Úkimettiń «qazaq tili álipbıin latyn grafıkasyna kóshirý» boıynsha josparyn júzege asyrý maqsatynda Qarabalyq aýdanynda qazaq tilinde gazet shyǵarý – keıinge qaldyrýǵa bolmaıtyn asa mańyzdy is ekeni ámbege aıan. Aýdan halqy birin-biri tanıtyndyqtan, árkim aýdan tynysynan der kezinde habardar bolyp otyrǵysy keletindikten, aýdandyq gazetti oqıdy. Al, oqylatyn gazettiń qazaqsha nusqasyn shyǵarý – ásirese, elimiz qazaq álipbıin latyn grafıkasyna ózgertýge belin bekem býǵanda, memlekettik tildi damytýǵa zor úles qosý ekeni aıtpasa da túsinikti.
Qazaqtyń tuńǵysh jýrnalısi, kórnekti aqyn, memleket jáne qoǵam qaıratkeri M.Seralın osydan 108 jyl buryn – 20 ǵasyrdyń basynda tarshylyq, joqshylyq, mesheý zamanda qazaq jurtynyń qamyn oılap, ózekti máseleler kóterip, keń dalaǵa taraǵan qazaqtyń tuńǵysh jýrnaly – «Aıqap» jýrnalyn shyǵardy. Keıinirek Qostanaı oblysynda qazaq tilinde tuńǵysh gazetti («Aýyl», qazirgi – «Qostanaı tańy» gazeti) shyǵardy. Al, biz – urpaǵy, jerlesteri 21 ǵasyrda, elimiz – táýelsiz, al qazaq tili «memlekettik til» mártebesine ıe bolǵan zamanda, ǵylym men bilim, tehnologıa damyǵan keńshilik zamanda, «buıyrsa, damyǵan 30 eldiń qataryna enemiz» dep qulshynyp otyrǵan zamanda, qazaq tilinde aýdandyq gazet shyǵarýǵa dármensizbiz...
Memlekettik tilde aýdandyq gazet shyǵarý isine nemquraıly qaraý, osy ýaqytqa deıin shyǵarmaý – «atqaminerlerdiń qazaq tiliniń bolashaǵyna senimsizdiginiń belgisi» dep, balasyn memlekettik tildegi synypqa berýge ata-analarǵa psıhologıalyq turǵyda óz «salqynyn» tıgizip keledi...
Gazetti birden jeke redaksıadan shyǵarý qıyn bolady. Sondyqtan, gazetti shyǵarýdyń ózge eki joly bar.
1 Qarabalyq aýdandyq gazetin oblystyq «Qostanaı tańy» gazetiniń redaksıasy (qazirgi formatyna zıanyn tıgizbeı, qosymsha better qosý arqyly) shyǵarsa, deımiz. Qostanaı tańy gazetinde kásibı jýrnalıser, korektorlar bar, múmkindik mol. Keıin, aýdan turǵyndarynyń pikirin bilip, jeke gazet bolyp shyǵýyna múmkindik qarastyra jatar edik.
2 Aýdandyq «Aına» gazetin qazaq jáne orys tilderinde (oryssha: 50%, qazaqsha: 25% kırılısa + 25% latınısa) shyǵarý arqyly júzege asyrýǵa bolady.
Bul usynysty byltyr oblystyq ishki saıasat basqarmasy basshysynyń orynbasary M.A.Rastegaevaǵa, oblystyq «Qostanaı tańy» gazetiniń redaktory J.Aıazbekovke aıttym. Qoldady. «Aına» gazetiniń redaktory M.Saparova: «orys tilindegi maqalalarǵa oryn bolmaı jatyr, siz demeýshi bolsańyz - shyǵaraıyq» dedi. Aýdandyq gazette qazaqtildi tilshi tek D.Óteshova ǵana. Bıyl aýdan ákimi N.Q.Ótegenovke 30.01.2019j. «Nur Otan» partıasyndaǵy qabyldaýynda aıttym. Másele aıaqasty bolmas degen senimdemiz.
Memlekettik tildegi gazetti shyǵarý usynysyn jan-jaqty qoldap, aýdanymyzda memlekettik tilde bilim berý isin jandandyrý maqsatynda qurylǵan jumys tobynyń nátıjeli jumys atqarýyna jaǵdaı jasaıyq.
Pavlodar oblysynyń burynǵy ákimi B.Á. Saǵyntaev aýdan ákimderin jáne aýdandyq gazet redaktorlaryn jınap: «Memlekettik tilde gazet shyǵarýymyz kerek. Prezıdent N.Nazarbaev: «Qazaqstannyń bolashaǵy – qazaq tilinde» degen. Ár aýdan turǵyndaryna qazaq tilin bilýine jaǵdaı jasaýymyz kerek» degendeı sózder aıtyp, tapsyrma berip, qoldaǵan. Keıin ózi basqa qyzmetke ketkende atalǵan is óz jalǵasyn tapty – ár aýdan memlekettik tildegi gazetti de shyǵara bastaǵan. Ol – 2011j. edi.
Tólen Ramazanuly
