Qazaqstan qor bırjasynyń saıtynda 8 aqpan kúni jarıalanǵan «Qazaqstan temirjoly» ulttyq kompanıasy» AQ-nyń (QTJ) resmı hatynda Ulttyq banktiń birinshi oblıgasıalyq baǵdarlamalarynyń shyǵarǵanyn tirkegeni aıtylady. Qujatta oblıgasıalyq baǵdarlama quny 200 mıllıard teńgeni quraǵany habarlanǵan. Forbes.kz ulttyq kompanıa oblıgasıalarynyń shyǵarylýy týraly sarapshylardyń pikirin bilip, ony kim satyp alýy múmkin ekendigin suraǵan.

Baqyt Nıazov, Real Invest Group dırektorlar keńesiniń tóraǵasy:

«Ulttyq kompanıanyń qarjylyq jaǵdaıy óte qıyn. QTJ-nyń qaryzdarynyń kólemi óte úlken, al, tasymaldaý kólemi azaıyp otyr. buǵan qosa olar tarıfterdi ósirgen joq. Memleket osyǵan oraı kompanıaǵa Birińǵaı zeınetaqy jınaqtaý qory esebinen kómekteskisi keledi», - deıdi. B. Nıazov qaryzǵa belsheden batqan kompanıany qutqarýdyń BZJQ-dan basqa joly joqtyǵyn aıtady.

«Ekovatt» JSHS qarjylyq dırektory Saıan Qombarov QTJ oblıgasıalaryn BZJQ-dan basqa bankter men saqtandyrý kompanıalarynyń satyp alýy múmkin dep sanaıdy. Sondaı-aq, sarapshy kompanıany qutqarý úshin Ulttyq qor qarajaty da jumsalýy múmkindigin joqqa shyǵarmaıdy.

«QTJ-nyń 200 mlrd teńge kólemindegi oblıgasıalary qazaqstandyq jınaqtaýshylar men kredıtorlardyń tarapynan qarjylandyrý tartýǵa baǵyttalǵan. QTJ-nyń 2015 jylǵy 30 maýsymdaǵy aýdıttalmaǵan qarjylyq esebine súıensek, ulttyq kompanıa nyń Eýropa damý jáne qaıta qurý banki (EDQB), Qazaqstannyń damý banki (QDB) aldynda aıtarlyqtaı mindettemeleri jáne eýrooblıgasıalary bar. Mysaly, 401,4 mlrd teńgege teń ol oblıgasıalar 185 teńgelik baǵammen eseptegenniń ózinde 2,2 mlrd AQSH dollaryna teń.  Osy esepte sonymen qatar, QTJ men EDQB arasynda 2015 jyldyń shilde aıynda qol qoıylǵan 300 mln dollar kólemindegi qaryz alý kelisim sharty bary aıtylady. Ol qaryzdy jabý merzimi 2016 jyly aıaqtalady. Sondyqtan oblıgasıalyq zaem kompanıaǵa uzaq merzimdi valútalyq qaryzdardy qaıta qarjylandyrýǵa, aǵymdaǵy qajettilikterdi qanaǵattandyr úshin kerek», - deıdi Saıan Qombarov.

Al, «BRB INVEST» JSHS bas dırektory Ǵalym Qusaıynov otandyq komersıalyq bankter men saqtandyrý kompanıalary QTJ-nyń oblıgasıalaryn satyp alýy ekitalaı ekenin aıtady. Iaǵnı, ulttyq kompanıa oblıgasıalaryn satyp alýshy ne memleket, ne kvazımemlekettik sektor nemese BZJQ bolady.

«Qazir jeke sektorda iri kólemdegi qarajattyń bolmaýyna baılanysty jalǵyz nusqa Ulttyq qor nemese BZJQ qalady», - deıdi ol.

Onyń aıtýynsha, oblıgasıalardy satylymǵa shyǵarýdyń negizgi maqsaty kompanıanyń kasalyq alshaqtyqtaryn qarjylandyrý bolyp tabylady. Ol QTJ-nyń 2015 jylǵy 9 aıdaǵy aǵymdaǵy mindettemeleri 350 mlrd teńgeni quraıtynyn, sondaı-aq, bul aqsha aınalymy ınvestısıalyq quramdy esepke alǵanda 75 mlrd-qa kem bolǵanyn, shyǵyny 242 mlrd-ty quraǵanyn aıtady.

Forbes.kz júrgizgen QTJ-nyń jyldyq qarjylyq esebinde kompanıanyń 2014 jyly 1,4 trln teńge kóleminde mindettemeleri bolǵany aıtylady. Onyń 397,8 mlrd teńgesi – nesıe túrindegi mindettemeler eken. Budan basqa kompanıanyń dollar jáne shveısarıalyq frank túrinde shyǵarylǵan 444,6 mlrd teńge kólemindegi eýrooblıgasıalar boıynsha da mindettemeleri bary aıtylady.

Kompanıanyń sońǵy jarıalanǵan (aýdıttelmegen) qarjylyq esebi 2015 jylǵy 30 qyrkúıekte jasalǵan. Ol kezdegi dollar baǵamy 270,4 teńge edi. Ulttyq valúta baǵamynyń osynsha quldyraýy kompanıanyń valútalyq mindettemeleriniń qysymyna qatty áser etken. 2015 jyldyń 9 aıynda QTJ-nyń óz kapıtaly 49,8 paıyzdan 42,4 paıyzǵa tómendegen. Osy ýaqyt ishinde kompanıanyń bankterdegi qaryzy 20,6 paıyzǵa artyp, 480 mlrd teńgeni quraǵan. al, eýrooblıgasıalary 660,7 mlrd teńgege (48,6 paıyz) ósken. Kompanıa jarıalaǵan resmı hatta 2014 jyldyń atalǵan kezeńinde 242,2 mlrd shyǵyn men 15 mlrd teńge paıda kórgendigi aıtylǵan.

 Iaǵnı, teńgeniń quldyraýy kompanıanyń syrtqy mindettemelerin odan ári kúrdelendire beretini sózsiz. Al, jekeshelendirý baǵdarlamasy boıynsha satylymǵa shyǵarylǵan, basqarý menedjmenti tıimsiz ulttyq kompanıanyń basyna tóngen qaterden qutylýdyń jolyn el úkimeti tek ulttyq qor men zeınetaqy jınaqtarynan ǵana kóretin sekildi.  

Jomart Abdollauly