EKSPO-2017 halyqaralyq maman­dandy­ryl­ǵan kórmesine ázirlik jumystarynyń aıasynda elordada «Bolashaqtyń energıasy: barshaǵa qýat» degen taqyryppen halyqaralyq forým ótti. Alqaly jıynǵa 60-tan astam halyqaralyq uıym músheleri, otandyq jáne sheteldik ǵalymdar qatysty, - dep habarlaıdy Qamshy.kz "Egemen Qazaqstanǵa" silteme jasap.

Konferensıa barysynda qatysý­shylar ózara tájirıbe almasyp, dúnıe júziniń barlyq elderin turaqty qýat kózimen qamtý isindegi halyqaralyq uıymdardyń róli týraly oı bólisti. Jıyndy «Nazarbaev Ýnıversıtettiń» prezıdenti  Shıgeo Katsý júrgizip otyrdy. Forým osymen úshinshi márte ótkizilip otyrǵanyn tilge tıek etken Sh.Katsý:

«Bul basqosý ózara pikir almasýǵa, tájirıbe bólisýge arnalǵan. Úsh jyldyń ishinde forým naqty usynys alańyna da aınaldy deýge bolady. Bolashaqta kezdesýi múmkin qıyndyqtardy qalaı eńseretinimiz osy jerde talqylanady», dep atap ótti. Ol álem elderiniń munaı, kómir syndy dástúrli qýat kózderine balama bola alatyn qýat kózderin taýyp, ony kádege jaratý úshin túrli tájirıbeler men izdenisterdi júzege asyryp jatqanyna toqtaldy. Ásirese, kún, jel, sý energıasy syndy tabıǵı qýat kózderin paıdalanýda adamzat aıtarlyqtaı jetistikterge qol jetkizip kele jatqanyn aıtty.

Biz tabıǵı qýat kózderi barshaǵa ortaq bolýǵa tıis dep sanaımyz. Se­be­­bi, jasandy energıa sarqylady, al ta­bı­ǵattyń ózinen alynǵan qýat eshqa­­shan sarqylmaıdy, sondaı-aq ol qor­sha­ǵ­an ortaǵa da zıan keltirmeıdi. Olaı bolsa, tabıǵı qýat kózderin kádege jaratý isine barshamyz jumy­lyp jumys isteýimiz kerek, dedi Sh.Katsý.

«Astana EKSPO-2017» Ulttyq kompanıasy» AQ basqarma tóraǵasy Ahmetjan Esimov buǵan deıin atqarylǵan jumystar barysy týraly baıandap, aldaǵy josparlardyń jaı-kúıin ortaǵa saldy. Onyń aıtýynsha, kórme nysandarynyń qurylysy kestege saı júrgizilip jatyr. Qazir qurylys jumystarynyń 85 paıyzy tolyqtaı aıaqtalǵan. Qurylys jumystary jyl sońyna deıin támamdalady. Qazirdiń ózinde daıyn bolyp qalǵan pavılondar qazan aıynyń sońynan bastap kórmege qatysýshylarǵa berile bastamaq.

EKSPO qurylysyna 13 myń adam men 560 tehnıka tartyldy. Bizdiń kórmege álemdik qoǵamdastyq tarapynan qyzyǵýshylyq óte zor. Qazir 103 memleket pen 17 halyqaralyq uıym kórmege qatysatyndaryn rastady, dedi A.Esimov. Ol atap ótkendeı, Halyqaralyq kórmeler búrosymen aradaǵy kelisimniń arqasynda kórme bıletiniń barynsha arzan bolýyna qol jetkizilipti. Bul el halqyn jáne sheteldik týrıserdi sharaǵa qyzyqtyrý úshin jasalǵan mańyzdy qadamdardyń biri deýge bolady.

Osy oraıda, taıaýda ǵana kompanıa halyqtyń kórmege degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý maqsatynda aqparattyq týr ótkizgenin aıta ketý kerek. Bul sharaǵa álemniń túkpir-túkpirinen 100-ge tarta týrısik operatorlar kelgen bolatyn. Aqparattyq týr kezinde týrısik operatorlar elimizdiń kórikti jerlerin aralap, oǵan týrıserdi qyzyqtyrýǵa bolatyndyǵyna kózderin jetkizdi. EKSPO qonaqtaryna arnalǵan 73 týrısik marshrýtpen júrip ótti.

Halyqaralyq kórmeni tamashalaýǵa nıet bildirip jatqan adamdardyń qatary qazirdiń ózinde az emes. Osy basqosýda aıtylǵandaı, kúni búginge deıin 74 myń bıletti satý úshin 5 iri kelisimge qol jetkizilipti. Kórme aıasynda 3 myńnan astam taqyryptyq jáne mádenı-saýyqtyq is-shara ótki­zi­ledi, etnotýrızmge basymdyq beriledi.

EKSPO-nyń halyqaralyq arena­daǵy tanymaldyǵyn arttyrýǵa álemdik keńistikte bedeli joǵary BAQ-tar da tartylǵan. Mass-medıany paıdalanyp jasalǵan nasıhat jumystary 221 mln adamdyq aýdıtorıany qamtypty. Jyl sońyna deıin bul kórsetkish 500 mln adamǵa deıin jetedi dep josparlanyp otyr.

Astana tórindegi jıynǵa Halyq­aralyq kórmeler búrosynyń Bas hat­shysy Vısente Lossertales te qatys­qanyn atap ótken jón. Elordaǵa birer kún buryn kelip, kórmege daıyndyq barysymen tanysqan V.Lossertalestiń atqarylyp jatqan jumystarǵa kóńili tolǵany baıqalady. Ol óz sózinde EKSPO-2017 kórmesiniń halyqaralyq qoǵamdastyqtyń damý jolyndaǵy róli erekshe ekendigine toqtaldy. Maǵan sizderdiń jumys sapasyna basa kóńil bólgenderińiz unady. Kórme keshenderin birneshe ret aralap kórip, osyǵan kóz jetkizdim. Qurylys jumystarynyń qarqyny óte joǵary. 25 jyldyq qyzmetimde nysandardyń qurylysy osynsha joǵary qarqynmen júrgizilgenin birinshi ret kórdim. Sol sebepti, kórmeniń jemisti ótetinine senimim mol, dedi ol.

Sondaı-aq, EKSPO-2017 halyq­ara­lyq kompanıalarǵa qoldaý kórse­týde ekenin, ásirese, qazirgi tańda eko­nomıkanyń eń bir bolashaǵy zor salasy – jańǵyrtylatyn energıa kózderin ıgerý isinde aıryqsha múmkindik usynyp otyrǵanyn atap kórsetti. Kompanıalar osy múmkindikti paıdalansa, bul álemdik ekonomıkany jaqsartýǵa da áser etedi dep oılaıtynyn aıtty ol. Adamzat bolashaqta ener­gıa tapshylyǵyna ushyraýy múmkin degen boljamdar jıi aıtylyp júr. Astanada ótetin halyqaralyq kórme­niń taqyryby osy problemany sheshý jolyndaǵy mańyzdy qadam­dardyń biri bolýy kerek, dedi V.Los­sertales.

Alqaly jıynǵa Energetıka mı­nıstri Qanat Bozymbaev qatysyp, gaz hımıasy sektoryn damytý otandyq energetıkany damytýdyń basty baǵyttarynyń biri ekenin aıtty. Mınıstrdiń aıtýynsha, aldaǵy ýaqytta elimizde gaz óndirý kólemi ulǵaıyp, 2020 jyly bul kórsetkish 65 mlrd tekshe metrge deıin jetýge tıis. Bıylǵy kórsetkish 43 mlrd tekshe metrdi quraıdy dep josparlanǵan. Bul bizge gaz eksportyn arttyrýǵa jáne ony ishki naryqta belsendirek paıdalanýǵa jol ashady. Iaǵnı, kómirdiń ornyna gaz generasıasyn damytýǵa bolady, dedi Q.Bozymbaev. Bul qorshaǵan ortaǵa taralatyn zıandy qaldyqtar mólsherin aıtarlyqtaı azaıtýǵa septigin tıgizbek.

Sondaı-aq, Q.Bozymbaev mınıstr­liktiń jańǵyrtylatyn energıany damytý isindegi josparlarymen de bó­lisip, jýyq arada osy baǵytta aýqymdy zertteý jumystaryn jolǵa qoıý qarastyrylǵanyn jetkizdi. Biz «Forsaıt-2050 – jańa energıa álemi jáne Qazaqstannyń orny» dep atalatyn aýqymdy zertteýdi qolǵa aldyq, oǵan otandyq jáne sheteldik fýtýrıs sarapshylar tartylady. Bul zertteý respýblıkanyń energetıkalyq saıasatyn transformasıalaýǵa qatysty barlyq saýaldarǵa jaýap berip, oǵan uzaq merzimdi negiz bolýǵa tıis, dedi mınıstr. Q.Bozymbaevtyń aıtýynsha, zertteý qorytyndysy keler jyly EKSPO-2017 kórmesiniń ashylýy qar­sańynda jarıa etiledi.

Sonymen, keler jyly maýsym aıynda bastalatyn halyqaralyq kórmege deıin 9 aıǵa jýyq ýaqyt qal­dy. Joǵaryda atap ótkenimizdeı, 93 kúnge sozylatyn aýqymdy shara bary­synda 3 myńnan astam mádenı baǵ­darlama ótedi. Kórmege 5 mıllıonnan astam adam keledi dep josparlanǵan.

Arnur ASQAR,

«Egemen Qazaqstan»