Astana qalasyndaǵy áýejaıdyń áskerı sektory aýmaǵynda #KADEX2018 qarý-jaraq jáne áskerı-tehnıkalyq V halyqaralyq kórmesi ótti. 4 kúnge sozylǵan kórmede Reseı, Belarýs, Qyrǵyzstan, Armenıa, Túrkıa, Iordanıa, Ázerbaıjan, Izraıl, Italıa syndy 40-tan astam elderdiń ókilderi qatysýda. Sondaı-aq, Belarýs, Belgıa, Bolgarıa, Brazılıa, Germanıa, Izraıl, Úndistan, Ispanıa, Italıa, QHR, Nıderlandy, RF, AQSH, Serbıa sıaqty álemniń 28 eliniń 318 kásiporyny óz ónimderin usyndy.

Halyqaralyq sharaǵa «Álemdegi ahýal barly elderdi qorǵanys qabiletin arttyrýǵa umtyldyryp otyrǵanyn» aıtqan Elbasy ózi qatysyp arnaıy quttyqtaý sóz sóıledi. Kórmede 17 otandyq  kásiporyn 57 áskerı tehnıka men 162 áskerı-azamattyq maqsattaǵy buıymnyń tusaýkeserin ótkizgen. Prezıdenttiń aıtýynsha Astananyń 20 jyldyǵymen týra kelip kórmeniń basty ereksheligi «Qazaqstandaǵy ǵarysh kúnderi» atty forýmnyń uıymdastyrylýy. Forým aıasynda álemdik ǵarysh salasynyń jetistikterine arnalǵan arnaıy pavılon ashylǵan.

Biz ne kórsettik?

«Qazaqstan Injınırıń» ulttyq kompanıasy málimetine sáıkes, «KAE» JSHS jaýyngerlik modýlderdiń jańa túrlerin, elektrondy-optıkalyq qurylǵylardy, mobıldi baǵdarlamalyq-apparattyq keshendi, al «Eýrokopter Qazaqstan Injınırg» JSHS ártúrli tikushaq modelderin tanystyrdy. S.Kırov atyndaǵy mashına jasaý zaýyty polıgon jabdyqtaryn, baılanys quraldary men jańǵyrtylǵan komandalyq shtabtyq mashınalardy, «Tynys» AQ kúshtik qurylymdarǵa arnalǵan amýnısıany, sonymen qatar avtokrandar men arnaıy tehnıkany kórsetti.

«KaMAZ-ınjınırıng» AQ 10-nan astam júk jáne arnaýly tehnıkany, «Qazaqstan ınjınırıń-811 avtojóndeý zaýyty» KM-JB bazasynda brondalǵan medısınalyq tasymaldaǵysh evakýatordy usyndy. «Qazaqstan Paramaýnt ınjınırıń» JSHS jańa býynnyń saýytty-dóńgelekti mashınalaryn kórsetedi. Kásiporyn «Barys» saýytty mashınasyn 6×6 jáne 8×8 dońǵalaqty formýladaǵy úlgilerin ári 4×4 dońǵalaqty formýladaǵy «Arlan» jáne «Alan» saýytty kólikterin kórsetýdi josparlaǵan. Al «Semeı Injınırıń» AQ jańartylǵan jáne konversıalyq saýytty tehnıkanyń jańa úlgilerin, «Semeı mashına jasaý zaýyty» AQ avtomobılder men arnaıy tehnıkanyń úlgilerin shyǵardy. «Zenıt» Oral zaýyty» AQ jáne «Gıdroprıbor» ǵylymı-zertteý ınstıtýty jańa qaıyqtardy usyndy. Atalǵan ınstıtýt navıgasıalyq jabdyqtar men súńgýir tehnıkasyn da kórsetken. Árıne bul osy kórmede ǵana halyqqa usynylǵan jańalyq emes.

Konferensıanyń alǵashqy kúni tórt paneldik sesıa ótti: «Keńestik brondalǵan teh­nıkany jańartý. Jańa teh­no­logıalyq sheshimder», «Bron­dalǵan dońǵalaqty mashınalardy damytýdyń zamanaýı úrdisteri», «Ushqyshsyz basqary­latyn ushý apparattary. Jańa býyndaǵy qarýlaný», «Oq atý reaktıvti júıesin jańartý – júıelerdi jetildirý». QÓK (qorǵanys-ónerkásip kesheniniń) iri óndirýshileri keńestik bron­dalǵan tehnıkany jańartý, oq atý reaktıvti júıeleri, bron­dalǵan dońǵalaq kólikter jáne ushqyshsyz basqarylatyn ushý apparattaryn shyǵarý salasyndaǵy zamanaýı zerttemeler boıynsha  jobalar tanystyryldy. Sony­men birge T-72, BTR-80, BPM-1, BMP-2 tanki negizinde zamanaýı urys modýlderin jáne elektr-optıkalyq aspaptardy yqpaldastyrýdyń qanshalyqty qajettigi sarapqa salyndy. Jıynda RZSO BM-21 «Grad» keshenin jańartýda qatty otyn raketalyq qozǵaltqyshtardy paıdalaný aspektileri, qurlyq áskerlerin shynjyr tabandydan dońǵalaqty tehnıkaǵa qaıta jaraqtandyrý, beıbit ýaqytta jáne urys is-áreketteri kezinde  ushqyshsyz basqarylatyn ushý apparattaryn tájirıbelik tur­ǵyda qoldaný máseleleri keńinen talqylandy.

Konferensıanyń ekinshi kúni Qorǵanys jáne aero­ǵarysh ónerkásibi mınıstri Beıbit Atamqulovtyń qatysýymen «Qorǵanys-ónerkásip keshenin damytýdyń ózekti máseleleri» taqyrybynda plenarlyq sesıa ótti. B.Atamqulovtyń aıtýynsha, qorǵanys-ónerkásip kesheniniń búginde el ekonomıkasynda ózin­dik mańyzdy orny bar jáne eleý­li eksporttyq áleýetke ıe. Bul óz kezeginde áskerı qýatpen qatar azamattyq sektordyń damýy­­­na da áser etedi.  Búginde QÓK ǵy­lymı qam­tymdy júıe bolyp tabylady. Onyń quramyna 9 myń adamdy jumyspen qamtıtyn 40 kásiporyn kiredi. Al «Qazaqstan ınjınırıń» UK» AQ basqarma tóraǵasy Áset Qurmanǵalıev óz baıandamasynda besinshi mereıtoılyq «Kadex-2018» kórmesi taıaýda qurylǵany­na 15 jyl tolǵan «Qazaqstan ınjınırıń» kom­panıasynyń mereıtoıymen tuspa-tus kelgenin atap ótti. 
«KADEX» halyq­aralyq kórmesi 2010 jyldan beri tu­­raqty ótkizilip, osy ýaqyt araly­ǵyn­da qorǵanys ónerkásibi ónimderin óndirý­shiler men tutynýshylar arasyn­daǵy ońtaıly baılanys ornatý men da­mytýǵa qolaıly jaǵdaı jasaý jáne qorǵanys kúshterin tehnologıalyq tur­ǵyda jańǵyrtý máseleleri jóninde táji­rıbe almasý úshin tıimdi alańǵa aına­lyp úlgerdi. Bul sózimizdi atalǵan kór­mege qorǵanys-ónerkásip kesheni men ǵa­rysh salasyndaǵy otandyq já­ne shetel­dik kásiporyndar, jetekshi kons­trýk­torlyq búrolar, aqparattyq qaýip­sizdik salasy boıynsha ǵylymı-zert­teý ınstıtýttarynyń qatysýynyń ózi dáleldeı túsedi.

Kórmege jer-jahannan jınalǵan qo­naqtar aldymen elimizdiń Qarýly Kúsh­teri Áýe qorǵanysy kúshteri avıasıalyq tehnıkasynyń úlgilik óner kórsetýlerin tamashalady. Nebir alyp áýe kemelerin tómen quldılatyp, kókte shıyryp, órshelene sharyqtatqan qazaq qyrandary sheteldik qonaqtarǵa tańdaı qaqtyrdy. Sol sáttegi ushqyshtardyń sheberligi men shıraqtyǵy urys óneriniń sharyqtaý shegi ekendigi anyq. Osy jerde bıylǵy jyly kórmede 10 pavılonnyń jumys isteıtindigin, onyń ishinde Túrkıa, Qytaı jáne Reseıdiń 3 jeke pavılony, otandyq «Qazaqstan ınjınırıń» UK» AQ, «Qazaqstan Para­maýnt ınjınırıń» JSHS, «Qazteh­nologıa» AQ kásiporyndarynyń pavılondary, odan bólek kosmonavtıka salasynyń jetekshi úlgileri usynylatyn ǵarysh qyzmetine arnalǵan «Ǵarysh» atty derbes pavılonnyń alǵash ret shyǵarylǵandyǵyn aıtyp ótý kerek. Sonymen qatar kórme alańynda 124 birlik qurlyq tehnıkasy, 18 birlik áýe jáne ushqyshsyz basqarylatyn tehnıkalarmen tanysý múmkindigi jasalǵan. Eń bir atap óterligi, kórmege kelýshiler 2015 jyldyń 12 qyrkúıeginde elimizdiń úshinshi ǵaryshkeri Aıdyn Aıymbetovti qazaq dalasyna sátti qondyrǵan «Soıýz TMA-16M» ǵarysh kemesiniń dál ózimen tanysa alady. Pavılonnyń ortalyq bóliginde «KazEOSat-1», «KazEOSat-2» jerdi qashyqtyqtan zondtaý serikteriniń 2 maketi qoıylǵan.

Kórmege qatysýshy Semeı mashına jasaý zaýyty kópshilik nazaryna avtomobılder men arnaıy tehnıkanyń úlgilerin shyǵarǵan. Kórmeniń alǵashqy kúni-aq áleýetti tapsyrys berýshiler men qatysýshylar kásiporynnyń shynjyr tabandy tasymaldaý-tartqyshyn (SHT-T) kórip, ekologıalyq basymdyǵyna, qury­lymynyń qarapaıymdylyǵy, jóndeýge jaramdylyǵymen erekshelenetindigine jáne qumdy jerlerde tómen júkteme qabiletimen kúrdeli klımattyq jaǵdaı­lardaǵy jumystarǵa paıdalanýǵa arnal­ǵan kórsetkishterine kóz jetkizdi. Al kórmedegi basty kásiporyndardyń biri – «Qazaqstan Paramaýnt ınjınırıń» JSHS – elimizdiń qorǵanys óner­kásibi kósh­basshylarynyń biri bolyp otyr. Kásiporyn shyǵaratyn «Barys» brondy mashınasynyń 6h6 jáne 8h8 dóńgelekti formýlasyndaǵy úlgileri, so­nymen qatar 4h4 dóńgelekti formýlasyn­daǵy «Arlan» jáne «Alan» bronevıkteri de kórmege kelýshiler nazaryna usy­nyldy. Eger «Barys 8h8» «KADEX-2016» kórmesinde reseı­lik «AÝ-220M» jaýyngerlik modý­line ornalas­qan 57-mm avtomatty zeń­­biregimen kór­setilse, osy jyly BDM otandyq óndi­rýshi «KAE» JSHS áskerı mo­dýlimen kór­mege qoıylǵan. Zaýyt­tyq jáne kórseti­limdik eki jyldyq synaq­tardyń nátıjesinde «Barys 8h8» birqa­tar konstrýk­torlyq, tehnıkalyq jáne tak­tıkalyq óz­geristerden ótkizilgen. Kór­meniń qonaq­tary eń tanymal qazaq­standyq bron­dy mashına – «Arlanmen» qatar, alǵash ret kóp maqsatqa arnalǵan «Alan» mashı­nasymen de tanysty. Bul kólik ártúrli quqyqtyq tártipti saq­taý, arnaıy ja­saq jáne aıryqsha áre­ket etý toby­nyń operasıasyna, ishki qaýipsizdikke, shekarany sholǵyndaýǵa jáne qarýly qaq­tyǵysty joıýǵa arnal­ǵan.

Al Kókshetaý qalasynda ornalasqan «Tynys» AQ bas dırektory Qaırat Qal­manbaev «KADEX-2018» kórmesine avıa­sıalyq saladaǵy ónimderdi jetkiz­gen­dikterin jáne bul ónimder qazirgi ýaqytta Reseı, Belarýs elderinde keń su­ranysqa ıe ekendigin atap ótti. «Ty­nys­tyń» usynatyny – 100 paıyz otandyq ónim. Sondaı-aq kásiporyn jeke saqtandyrý amýnısıasy, brondalǵan kúrteshe, brondalǵan qalqannyń ozyq úlgileriniń de óndirisin jolǵa qoıǵan. – «Bolashaqtyń jaýyngeri» atty jobamyz da qazir suranysqa ıe bolyp otyr. Bul joba túngi dúrbiler, nysana kózdeý jabdyqtarymen tolyqtyryldy. Kórme­niń alǵashqy kúninde Iordanıa Koról­digimen kelisimge qol jetkizdik. Reseılik kompanıalar da jańa jobalar boıynsha kelisim jasaýǵa múddelilik bildirýde, – dep atap kórsetti Q.Qalmanbaev. Sóz oraıy kelgende kásiporynnyń avıasıa salasyndaǵy ónimderine báse­kelestik joqtyń qasy ekendigin jáne ózge ónimder boıynsha otandyq kásiporynnyń tek sapalyq kórsetkishter boıynsha ozyq turǵandyǵyn aıta ketý kerek. Demek «KADEX-2018» kórmesi «Tynystyń» tynysyn asha túsetindigine esh kúmán joq.

Al oraldyq «Gıdroprıbor» ǴZI» AQ bas dırektory Aleksandr Gnelo­me­dovtyń sózine qaraǵanda, atalǵan kásip­orynnyń 40 jyldyq tarıhynda ás­kerı-áýe kúshteriniń kerek-jaraǵyn, sý kólikterin jasaýda eleýli tabys­tarǵa qol jetkizgen. Shaǵyn kemeler, maman­dandyrylǵan tehnıkalar, súńgýirlerdiń qurylǵylary qazir Qarýly Kúshter jasaǵynyń qurylymdarynda keńinen paıdalanylady. – Qazir sheteldik tutynýshylarmen baılanysymyz jolǵa qoıylǵan dep aıta almaımyz. Alaıda bizge eń aldymen otandyq tutynýshylarmen baılanysty jetildirý qajet. Ónimderimizdi jer­gilikti qurylymdar kóptep alsa – maqsa­tymyzǵa jetemiz. Al bul údeden shyǵý­ǵa «KADEX-2018» kórmesiniń paıda­sy tıe­di dep oılaımyn, – deıdi A.Gnelo­medov.
Astana qalasynyń 20 jyl­dyǵyna tuspa-tus kelgen «KADEX-2018» kórmesi jańa formatta ótti. Kór­meniń ǵylymı-iskerlik baǵdarlamasy aıasyn­da alǵash ret «Qazaqstandaǵy ǵarysh kúnderi» halyqaralyq forýmyn jáne «Cyber and Digital Security», «Advan­ced Def Tech» konferensıalaryn ótkizý qarastyrylǵan. Onyń birin­shi kúnindegi jıynǵa qorǵanys óner­kásibi kesheninde jumys isteıtin kompa­nıalardyń ókilderi, Qazaqstan, Reseı, Qytaı, Túrkıa, Belarýs jáne basqa elderdiń ǵylymı-zertteý ınstıtýttary men konstrýktor uıymdarynyń mamandary qatysty. Olar áskerı-tehnıkalyq yntymaqtastyqty tıimdi damytýdyń ózekti máseleleri, qorǵanys-ónerkásiptik salany jańǵyrtýdyń strategıasy men tetikteri, jańa tehnologıalardy engizý máselelerin talqylady. Sondaı-aq kórmeniń alǵashqy kúni sheteldik qurmetti qonaqtardyń qaty­sýymen «Qazǵaryshtyń» 25 jyldyǵyna arnalǵan «KADEX - 2018» emblemasymen birge arnaıy poshta mórqalyby soǵylǵan poshtalyq markany soǵý saltanaty ótti.

Kórmede nege qoljetkizdik?

Astanada V Halyqaralyq KADEX - 2018 qarý-jaraq jáne áskerı-tehnıkalyq múlik kórmesi alańynda qazaqstandyq kompanıalar qorǵanys ónerkásip salasynda jetekshi shetel kompanıalarmen 20 shaqty qujatqa qol qoıdy.

«Qazaqstan ınjınırıń» ulttyq kompanıasy men fransýzdyq Tales áskerı-tehnıkalyq ózara yntymaqtastyqty damytýǵa kelisti. Tıisti memorandýmǵa «Qazaqstan ınjınırıń» UK» AQ basqarma tóraǵasy Áset Qurmanǵalıev pen Tales-tiń TMD-daǵy ókildiginiń basshysy Remı Pol qol qoıdy.

«Qazaqstan ınjınırıń» UK» AQ jáne túrkıalyq Otokar kólik quraldaryn, onyń ishinde brondalǵan kólikterin óndirý salasynda yntymaqtastyqty damytýdy josparlap otyr, bul týraly memorandýmǵa eki kompanıanyń basshylary qol qoıdy.

Sonymen qatar, «Qazaqstan ınjınırıń» ulttyq kompanıanyń quramyna kiretin kásiporyndar qorǵanys-ónerkásip kesheni salasyndaǵy yntymaqtastyqqa baǵyttalǵan 20-dan asa qujattarǵa qol qoıdy.

«S.M. Kırov atyndaǵy zaýyty» AQ jáne úndi Zen Technologies Limited kúsh qurylymdardyń mamandaryn daıyndaýǵa arnalǵan túrli sımýlátorlar-trenajerlerdi birlesip óndirýge kelisti. Tıisti kelisimge eki kásiporynnyń ókilderi qol qoıdy.

«Semeı ınjınırıń» AQ jáne «Áskerı-ónerkásip kompanıa» (Reseı) BTR-80 kúrdeli jóndeýge qosalqy bólshekterdi jetkizý boıynsha kelisimshart jasasty. Jóndeýdi qazaqstandyq zaýyt júzege asyratyn bolady.

Sonymen qatar, BTR-80 kúrdeli jóndeý úshin qosalqy bólshekterdi jetkizý boıynsha qoldanystaǵy kelisimshartqa eki qosymsha kelisim jasaldy.

«Semeı ınjınırıń» jáne úndi Larsen & Toubro BMP-1 arasynda quramdas bólshekterdi eksporttaý týraly yntymaqtastyq memorandýmǵa qol qoıdy.

«Tynys» AQ pen «Semeı ınjınırıń» AQ óndiretin buıymdardyń galvanıkalyq jumystaryn oryndaý týraly kelisim, óndiristi oqshaýlaý baǵdarlamasynyń sheńberinde jaýyngerlik mashınalardy órt sóndirý júıelermen birlesip jabdyqtaý týraly memorandým, «Batys-Qazaqstan mashınaqurastyrý kompanıasy» AQ pen BMP-2 qarý-jaraq úshin 2A42 satyp alý týraly memorandým jasaldy. Polshanyń Wtorplast, bolgarıalyq «Metalıka Kommers» kompanıalarmen «Semeı ınjınırıń» negizinde eksportqa ketetin brondalǵan tank tehnıkasyn birlesip jóndeý jáne jańǵyrtý týraly memorandýmdar, bolgarıalyq «Terem holdıńpen» – brondalǵan tehnıkany birlesip jańǵyrtý jáne qosalqy bólshekterdi ózara jetkizý týraly memorandým jasaldy.

«Evrokopter Qazaqstan ınjınırıń» JSHS (ESKE) jáne Shyǵys Qazaqstan oblysynyń ákimdigi qol qoıǵan memorandýmǵa sáıkes jergilikti atqarýshy organ N125 eki tikushaqty satyp alý múmkindigin qarastyratyn bolady.

«ESKE» jáne «Kazavıaspas» AQ Qazaqstan İİM TJK avıasıanyń tikushaqtar parkin 20 birlikke arttyrý (N125, N130 túrleri) týraly memorandýmǵa qol qoıdy.

«ESKE» jáne «Aeroprakt.KZ» BO105 tıpti 8 tikushaqty syrlaý týraly memorandým jasady.

«KAE» JSHS jáne belorýssıalyq «Belspesvneshtehnıka» Qazaqstan Qarýly kúshteriniń brondalǵan tehnıkany defektasıalaý týraly kelisim jasaldy, jumystar 2018 jyldyń ekinshi jartysyna josparlanǵan.

«Tynys» AQ, «SVSI» AQ jáne reseılik «NSPE» baǵdarlamalyq jasaqtamasy bar PUA óndirý tehnologıalaryn jasaý boıynsha yntymaqtastyq memorandýmǵa qol qoıdy.

Iordanıanyń First Armour KDDB kompanıasymen kevlar dýlyǵalaryn óndirý týraly, D&D Dynamit Nobel Defence nemis kompanıasymen óndiristi oqshaýlaý baǵdarlamasynyń sheńberinde jaýyngerlik mashınalar jáne TJ júıelerde qoldanylatyn órt sónd.irý júıelerin óndirý týraly kelisimshartqa qol qoıyldy.

«Petropavl aýyr mashınaqurastyrý zaýyty» (PAMZ) jáne serbıalyq Yugoimport SDPR Qazaqstanda qarý-jaraq pen áskerı quraldardy satý, qurastyrý jáne óndirý baǵyttary boıynsha, naqty aıtqanda D-20 jáne D-30 gaýbısalardy jańǵyrtý, Alas tankterge qarsy zymyrandardy birlesip shyǵarýdy uıymdastyrý baǵyttary boıynsha yntymaqtastyq memorandýmǵa qol qoıdy.

«PAMZ» jáne reseılik «SpesPojTeh» PAMZ alańdarynda quraldardy shyǵarý óndiristi ornalastyrý boıynsha memorandým jasasty.

«Qazaqstannyń avıasıa ındýstrıasy» JSHS (QAI) jáne túrkıalyq TAI QAI negizinde ushý apparattaryn jınaqtaý múmkindigin qarastyratyn ózara túsinistik týraly memorandýmǵa qol qoıdy.

Kórmege Túrkıanyń ózinen 21 kompanıa keldi. Kórme aıasynda «Qazaqstan Injınırıń» holdıńi men Túrkıanyń «Otokar» kompanıasy seriktestik týraly memorandýmǵa qol qoıdy. Túrkıa Respýblıkasy qorǵanys ónerkásip basqarmasy tóraǵasy profesor Ismaıl Demır«KADEX-2018»        kórmesi aıasynda Qazaqstan qorǵanys jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstri Beıbit Atamqulovpen kezdesti.   Dmır men Atamqulov kezdesýde eki el arasynda qorǵanys ónerkásibi salasyndaǵy yntymaqtastyq taqyrybyn qolǵa aldy. Sonymen qatar túrik jáne qazaq fırmalary arasyndaǵy yntymaqtastyq kelisimderiniń qol qoıý rásimine qatysty. Kórmede Roketsan men Qazaqstan arasynda ortaq zymyran damytý úshin bir kelisim jasaldy. Kelisimge Roketsan zymyran ónerkásibi jáne saýda fırmasy men Qazaqstan Injınırıń ulttyq fırmasy arasynda qol qoıyldy.

Bastysy kórmege Túrkıanyń «Solotúrk» pılotaj toby arnaıy avıashoý jasaý úshin keldi. «Túrik F -16 «Solotúrk» pılotaj toby 2011 jyly Túrkıa áýe kúshteri qolbasshylyǵynyń 100 jyldyǵyna oraı qurylǵan. «2018 avıa shoýy maýsymy  «Solotúrktiń» 7 jyly bolyp tabylady. «Solotúrk» pılotaj toby ushaqty ushyratyn 2 ushqysh pen buqaramen baılanysqa jaýapty ofıserdi qosqanda jalpy sany 11 personaldan turady. Pılotaj alǵashqy avıa shoýyn 2011 jylǵy 15 sáýirde Ankarada Prezıdent pen memlekettik hattamaǵa qatysqan resmı baspasóz máslıhatynda oryndaǵan. Sonymen qatar, «Solotúrk» 2011 jyly Fairford/Anglıada 29 avıa shoý toby qatysqan Halyqaralyq Koróldik avıa shoýda «Eń úzdik ushý kórsetilimi» nomınasıasy boıynsha «Koról Húseıinniń qylyshy» marapatyna ıe boldy.  Al 2013 jyly Anglıadaǵy avıa shoýda «Solotúrk» «Eń úzdik solo pılotaj toby» syılyǵyn ıelendi. 2017 jylǵy shoý maýsymynda Slovakıada ótken Halyqaralyq Aero festıvalinde «Eń úzdik kórsetilim ekıpajy» syılyǵyn jeńip aldy.

Ne túıdik?

7 mamyrda Otar polıgonynda Elbasynyń ózi qatysýymen áskerı jattyǵý-shoý ótken bolatyn. Úsh myńǵa tarta ásker, úsh júzden asa qarý-jaraq pen áskerı tehnıka Mátibulaqqa jaýynerlik paradqa jınalǵan. Qazaqstannyń qorǵanys áleýetin álem kórdi. Qazaq eli Sovettik júıeniń shekpeninen shyqsa da keshegi qorǵansyz el emes, beıbitshilikti tý etken, áskerı salaǵa aıtarlyqtaı qarjy bóletin el. Olaı bolýy zańdy da. Alyp terıtorıany babalar attyń ústinde qorǵap, amanat etip ketkende ıe bolý hám bolashaqqa amanattaý kerek.

Kadex kórmesi jyl saıyn ótedi, bos qarjy jumsap jatyrmyz deıtinder tabylar. Alaıda biz joǵaryda osy kórme aıasynda qoljetkizgen kelisimderdiń tizimin jasadyq. İrgemiz bekip, qalqanymyz qalyńdaı túsýi úshin ol qajet. Onyń ústine Astanada osy halyqaralyq kórme ótip jatqanda teriskeı kórshimizdiń baspasózi jaqtyrmaıtyn pozısıasyn bildirip qaldy. Forbes jınaqtaǵan aqparatqa qaraǵanda, RUECONOMICS.RU «Olarǵa NATO kerek emes, Qazaqstan Reseıdiń áskerı standartyn tańdaıdy» dep maqala jazǵan. Al, TASS bolsa «Qazaqstan Reseıden qandaı qarý satyp alyp jatyr» degen maqalasynda TMD-da Qazaqstannyń alǵashqy bolyp 1992 jyly Reseımen áskerı yntymaqtastyq jasaǵanyna mán bergen. EADAILY.COM bolsa Qazaqstannyń Túrkıamen jasasqan áskerı tehnıka shyǵarý týraly kelisimine asa mán berip, Kaspııden Qarateńizge kanal ashylsa Qazaqstan teńiz derjavasyna aınalady degen. Esterińizde bolsa jaqynda ǵana Sochıdegi EAES jıynynda Qazaqstan prezıdenti Kaspııden Qarateńizge kanal ashý máselesin kótergen. Osyndaı aqparattardyń Kadex kórmesimen tuspa-tus shyǵýy árıne halyqaralyq kórmeniń bizdiń elimiz úshin tıimdiliginen habar beredi.

Kórme aıasyndaǵy erekshe jańalyqtyń biri kıbershabýylǵa qarsy qurylatyn qorǵanys shtaby bolsa, ekinshisi Belarýsıamen jasasqan atomdy beıbit paıdalaný týraly kelisimimiz.

Qazaqstan qarýly kúshteri kóbinese negizinen Sovet odaǵy tusynda jáne Reseıde shyqqan T-72 tankteri, BMP-2, BTR-80A jáne BTR-82A brondy mashınalary, MıG-27, MıG-23, MıG-29, MıG-31, Sý-27 ushaqtarymen jabdyqtalǵan.

Sońǵy statısıka boıynsha Qazaqstan shabýyldaýshy ushaq sany jaǵynan álemde – 20, joıǵysh ushaqtar boıynsha – 23, áskerı transporttyń avıasıa boıynsha – 53, áskerı tikushaqtar boıynsha – 54, tankter jóninen – 49, brondy tehnıka boıynsha – 44, ózdiginen júretin artılerıalyq qondyrǵylar sany boıynsha – 24, súıreıtin zeńbirekter jóninen – 18, reaktıvti atys qarýlary boıynsha 12 orynda eken. Al áskerı búdjetimizdiń kólemi 2 mlrd 435 mln AQSH dollary kóleminde desedi. Bir sózben aıtqanda, qazaq áskeri el tynysh­tyǵyn kúzetýge qaýqarly, babalardyń erlik jolyn jalǵastyrýshy qurylym retinde nyǵaıyp kele jatyr.

Ras bizdiń áskerı tehnıkany Reseıden satyp alatynmyz jasyryn emes. Satyp alýshy el retinde óz óndirisimizdi qalyptastyrý úshin osyndaı kórme kerek ekeni sózsiz!

Daıyndaǵan Aqan Bektas