Qudaıdyń bir pendesi jóninde qolǵa qalam alǵanda arǵy bergi dúnıedegi jaýapkershilikterdi eskerip jazǵan durys sekildi. M.Shahanov týraly kórgen, bilgen, túıgen, janynda júrip ózim kýá bolǵan jaǵdaılar jóninde az kem estelikter jazdym. Pendeshilik degen jaman qasıetterge jol bermeı ashyǵyn jazýǵa tyrystym. Bárin kórip, bile otyryp aıtpaı, jazbaı qalýdy aryma syn sanadym.

Ómirimde erekshe esimde qalǵany jáne mańyzdysy 2007 jyldyń 3 mamyr kúni QR Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń uıymdastyrýymen ótken M.Shahanovpen úlken kezdesýi edi. Kezdesýdi UQK general-maıory Adamǵalı Naqysbekov júrgizip otyrdy. «Meniń ómirimdi Sizder menen jaqsy biletin shyǵarsyzdar» dep bastap edi zal gý ete qaldy. «Sizderden jasyratyn túgim de joq. Bolsa aıtyńyzdar» dedi. «Saıasatqa aralaspaıyn desem ulttyq múdde ábden tyǵyryqqa tirelgenniń ústine tirelip barady. Jeter endi. Ary qaraı shydasaq ultymyz óletin jaǵdaıǵa kele jatyrmyz ǵoı. Táýelsizdikke jetkendegi jetistigimiz osy ma? Sheginerge jer qalmaǵan soń amal joq saıasatqa aralasýǵa májbúrleıdi». Dál osyndaı esek júrispen qazirgi bılikke qarsy kúresýde sońyna deıin baratyndyǵyn jasyrmady. Áńgimesin shyndyq, eldik, ulttyq múdde úshin jan aıanbaı kúresý týrasynda aıta kelip árqashan shyndyqtyń ashylýyn qalaıtynyn aıtty. «Kim bolsa da shyndyǵyn aıtýymyz kerek. Shyndyqtardy urpaǵymyz bilip otyrýy kerek. Eldiń kez kelgen betketutar tulǵasy týraly UQK-nyń muraǵatyn aqtaryp ashýymyz kerek. Halyq shyndyqty bilýi tıis. Mine sonda halyq kimniń kim ekenin biler edi. Jáne talaı zıaly bolyp júrgen azamattarymyzdyń betperdesi ashylar edi» dedi. Mundaı batyl sózdi tek júzi jarqyn adamdar ǵana aıta alary sózsiz. Sol jerdegi kezdesýdiń áserin bir sózben jetkizý árıne qıyn. Qysqasy óziniń ulttyq múdde jolyndaǵy kúreste halyq jaýy deńgeıinde júrgendigin, táýelsizdik alǵannan keıin UQK muraǵaty ashylyp, kezinde halyq jaýy sanalǵan ulttyq batyrlarymyz týraly shyndyqtyń ashylǵany sekildi bolashaqta da shyndyqtyń jaryqqa shyǵatynyna jáne sol kezde jerge qarap qalmaıtyndaı bolmaýlaryn qadap aıtty. «Meniń ulttyq múddeden basqa tutqan muratym boldy ma? Aıtyńyzdarshy» deı kelip pendeshilikti emes adamgershilikti joǵary qoıý kerektigin aıtyp UQQ qyzmetkerleriniń jandaryn jerden alyp jerge salǵandaı sezindim. Zalda ún bolmady. Sonda ǵana baryp, M.Shahanovtyń saǵyn bılik nege syndyra almaı júrgeniniń sebebin túsingendeı boldym. «Maqsatym, adamdardy áshkereleý emes, aqıqatty urpaqqa óltirmeı jetkizý. Aqıqatty eshkim óltire almaıdy, óıtkeni aqıqat Allanyń bir sıpaty. Erte me kesh pe áıgilenbeıtin nárse joq» dedi. Kezdesýdiń sońyna deıin siltideı uıyp tyńdap, ara arasynda qol shapalaqtap otyrǵan UQK qyzmetkerleri sońynda bári túregelip qol shapalaqtady. Árıne ashyq túrde qoldaý bildirip sóz sóıleı almasy anyq. Alǵash kezdesý barysynda susty kóringen adamdarymyz sońynda jarqyrap shyǵa keldi. Bári sýretke túsip, kitaptaryna qoltańba qoıdyryp qaýmalap júr. Túsin tústeýdiń qajeti joq, sol kezde M.Shahanovqa qoly jetpeı uzaqtaý turǵan birqansha UQK qyzmetkerleri M.Shahanov jóninde maǵan lebizderin aıtyp, qoldaıtyndyqtaryn aıtyp ketti. Júzderinen shynaıylyqtyń, shyn júrekten shyqqan sózderdiń lebi sezilip turdy. Osy kúnge deıin sol qyzmetkerlerdi kórip qalsam Muhtar aǵanyń jaǵdaıyn surap báıek bolady. Aǵamyzǵa kózqarastary da sol qalpy. Kez kelgen tulǵa UQK-ne baryp dál osyndaı kezdesý ótkizip, ózi týraly shyndyqty talap ete almas dep oılaımyn. Bálkim ondaı taza emes adamdardy UQK kezdesýge shaqyrmas ta edi.

Keıde oılaımyn, jetpiske kelgen, júreginen eki ret ınfarkt alǵan densaýlyǵy nashar adamnan nege kóp nárse talap ete beredi ekenbiz dep. Tań atqannan kún batqanǵa deıin dári iship júretinin, dárisiz kóp ómir súrmeıtinin bireý biler bireý bilmes. Keıde aǵam aıtýshy edi «ishim dárihanaǵa aınalyp ketti» dep. 2006 jyly operasıadan keıingi emdeý saýyqtyrý úshin Túrkıaǵa birge ilesip barǵan edim. Sonda dárigeri Ertan Demırtash «Saıasatty qoıý kerek Muhtar myrza. Mynadaı densaýlyqpen Sizge tek demalý kerek» dep nyqtap aıtyp jibergen edi. Biraq ult máselesi degende Muhtar aǵam densaýlyq jaǵdaıyn keıingi orynǵa ysyryp tastaı beretinin baıqadym. Árıne mundaı densaýlyqpen kez kelgenimiz basymyzben qaıǵy bop nemese janymyzdyń jaǵdaıyn kúıttep ketken bolar edik. Eń soraqysyn aıtaıyn, 2007 jyly júrek tamyrlary tarylǵandyqtan stend qoıý kerek edi, biraq oǵan jınaǵan qarjysyn «Halyq rýhy» partıasyn qurýǵa jumsap jiberdi. Qany jıi qoıýlanatynyn eskersek taǵy da kópke uzamaı qaıta densaýlyǵy nasharlady. Bul júrektiń halqyn qalaı súıetinin, halqy úshin jaratylǵan júrek ekenin budan artyq dáleldeý qıyn. Al biz osyndaı densaýlyqpen ulttyq kúres júrgizip jatqanyn bir ret bolsa da eskerdik pe? Kerisinshe biz ulttyq kúres maıdanynda bir sát te damyldamaǵan adamdy bılikke nemese jeke kózdegen maqsaty úshin kúresip júr dep oılaımyz. Biraq barlyq ataq dańqtan erikti túrde bas tartqan adamdy, mynadaı jasta, mynadaı densaýlyqpen bılikke nemese jeke múdde úshin kúresip júr deý esh aqylǵa syımaıdy. Óz basym ulttyq murat maqsat pen ulttyq múddeden basqa kózdegen maqsatyn kórmedim, sezbedim de. Bolsa ashyǵyn aıtar edim. Sebebi bul jazbam arqyly eshqandaı jeke maqsat-múdde kózdep otyrǵanym joq. Óz basym Japonıa degen alys elde, Qazaqstanǵa esh qatysy joq jerde jumys isteımin. Qaıta kerisinshe M.Shahanovtyń kómekshisi bolǵanym úshin biraz jerlerdegi jumystardan qaǵylǵan kezderim boldy. Sondyqtan meniń de jaǵympazdanyp qalar esh retim joq.

Muhtar aǵanyń janynda neshe jyl boıy kómekshi bolyp júrip, joldan taıdyrǵysy, azdyrǵysy kelgen oqıǵalar da joq emes. Biraq birde bir ret pozısıasynan aınyǵan nemese qolyn, aryn bulǵaǵan kezin kórgenim joq. Árıne qatelespeıtin, shalys baspaıtyn pende joq. Degenmen Muhtar aǵam basqa usaq túıek máselelerde shalys basýy múmkin, al naq ulttyq múdde máselesinde múmkin emes. Óz sózimen aıtqanda «Men eshqashan ulttyq, eldik múddeni ózimniń jeke múddeme aıyrbastaǵan jan emespin. Maǵan satylýdan ólý - áldeqaıda jeńil».

Bir jaǵynan keıde, halyqtyń «myna jerge nege barmady, nege kelmedi, nege qarsy shyqpady» degen sekildi aıyptaýlary da oryndy sekildi kórinedi. Sebebi halyq Muhtar aǵamyzdy halyqqa qyzmet etýshi, bıliktiń aldynda halyqtyń múddesin qorǵaýshy qyzmetine taǵaıyndaǵan. Sonyń suraýyn surap jatqandaı kórinedi. Bir oqıǵa bola qalsa Shahanov qaıda, Shahanov nege úndemeı otyr dep izdeıdi. Árıne halyqtyń taǵaıyndaǵan laýazymyna ne jetsin. Sondyqtan halyq M.Shahanovtan kóp nárseni talap etedi, suraıdy. Biraq nege jaǵdaıyn jasamaıdy dep te oılaımyn. Laýazymǵa taǵaıyndaǵan soń aılyq tólep, jaǵdaıyn jasaý kerek emes pe? Bir jaǵynan halyq ta sarsań kúıde sıaqty, ulttyń qamyn, ulttyń múddesin kimnen suraryn bilmeı dal.

Muhtar aǵanyń el biletin qazaq tiliniń ǵana memlekettik til mártebesin alýy, jeltoqsan kóterilisin aqtap alýy, qazaq ulty ataýynyń resmı aınalymnan shyǵýyna qarsy shyǵyp qazaqstandyq ultty qabyldatpaı tastaýy, Naýryz merekesin qaıta toılaýǵa ruqsat áperýi sekildi eńbekterine toqtalmaǵanym durys sıaqty. Sebebi Sizder jaqsy bilesizder dep oılaımyn. Esime túskende jaza keteıin qazaq bolamyz ba, qazaqstandyq bolamyz ba degen sol jyldary ulttyń basyna bult úıirilip turǵan shaqta, jınalystan jınalysqa júgirip júrgen qapylys kezde M.Shahanovqa bir kisi kelip «pálenshe degen kisi hál ústinde jatyr eken, baryp kóńilin surap qaıtaıyq» degende «munda ult óleıin dep jatyr qaısysynyń kóńilin suraǵanym durys bolady dep oılaısyń». Aldyndaǵy kisi jaýap bere almaı tereń oılanyp qaldy. Barlyq múmkindikti paıdalanyp ulttyń joıylaıyn dep jatqanyn uǵynbaı jatqan qandastaryna osylaısha oı salyp júretin. Árıne jeke adamdardyń da qaıǵysyna ortaqtasa biledi, eger ol adam ulty úshin janyn bergen, ultynyń qamyn jegen adam bolsa. Eshqandaı týystyǵy ne jaqyndyǵy joq Bolathan Taıjan aǵamyz ómirden ótkende Muhtar aǵam qatty qaıǵyryp ketip edi. Muhtar aǵam barlyǵyn ulttyq qundylyqtarmen ólshep baǵa beretin, soǵan qarap týystaryn anyqtaıtyn. Tamyryńdy ulttyq rýhqa qanshalyqty tereń boılata aldyń soǵan qarap tanıdy. Ultyna degen netken berilgendik, netken tektilik, óz basym tańmyn. Adamnyń túrine qarap, sóılespeı jatyp ýyzynda ana tiline qanshalyqty jaryǵan jarymaǵanyn anyqtap beretin erekshe qasıetin baıqadym. Árıne bul tańǵajaıyp qasıetin kórmegen, túsine almaǵan, óresi jetpegender úshin ertegi sıaqty kórinedi.

Tań atqannan kún batqanǵa deıin tek ultty ǵana oılap, tek ultyna ǵana qyzmet etip júre berse, estelik jazatyn adamǵa da qıyn bolady eken. Sebebi qaısibir halyqqa etken eńbegin jazaıyn dep qınalasyń.

Halyqtyń qalaýlysy bolǵan kezdi aıtar bolsam, 50-den astam depýtattyq málimdeme jasasa, sonyń barlyǵy derlik ulttyq múdde tóńireginde bolǵan eken. Bálkim muraǵatty aqtaryp ulttyq múddeden tys jasalǵan depýtattyq málimdemesin izdep kórersizder. Biraq taba almaısyzdar. Óıtkeni ondaı málimdemesi joq. Mundaı depýtatty qazaq tarıhynda óz basym estigen emespin. Ózim kýá bolǵan eńbekteriniń bir parasy mynadaı: Konstıtýsıalyq Keńeske suraý salyp orys tiliniń quqyqtyq fýnsıasyn ashtyrý arqyly eshqandaı resmı mártebesi joq ekenin, kerisinshe memlekettik tildiń basymdylyǵyn aıǵaqtaıtyn qaýly shyǵartty; memlekettik tildiń qoldanys aıasyn keńeıtý úshin respýblıkalyq búdjetten jylyna 50 mıllıon teńge bólinip kelse, sony 2 mıllıard 700 mıllıonǵa deıin kóbeıtkizdi; Reseıdiń aqparat quraldarynyń naryǵymyzdy jaýlap alǵanyn alǵa tarta otyryp tolyqtaı qazaq tilinde 3 telearnany ashtyrýǵa bılikti kóndirýi (qazirgi Qazaqstan, Mádenıet, Balapan telearnalary); Astanada birneshe qazaq basylymdaryn satatyn dúkenderdi ashtyrdy; tilmen qatar balabaqsha máselesi týraly eń kóp depýtattyq málimdeme jasaý arqyly osy kúni ashylyp jatqan balabaqshalarǵa sebepker bolǵan edi. Júregine operasıa jasatardyń aldynda aýrýhanada jatyp Úkimetke joldaǵan málimdemesin de balabaqsha máselesine arnapty. Balabaqshalardy jappaı «qıratý» arqyly bolashaǵymyzǵa balta shabylyp jatqanyn aıta kele, máseleni sheshý joldaryn usynyp, sońyn «Urpaq taǵdyry balabaqshadan bastalatynyn umytpaý barshamyzǵa ortaq paryz» dep aıaqtapty. Sondaı aq Til polısıasy men Til agenttigin ashý máselesine qansha kúsh salǵanymen biraq bılik oǵan jol bermedi. Desek te qoǵamdyq pikir týǵyzyp ketti. Kishkentaı sıaqty kóringenmen keleli istiń biri gımniń memlekettik tilde kórneki oryndarǵa ilinip, memlekettik tilde oryndalýyna sebepker bolýy. Ol ýaqyttary gımndi eki tilde jazyp, ilip, qaı tilde aıtarlaryn bilmeı nemese kim qaı tilde jattasa sol tilde aıtyp shatasyp júrgen kez edi (Óz basym orys tilinde gımndi aıtqandardy talaı kórgen edim). 2007 jyldyń mamyr aıynda Májiliste «Memlekettik nyshandar týraly» Konstıtýsıalyq Zańyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizilip jatqan bolatyn. Sol kezde zań jobasyna «memlekettik ánurannyń teksti memlekettik tilde jáne orys tilinde jazylady» degen sóılemdegi «jáne orys tilinde» degen sóılemdi aldyrtyp, memlekettik tilde jazylyp, memlekettik tilde oryndalady degen usynysty alǵash bergen bolatyn. Keıinnen qabyldanyp ketti. Osy usynysty keıinnen basqa depýtattar «men usynǵanmyn, avtory menmin» dep BAQ-da sóılep jatqanyn kórip jaǵamdy ustadym. Zań jobasynyń salystyrmaly kestesinen qarasańyzdar avtory kim ekenine kóz jetkizgen bolar edińizder.

Ulttyq máselelermen qatar jeke adamdardyń máselelerine de qol ushyn bergenine kýá bolǵanmyn. Sebebi depýtat kezinde ókilettigin paıdalana otyryp jeke adamdardyń hattary negizinde máselelerine arasha túsetin. Biraq tań qalǵan jerim, qanshama adamdar ólerdegi sózin aıta kelip, jeke máselelerin sheshken soń rahmet aıtpaı ketip qalýlary. Sebebi hattardy ózim baqylaýda ustaǵan soń ol adamdardyń máseleleri sheshilip sheshilmegeninen habardar edim. Ulttyq máselelerdegi eńbekterine alǵys aıta almaı júrgenimiz óz aldyna, jeke adamdardyń alǵys aıtýǵa jaramaı qalǵandary tipti tańqaldyrdy.

Bir kúni oıda joqta Májilis apparatynyń jaýapty qyzmetkerinen statısıka boıynsha depýtattar ishinen M.Shahanovtyń azamattardy eń kóp qabyldaǵanyn estip bildim. Statısıka júrgizbegen sebebim qabyldaýyna kiretin azamattar tizimin ne kestesin jasaǵan emespin. Óıtkeni kelgen adamdar jazylýsyz kire beretin jáne esikke tosqaýyl qoıýdy aǵamyz unatpaıtyn. Aýyldan at arytyp kelgen halyqtyń máselesin sheshýde búrokratıalyq tosqaýyldardy tuqyrtyp, bılik ókilderiniń óktemdigin ornyna qoıyp baryp, kóńilin bir demdep alaryna rıza bolatynmyn. Kelýshiler arasynda máseleleri sheshilmeı jatatyndary «óz máselelerin sheship alǵan, bizdi qaıtsin» degen sekildi renishin ashýmen bildirip jatatyn. Olarǵa aǵamyzdyń, arasynda ózimniń de jaǵdaıymdy, tek aılyqpen ǵana kún kórip júrgenimizdi aıtsam esh senbeıtin. Syrttaı qarap tursam bálkim senimsizdeý de kórinetin shyǵar. Aǵamyz qujattar jaǵynan ebi bolmaǵan soń, óziniń jeke qujattarymen men aınalysatynmyn. Sondyqtan aǵamyzda Astanada tirkelgen ne úıi ne jeri joq, múlde baılyǵy joq ekeninen habardar edim. Osyny estigen adamdar tipti kúlkige aınaldyryp senbeı ketetin. Sol ýaqyttary depýtattarǵa berilgen qyzmettik úıde turdy. Onyń ózin depýtattardy aıaq astynan taratyp jibergen soń úıge jóndeý jasap, kelesi depýtattarǵa deıin úlgertýimiz kerek den qýyp shyqqandaı boldy. Aldyna kelgen adamdardy jas shamasyna qaraı kezekpen qabyldaıtyn. Jap jas jigitter de kelip turatyn. Birde tań qalǵanym, shamamen jıyrma jastyń aınalasyndaǵy bala «anam hál ústinde edi» dep edi qaltasyndaǵy bar aqshasyn shyǵaryp bere salmasy bar ma. Basqa aqshasynyń joq ekenin aıtyp, basqalaı kómekter kerek bolsa surap báıek bolyp qaldy.

Aldyna kim kelse de shaı bermeı shyǵaryp salmaıtyn. Depýtattyq kólikti mingisi kelmeı kóbinese jaıaý júretin. Munysyn halyqtyń qarjysyn únemdeý dep túsindim. Osyndaıda oılaımyn jeke basynyń qamy, balasynyń qyzmeti ne páteri úshin ulttyq múddeni satyp kete beretin qadirsiz shaldardyń qasynda, Muhtar aǵamyzdyń kómekshisi bolǵanyma shúkirshilik etemin.

Sóıtip júrgen kezde 2007 jyldyń 20 maýsymynda QR Prezıdentiniń Jarlyǵymen Parlament Májilisi taratyldy. Májilis depýtattarynyń qoshtasý jınalysynda sóz alǵan M.Shahanov: «Qadirli Nurotandyqtar, Sizder halyqty tipten umytyp kettińizder. Zaman búgingi kúnmen bitpeıdi. Sizder, túri ǵana qazaq depýtatsyzdar. Mundaı masqaralyqpen halyqty satqandyqtaryńyz úshin erteń tarıh soty aldynda Sizderdi Prezıdentterińiz de qutqaryp qala almaıdy» dep minberden túsip ketti. Osylaısha meniń de depýtattyń kómekshisi ókilettigim toqtap Muhtar aǵa ekeýimiz qyzmette eki jaqqa ketkenimizben aǵa inilideı qarym qatynasta qaldyq.

Oqyrmannyń meni M.Shahanovtyń týysy, ne jaqyny nemese taǵy basqa da sebepterdi oılap kúdiktenbesi úshin, bul ómirdiń qaı tusynda Muhtar aǵamen qalaı túıiskendigi týraly da jaza keteıin. 2005 jyly Túrkıanyń Ankara ýnıversıtetinde magıstratýrada oqyp júrgen kezim. Shetelde oqyǵan jastardyń bári biletinindeı alǵash barǵan jyldary elge degen saǵynyshymyzdyń kúsheıip, kóshede qazaqqa uqsaǵan adamdardy izdep júretin ýaqyt. Ádetim boıynsha kitap dúkenderin aralap júrip Qazaqstanǵa qatysty bir nárse bar ma eken dep materıal izdedim. Túk tappaı mysym qurydy. Bolmaǵan soń «Qazaqstan týraly qalaısha eshnárse joq» dep óz ózime sene almaı kitap dúkeniniń satýshysynan suradym. Álem tanıdy aý degen Abaıdy, M.Áýezovty, Á.Kekilbaevty, bar biletin tanymal tulǵalarymyzdy atadym. Eshnárse taýyp bere almady. Sodan esime M.Shahanov túsip, suradym. Sál oılanyp turdy da tanys famılıa degendeı kompúterinen izdeı bastady. Sosyn ishki bólmesinen M.Shahanovtyń Sh.Aıtmatovpen birge jazǵan «Ǵasyr aıryǵyndyǵy syrlasý (Quz basyndaǵy ańshynyń zary)» kitabyn alyp shyqty da bul kitaptyń satylyp ketkenin, myna jalǵyz danany ózderine alyp qalǵanyn aıtty. Bul oqıǵa M.Shahanovqa degen qurmetimdi odan saıyn kúsheıtip jiberdi. Qazaqstan týraly jalǵyz kitap taýyp kóńilim bir ornyna tústi. Qazaqstanǵa qatysty bir kitap taýyp kóńilim demdelgenimen, Qazaqstandy álem tanıdy degen senimimizdiń jalǵan ekenine ýaqyt kóz jetkizdi.

Sodan bir kúni M.Shahanovtyń Stambýlǵa júregine operasıa jasatý úshin kelgenin estip qaldym. Kishkentaıymnan Shıelide óleńderin jattap ósken edik. Úlgi tutqan adamymnyń qıyn jaǵdaıynda kóńilin suraýdy jón kórip Stambýlǵa bardym. Túrkıanyń jastar uıymdarynyń basshylaryn da qosa ertip barǵan edim. Kóńil suraýshy adamdar kezekte tur. Operasıadan shyqqan adamdy kóp mazalamaý úshin ishke kirgen halyq shelektep ákelgen tamaqtaryn bir shetke qoıyp, sálem berip tez shyǵyp jatyr. Kezegimiz kelgende men de janymdaǵy jastar uıymdarynyń basshylarmen birge kirdim. Han saraıyndaı lúks jaǵdaı. Álemniń bedeldi adamdary júrekterine em jasatatyn jerden oryn berýi, jalpy túrik halqynyń yqylas kóńilderine, qurmetterine qatty rıza boldym. Shyǵarmalarymen sýsyndap ósip, atyna qanyq bolǵanymyzben birinshi ret kezdesýim. Sol sátte sonshama túrik halqynyń ishinen jalǵyz qazaq kelip turǵan soń ba, elden arnaıy izdep kelgen dep oılaǵan bolýy kerek erekshe yqylaspen qabyldady. (Basqa ýaqytta qazaq baýyrlarymyzda kelip ketken bolýlary kerek). Ankaradan kelgenimdi aıttym. Aǵamyz áńgimeni birden eldegi jaǵdaıdan, ulttyń basyna tónip turǵan problemalardan bastady. Bundaı máselede jáı otyryp áńgime aıta almaıtyn aǵamyz ara arasynda arqalanyp qalady da júrek tusyn ustap biraz yńyrsyp turyp qalady. Janyndaǵy dárigeri birden júrek tusyna, arqasyna massaj jasap jiberedi. Eki ret qaıtalandy. Sosyn dáriger kóp sóılesýge, júrekke salmaq túsirýge bolmaıtynyn eskertýmen boldy. Ony tyńdap otyrǵan aǵamyz joq. Bizde záre joq. Túrik jastary shoshyp ketken bolýy kerek birden jınala qoıdy. Tez tez sýretke túsip qoshtastyq. Syrtqa shyqqan soń túrik jastary «Mundaı aǵasy bar el qandaı baqytty. Bizde elin súıetin azamattar kóp bolǵanymen dál M.Shahanovtaı patrıottar sanaýly ǵana» dep biraz oılaryn tań qalýshylyqpen aıtyp jatty.

Sodan kelesi jyly elge qaıtyp Astanadaǵy Eýrazıa Ulttyq ýnıversıtetine oqytýshy bolyp ornalastym. Bir kúni ýnıversıtettiń bir top patrıot jastaryn jınap M.Shahanov aǵamyzǵa kirdim. Til máselesinde aǵamyzǵa qalaı járdemshi bolsaq degen nıetpen barǵan edik. Ol kezde aǵamyz Májilis depýtaty bolatyn. Sol kezdesýden keıin artynsha birden ózine kómekshi etip shaqyrdy. Týys emespiz, jerles emespiz, eshqandaı toǵysatyn jerimiz joq. Sondyqtan bolar sene almadym. Joǵary memlekettik organdarǵa tek tanystyq, týystyqpen qyzmetke alynatynyn eskersek, alalap qulalaıtynyn eskersek aǵamyzdiki azamattyq boldy. Sodan beri jeti jyl ótti inisindeı deńgeıge jetýge tyrystym. Endi aǵamyz týraly biz sóz, bir estelik jazýǵa negiz qalyptasty. Bálkim osy oqıǵalardyń bári oqyrmandarǵa sál senimsizdeý kórinýi múmkin, biraq Qudaıdan qorqyp, bolǵan oqıǵany sol qalpynda jazýǵa tyrystym. M.Shahanov sıaqty aǵamyzǵa qarap Qudaıdyń keremettiligine, sheberligine tań qalamyn. Qudaıdyń M.Shahanovtaı pendesine baq, densaýlyq, dara daryn, ómir bergenin moıyndaý kerek. El ishinde patrıottar jetkilikti ekenine shúbám joq, dese de men tanyǵan naǵyz azamat, naǵyz ulttyń batyry Muhtar Shahanov boldy. Halyq qudaıdyń bir aty ǵoı. Aǵamyzdy halyq qoldaǵany úshin Qudaıdyń da qoldaǵandyǵy emes pe!? Osylardyń bárin kózi ketken soń óli sóz aıtpaı, bar kezinde baǵalaý kerek dep oılaımyn. Jaqsyny kózi tirisinde baǵalaı bileıik, moıyndaı bileıik. Qudaı qazaqty ólsin dep jaratpaǵan shyǵar. Qazaq tiri turǵanda M.Shahanovtaı dara tulǵasy ýaqyt ótken saıyn daralana túsetinine kúmánim joq.