنگى كۇننىڭ باعاناسىنا بايلانعان باعامى جاعاڭدى ۇستاتادى 184،95 قازاق تەڭگەسىن قۇراپ وتىر. اقشانى ايتساق اسان قايعىنىڭ زارىن قوسا سارنايتىن بولدىق. «شىرىگەن بايلارعا» شىبىن شاققان قۇرلى كورىنبەسە، كونبىس حالىققا كەزىككەن كەساپات بولدى. باستاپقى ويدان اۋىتقىماي،نەگىزگى ماسەلەمنىڭ ماي شاممەن قارالار تۇسىنا كەلەيىن.
كەشە ۋنيۆەرسيتەت ايالداماسىندا تۇرعاندا مىناداي قىزىق جايتقا كۋا بولدىق. جول ءجۇرۋ اقىسى – 80 تگ، ال جول ءجۇرۋ بيلەتى ۇلكەندەرگە - 6000، مەكتەپ وقۋشىلارىنا - 1000، جانە زەينەتكەرلەرگە 2000 تەڭگە. سوندا ساتىپ الۋشىلار ساتۋشى ورىس ايەلدى ءتۇتىپ جەپ قويا جازدادى. ول كىسىدە ءتۇر جوق،تەك ورىسشا جەتكىزگەن دالەلدەرىنەن ۇققانىم «ماعان سالسا، تەگىن تاراتار ەدىم، مەندە جازىق جوق..» بولدى. قۇلاننىڭ قاشۋىنا مىلتىقتىڭ باسۋى دەپ دوللاردىڭ قىمباتتاۋىن كۇتكەندەي باعا دا اسپانداپ كەتىپتى. كۇيبەڭ تىرلىكتىڭ كوبىسى قوعامدىق كولىكتىڭ كومەگىمەن مارەسىنە جەتىپ جاتادى. ونىڭ ۇستىنە اۆتوبۋس ىشىندە ورىن الار كەلەڭسىز ءجايتتار دا اشىندىرادى ادامدى. جىلدامدىقتى ارتتىرىپ، «جانىڭ ءجانناتتا بولسىندى» ەستىگىسى كەلىپ جۇرگەن شوپىرلار وزگەنى نيەتىنە ورتاقتاستىرماي-اق قويسىن. جولاۋشىلار تاراپىنان تارتىلار نارازىلىقتار تەك اۆتوبۋس ىشىندە ورىن الىپ، شەشىمىن اۆتوبۋستا تاپسا جارار ەدى. دەرەۋ بۇل جايتتىڭ الدىن الماسا، اقىرىن ويلاۋ «وپاسنو»!
ستۋدەنتتەرگە دە باعانىڭ قىمباتتاۋى ۇلكەن الاڭ تۋعىزىپ وتىر. وسىعان دەيىن 2250 تەڭگەمەن بايىز تاپقان جول ءجۇرۋ بيلەتى سوڭعى ايدا 2800 تەڭگەگە ءبىر-اق سەكىردى. ايتار ويعا ارقاۋ بولىپ وتىرعان الماتىدان باسقا قالالاردا جول ءجۇرۋ اقىسى قالتاعا قيىندىق كەلتىرمەيدى. ەلوردامىز استانا قالاسىنىڭ وزىندە جول اقىسى 60 تگ قۇرايدى. الەۋمەتتىك جاعدايمەن از قامتاماسىز ەتىلگەن وتباسىمەنەن كوپ بالالى وتباسىلى ستۋدەنتتەرگە جول ءجۇرۋ بيلەتىن تەگىن تاراتۋ جاعى قاراستىرىلعان. سوندا كەلەسى كەزەكتى ماسەلەنى تولدەتىپ الامىز. بارلىق قالالاردا شاكىرتاقى مولشەرى بىردەي قۇندى قۇراعانىمەن نەگە ءبىز تۇرعان قالادا ەرەكشە قىمبات؟ بەلگىلى مولشەرگە قىمباتتاتۋدى ماقسات تۇتسا دا بىردەن 30 تەڭگەگە ارتتىرۋى ارتىقتاۋ بولار. الماتىداي جاستار قالاسىندا اقشانى ۇنەمدەپ ءجۇردىم دەگەننىڭ وزىندە ايلىق شاكىرتاقىمىز سول وقۋ بارىسى ورىندالار ىستەردى قامتاماسسىز ەتۋدەن ارتىلمايدى.(كوشىرمە جاساتۋ، قاعاز باسىپ شىعارۋدان). اتا-انادان،اۋىل- ايماقتان اينالعان تيىن -تەبەن قاي جىرتىعىڭدى جامايدى؟ ءوزىم دە سول قۇرالپى جاستاردىڭ جۇپىنى تىرلىگىن باستان كەشىپ جاتقاندىقتان جازىپ وتىرمىن. ايىنا اڭساتىپ كەلەتىن 15000 تگ شاكىرتاقىمىزدى شەنەۋنىكتەر شارشى ەتەكتەن كەلەتىندەي كورەدى-اۋ. مۇمكىن، ول كىسىلەر 15000 دوللار دەپ ويلاعان شىعار. تەڭگەنى تانىمايتىن «تاقىرلار» جايىندا دا ەستىگەنبىز. سوندىقتان بىزگە، ءقازىر «ءبىزىمىزدىڭ» سانى ارتىپ كەلە جاتقانىنا كۇمانىمىز جوق، باعانىڭ وڭتايلى بولعانى قاجەت! قاسقىر دا تىنىش، قوي دا امان بولسا بولدى. دامىعان 50 ەلدىڭ قاتارىنا كىرەمىز دەگەندە جول اقىسىن 50 تەڭگەمەن باستادىق، ودان كەيىن 30 ەلدىڭ تىزىمىنەن تارتقىلاپ ۇستىنە 30 تەڭگە قوستىق. قورقاتىنىم، قوعامدىق كولىكتە جول ءجۇرۋ قۇنى تاكسيدەن ايىرماشىلىعى بولماي قالعان كەزدە قايدا كىرەر ەكەنبىز؟!
ورىنباسار باقىتبەك ۇلى
