2016 jylǵy 29 tamyzda Astanada Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamenti, Qazaqstan Respýblıkasynyń Syrtqy ister mınıstrligi jáne «Iadrolyq qarýdy taratpaý jáne qarýsyzdaný jolyndaǵy parlamentshiler» uıymy birlesip uıymdastyrǵan «Iadrolyq qarýsyz álem qurý» halyqaralyq konferensıasynda qabyldandy, - dep habarlaıdy Qamshy.kz "Egemen Qazaqstanǵa" silteme jasap.

1991 jylǵy 29 tamyzda, osydan týra 25 jyl buryn, Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaev ıadro­lyq synaqtarǵa qarsy azamattyq qoǵam halyqtyq qozǵalysynyń qoldaýymen Semeı ıadrolyq synaq polıgonyn japty, bul álemdik qarýsyzdaný tarıhyndaǵy al­ǵashqy qadam boldy.

Qazaqstannyń shyǵys bóligindegi Semeı synaq polıgonynda Keńes Odaǵy júzege asyrǵan 456 ıadrolyq jarylys qorshaǵan ortaǵa, búgingi jáne bolashaq urpaqtyń densaýlyǵyna alapat áserin tıgizdi. Búkil álemdegi, sonyń ishinde, Tynyq muhıtyndaǵy, Azıadaǵy, Soltústik Afrıkadaǵy jáne Soltústik Amerıkadaǵy ıadrolyq synaqtardyń saldary, Hırosıma men Nagasakıdi atomdyq bombalaý, sondaı-aq, ıadrolyq qarýdy baıqaýsyz nemese qate qoldaný qateri osy qarýdy joıýǵa baǵyttalǵan jahandyq talapty týdyrýda.

Biz kólemi jóninen álemde tórtinshi oryndaǵy ıadrolyq arsenaldan erikti túrde bas tartqan, Iadrolyq synaqqa jappaı tyıym salý týraly shartqa qosylǵan, Ortalyq Azıada ıadrolyq qarýdan azat aımaq qurýdaǵy, álemdi ıadrolyq synaqtardyń qaýpi men uzaq merzimdi saldary týraly aqparattandyrý jónindegi ATOM jobasyn iske qosýdaǵy, Birikken Ulttar Uıymynyń 29 tamyzdy Iadrolyq synaqtarǵa qarsy halyqara­lyq is-qımyl kúni dep belgileýdegi, 2015 jyly BUU-nyń Iadrolyq qarýdan azat álem qurý týraly Jalpyǵa ortaq deklarasıa qabyldaýdaǵy jáne soǵys vırýsyn joıý úshin «Álem. HHİ ǵasyr» manıfesin ilgeriletýdegi Prezıdent N.Nazarbaevtyń jáne Qazaqstan halqynyń kóshbasshylyǵyn joǵary baǵalaımyz.

Biz manıfese kórinis tapqan, 2045 jyly BUU-nyń 100 jyldyq mereıtoıyna qaraı qol jetkizý kózdelgen ıadrolyq qarýsyz álem adamzattyń HHİ ǵasyrdaǵy negizgi maqsatyna aınalýy tıis degen talap qoldaımyz.

Biz álemdik lıderlerdiń is-qımyl­daryn, atap aıtqanda, Iadrolyq qaýipsizdik samıtterinde qabyldaǵan sharalaryn, sondaı-aq, ıadrolyq qarýdyń nemese onyń quramdas bólikteriniń terrorısterdiń qolyna túsýin boldyrmaý jolynda júzege asyrǵan basqa da halyqaralyq is-qı­myl­daryn qoldaımyz. Degenmen, álemdik lıderler ıadrolyq qarýsyzdanýǵa asa joǵary basymdyq berý jolynda Pre­zı­dent N.Nazarbaevqa qosylǵandary jón.

Biz Koreı Halyqtyq-Demokratıalyq Respýblıkasynyń ıadrolyq qarýdy synaýdy jalǵastyrýyn aıyptaımyz jáne barlyq ıadrolyq memleketterdiń ıadrolyq qarýdy jetildirýdi jalǵastyryp otyrǵanyna alańdaýshylyq bildiremiz. Bul memleketter arasyndaǵy jaǵdaıdyń ýshyǵýynyń artyp otyrýyna baılanysty baıqaýsyz nemese qasaqana áskerı ilik álemdi alapat ıadrolyq qarsylastyqqa soqtyrýy múmkin.

Biz jahandyq deńgeıde ıadrolyq qarý­dy taratpaý jáne qarýsyzdaný úderi­sin odan ári ilgeriletý, sondaı-aq tıisti zańnamalyq aktilerdi qabyldaý boıynsha búkil álemdegi zańnamalyq organdar men zań shyǵarýshylardyń aıryqsha jaýap­ker­shilikterine basa nazar aýdaramyz.

Biz Qazaqstan halqyn Qazaqstannyń 2017-2018 jyldary Birikken Ulttar Uıymy Qaýipsizdik Keńesiniń (BUU QK) turaqty emes múshesi retinde saılanýymen quttyqtaımyz. Biz ıadrolyq qarýdyń taralýyn boldyrmaý, beıbitshilik pen ıadrolyq qarýsyz álem qaýipsizdigin ilgeriletý boıynsha Qazaqstan Qaýipsizdik Keńesiniń basqa da múshelerimen tyǵyz yntymaqtastyqta jumys isteıtinine senimdimiz.

Biz Prezıdent Nursultan Nazarbaev taǵaıyndaıtyn ıadrolyq qarýdy taratpaý jáne qarýsyzdanýǵa qosqan eleýli úlesi úshin Halyqaralyq syılyq týraly usynysty qoldaımyz. 2016 jyly qarasha aıynda Astana Beıbitshilik samıtin ótkizý týraly usynysty qoldaımyz.

Biz – parlamentshiler, dinı lıderler, halyqaralyq uıymdardyń ókilderi, oqytýshylar, ǵalymdar, medısına qyzmetkerleri, zańgerler, azamattyq qoǵam, sonyń ishinde jastar qaýymynyń ókilderi, úkimetterdi:

Iadrolyq synaqqa jappaı tyıym salý týraly shartqa qol qoımaǵan jáne ratıfıkasıalamaǵan jaǵdaıda, ási­re­se, ıadrolyq memleketterdi ony jú­ze­ge asyrýǵa shaqyramyz, bul Semeı synaq polıgony jabylýynyń 25 jyl­­­dyǵy jáne Iadrolyq synaqqa jap­paı tyıym salý týraly sharttyń qol qoıý­ǵa ashylýy­nyń 20 jyldyǵynda ótkizi­lip otyrǵan osy Konferensıanyń mán-mańy­zyn aıqyndaı túsedi;

2010 jyly qabyldanǵan Iadrolyq qarýdy taratpaý týraly shart jónindegi is-qımyl baǵdarlamasyna jáne 1996 jyly BUU-nyń Halyqaralyq soty bekitken Tolyq ıadrolyq qarýsyzdanýǵa arnalǵan kelissózder boıynsha jappaı mindettemelerge sáıkes kelissózder men nysanaly pikirtalastarǵa bastamashylyq jasaýǵa;

Iadrolyq qarýdy taratpaý jónindegi shartty qaraý jáne onyń qoldanysyn uzartý jónindegi 1995 jylǵy konferensıada qol jetkizilgen ýaǵdalastyqtarǵa sáıkes Taıaý Shyǵysta ıadrolyq qarýdan jáne basqa da jappaı qyryp-joıý qarýynan azat aımaq qurýǵa jáne BUU Bas hatshylyǵyn osy sheshimniń iske asyrylýyn qamtamasyz etýge shaqyramyz; sonymen qatar, Soltústik-SHyǵys Azıada, Eýropada jáne Arktıkada ıadrolyq qarýdan azat qosymsha aımaqtar qurýǵa;

Barlyq ıadrolyq kúshterdi joǵary je­del daıyndyq rejiminen shyǵarý, ıadro­­l­yq qarýdy birinshi bolyp qoldanbaý já­ne ıadrolyq qarýdy qoldanýdyń kez kel­­­gen qaterinen bas tartý arqyly ıad­ro­­­lyq qarýdy qoldaný táýekelderin azaı­tý­ǵa;

«Iadrolyq qarýdyń nóldik deńgeıine» qol jetkizý salasyndaǵy sharttar men qarapaıym quqyqtar boıynsha óz mindettemelerin tolyǵymen oryndaýǵa;

2017 jyly ıadrolyq qarýǵa tyıym salý men ony joıý jónindegi kópjaqty kelissózderdi bastaýǵa;

Iadrolyq qarýǵa qatysty BUU Qaýipsizdik Keńesiniń aralyq sharalaryn, onyń ishinde ıadrolyq synaqtarǵa jáne halyq qonystanǵan aýdandardy ıadrolyq soqqylardyń nysanasy retinde tańdap alýǵa tyıym salý jónindegi sharalardy qoldaýǵa;

Jahandyq ıadrolyq qarýsyzdanýdy qamtamasyz etýdi verıfıkasıalaý ádis­teri men tetikterin Iadrolyq qarýsyz­daný­dy verıfıkasıalaý jónindegi halyq­ara­lyq áriptestik arqyly damytýdy jalǵastyrýǵa;

Qaýipsizdik doktrınalarynan ıadro­lyq qarýdy tejeý esepterin alyp tastaýǵa jáne onyń ornyna halyqaralyq janjaldardy dıplomatıa, quqyq, óńirlik tetikter, BUU jáne basqa da beıbit quraldar arqyly sheshýge;

Jedel túrde jáne tolyǵymen joıý maqsatynda barlyq ıadrolyq memleket­terden ıadrolyq qarý arsenaldaryn Birikken Ulttar Uıymynyń 100 jyldyq mereı­toıy­nan keshiktirmeı túbegeıli qysqartýǵa shaqyramyz.

Biz ıadrolyq qarýdy túbegeıli joıý úshin úkimetterdi qoldaýǵa jáne olarmen yntymaqtastyq jasaýǵa daıynbyz. Osy halyqaralyq is-shara sheńberindegi ártúrli sala ókilderiniń arasyndaǵy yntymaqtastyq ıadrolyq qarýsyzdanýdy ilgeriletý jónindegi jahandyq qozǵalysty qurýǵa arnalǵan platformany usynady.

Barsha adamzattyń bolashaǵy úshin tereń alańdaýshylyq tanytyp jáne Qazaqstannyń ıadrolyq qarýsyzdaný salasyndaǵy úlgisin ónege tuta otyryp, bizdiń býynymyz ómir súrip otyrǵan kezeńde ıadrolyq qarýdan azat planetamyzda beıbitshilik pen qaýipsizdikke qol jetkizýdiń keleshegi men qajettigi týraly saltanatty túrde málimdeımiz.