Májiliste Palata Spıkeri Qabıbolla Jaqypovtyń tóraǵalyǵymen ótken jalpy otyrysta depýtat Maıra Aısına Qazaqstan Respýblıkasynyń Premer-Mınıstri K.Másimovke depýtattyq saýal joldady.

 «Balalar men jasóspirimderdiń jazǵy demalysy men ispen aınalysýyn uıymdastyrý máselesi búgingi tańda anaǵurlym ózekti áleýmettik problemalardyń biri bolyp otyr.

  Tipti Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń resmı derekteri boıynsha oqýshylardy uıymdastyrylǵan jazǵy demalys túrlerimen qamtý deńgeıi tómendep keledi. Mysaly, 2010 jyly ol 92,7 paıyzdy, 2012 jyly – 91,4 paıyzdy quraǵan. Biraq teksere kele bul sandar da óte joǵary ekenine kóz jetedi, óıtkeni balalardyń qysqa ýaqyt bolatyn mektep janyndaǵy lagerlerin uıymdastyrý olardyń jazǵy kanıkýl kezeńinde demalysyn, bos ýaqyty men bir ispen aınalysýyn uıymdastyrýdyń negizgi baǵyty bolyp qalýda. Onymen tek kishi synyp oqýshylary qamtylady, jáne de kóbinese tamaqtandyrýsyz, demalys úshin qajetti jaǵdaılarsyz uıymdastyrylady, sondaı-aq joǵary synyp oqýshylary jınaý jáne mekteptiń jańa oqý jylyna daıyndalý boıynsha eki aptalyq praktıkamen qamtylady.

Kezinde jekeshelendirilgen kóptegen balalar lagerleri qazirgi tańda maqsatty paıdalanylyp otyrǵan joq, jumys istep turǵandary – quldyq prınsıpi boıynsha ustalynýda, solardyń ózine degen joldama quny qymbat bolǵandyqtan, jaǵdaıy osal, kóp balaly otbasylardaǵy balalardyń basym kópshiligine qol jetkizý ekitalaı.

    Jazǵy eńbek toqsanynda balalar men jasóspirimderdi eńbekke tárbıeleýdiń eń jaqsy dástúrleri, ókinishke oraı, joıylyp, búginde ony jandandyrý, eńbek pen demalys lagerlerinde, joǵary synyp oqýshylarynyń eńbek otrádtarynda, oqýshylardyń óndiris brıgadalarynda, mektep ormanshylyǵynda eńbek daǵdylary men isteı bilýdi baýlý máselesimen jalpy aıtqanda eshkim aınalyspaıdy.

Balalar men jasóspirimderdi jazǵy kezde saýyqtyrý, memlekettik-jekemenshik áriptestikti damytý, múddeli ortalyq,jergilikti organdardyń kúsh-jigerin úılestirý boıynsha júıeli uıymdastyrýshylyq jumys mektepterden eriksiz aqparat jınaýmen shektelip, naqty jaǵdaıdy kórsetpeıdi. İs júzinde oqýshylardyń negizgi bóligi jazǵy kezde ózderimen-ózderi bolady. Buǵan qosa, otbasy ınstıtýtynyń báseńsýine baılanysty, balalarmen jáne jasóspirimdermen tárbıe jumysy, olardyń jazǵy kezeńdegi beıáleýmettik júris-turysynyń aldyn alý sharalary joqqa shyǵarylady.

   Joǵaryda baıandalǵannyń negizinde, qurmetti Kárim Qajymqanuly, tıisti ortalyq jáne jergilikti atqarýshy organdarǵa qalyptasqan jaǵdaıdy zerdeleý, onyń ishinde mynalar:

 1) jazǵy kanıkýl kezinde balalar men jasóspirimder demalysynyń, saýyqtyrylýynyń jáne ispen aınalysýynyń júıeli monıtorıńin júrgizý jáne baqylaý tájirıbesine qaıtyp oralý;

    2) jekeshelendirilgen jáne basqa qyzmet túrine qaıta baǵdarlanǵan lagerlerdi qaıtarý, jumys istemeı turǵan lagerlerdi qalpyna keltirý esebinen balalardy saýyqtyrýǵa arnalǵan saýyqtyrý mekemeleriniń, baldyrǵandardy ońaltý profılaktorııleriniń jelisin damytý jónindegi arnaıy («Baspana» baǵdarlamasyna uqsas) baǵdarlama qabyldaý múmkindigin qarastyrý (Osy máselemen aınalysam degender memleketpen qatar jeke ınvestısıalar salýyna bolady, Qaraǵandy oblysy bastamashylarynyń bir jobasy bar, qosa berilip otyr);

    3) jazǵy kezde joǵary synyp oqýshylarynyń ispen aınalysýyn qamtamasyz etý, olardyń densaýlyǵyn nyǵaıtý maqsatynda jazǵy eńbek toqsanyn jandandyrý boıynsha sharalardy iske asyrý;

   4) jalǵa alynǵan lagerlerde túrli konfesıa ókilderiniń balalar demalysyn uıymdastyrý oqıǵalaryna baılanysty qaladan tys lagerlerdiń qyzmetin baqylaýdy kúsheıtý máselesin qarastyrý;

  5) balalardyń sýda qaýipsizidigi máselesin pysyqtaý, úlken sýda qutqarý stansıalaryn qurý máselesin pysyqtaý, olardy súńgý quraldarymen, jaǵajaı aımaqtarymen jabdyqtaý;

    6) onyń ishinde bilikti psıholog-pedagogıkalyq, sport-dene shynyqtyrý kadrlaryn, medısınalyq mamandardy daıarlaý problemasyn sheshý, lager jaǵdaıynda balalarmen jumys isteý úshin aǵa jáne otrád bastaýshysy mektebi júıesin qaıta qalpyna keltirý;

    7) Qazaqstan tarıhyn zerdeleýde balalardyń oı-órisin keńeıtý, qyzyǵýshylyǵyn týdyrý, ekskýrsıalyq qyzmet túrin, ishki týrızmdi damytý maqsatynda jazǵy saýyqtyrý lagerlerinen kelgen balalardyń uıymdasqan toptary astanadaǵy, oblystyq ortalyqtardaǵy, kýrorttyq aımaqtardaǵy murajaılarǵa, oıyn-saýyq ortalyqtaryna barǵan kezde olar úshin tegin kirý bıletteri máselesin qarastyrý;

  8) jazǵy demalysty uıymdastyrýdyń barlyq túrlerin jáne olarmen balalardyń jáne jasóspirimderdiń qamtylýyn kórsete otyryp, jasy boıynsha dınamıkada sońǵy 5 jyl ishindegi oqýshylardyń jazǵy demalysyn uıymdastyrý jóninde aqparat berý boıynsha naqty sharalar qabyldaý týraly tapsyrma berýińizdi suraımyz.

 Balalardy saýyqtyrý demalysyn, jasóspirimderdiń jazǵy eńbek toqsanynda ispen aınalysýy júıesin damytý óskeleń urpaqtyń densaýlyǵyn anaǵurlym jaqsartýǵa jáne kóptegen problemalardan qutylýǵa múmkindik beredi.

Sáýle Dosjanova