راسۋل ءسادۋ ۇلى، قىتايداعى قازاق كاسىپكەرى: بيزنەستە شەكارا بولمايدى

/uploads/thumbnail/20170708223457143_small.jpg

نارىق بىرەۋلەر ءۇشىن اياۋشىلىق پەن ادامدىقتان ادا، بىرەۋدى بىرەۋ قاناپ جەپ جاتقان جابايى الەم بولسا، ءىستىڭ كوزىن تاپقان ەندى بىرەۋلەر ءۇشىن زور تابىس پەن تاڭداۋ ەركىن بەرەتىن، بارشاعا بارىنشا مۇمكىندىكتەر ۇسىناتىن اۋقىمدى جۇيە سانالادى. العاشقى ۇستانىم كوبىنە ساۋساعىنىڭ ۇشىن قيمىلداتۋعا موينى جار بەرمەيتىن جاتىپ ىشەرلەرگە ءتان بولسا، كەيىنگى انىقتامانى شارۋانىڭ كوزىن تاپقان ىسكەر جاندارعا تەلۋگە بولاتىن شىعار.

كۇن سايىن سان مىڭداعان وزگەرىستەر ورىن الىپ جاتقان بۇگىنگى قوعام ومىرىنە قاراپ، نارىقتان، ونىڭ زاڭدىلىقتان ەشكىم تىسقارى قالا المايتىنىن كورۋگە بولادى. دۇنيە تولقىنىندا اركىم شاما-شارقىنشا ارەكەت ەتۋدە. نارىق بەرگەن مۇمكىندىكتەردى قۇر جىبەرىپ الماۋدى مىندەت سانايتىندار شارۋاسىن دوڭگەلەتىپ اكەتۋدە. كاسىپ اشىپ، ءوز جاعدايىن جاساپ قانا قويماي، قانشاما ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىرعان ىسكەرلەر قاۋىمداستىعى قايدا بولماسىن سىي-قۇرمەتكە يە بولۋدا.

بۇگىندە بيزنەستىڭ قازاققا جات الەم ەمەستىگىن تانىتىپ جۇرگەندەر جەتەرلىك. قازاقستاندا دا، شەت ەلدەردە دە. سونداي ىسكەر ازاماتتىڭ ءبىرى – راسۋل ءسادۋ ۇلى. قىتايدىڭ شىڭجاڭ ۇيعىر اۆتونوميالى اۋدانىندا كاسىبىن دوڭگەلەتىپ وتىرعان ول بۇگىندە جۇڭگو قازاقتارى اراسىندا عانا ەمەس، تۇتاستاي شىڭجاڭ وڭىرىنە تانىمال كاسىپكەر. راسۋل ءسادۋ ۇلى كاسىبىن قاراپايىم تويعا شاقىرۋ بيلەتتەرىن ازىرلەۋدەن باستاعانىن ايتادى. ءبىر اراعاندا قاراپايىم شارۋا كورىنگەنمەن مۇنىڭ ارتىندا ۇلكەن ۇلتتىق مۇددە بولعانىن جاسىرمايدى.

«قانشا تويشىل حالىقپىز دەسەك تە، سول توي قىزمەتتەرىن ءوزىمىز اتقارمايمىز. جاي عانا شاقىرۋ بيلەتتەرىن جۇڭگو قازاقتارى ۇيعىر ازاماتتاردىڭ باسپاحانالارىندا جاساتىپ كەلدى. قانشا جەردەن ساپالى قاعاز، ادەمى بوياۋ قولدانسا دا ءبىر ۇلت ءبىر ۇلتتىڭ رۋحاني مادەنيەتىن دالمە-دال ۇستانادى دەپ ايتا المايمىز. ونداي شاقىرۋ بيلەتتەرىندە قازاققا ءتان ەمەس ويۋ-ورنەكتەر، قازاقى تانىمعا جات بەزەندىرۋلەر قولدانىلىپ، ۇلتتىق ناقىشتارىمىز بۇرمالانىپ كەلدى. وسىنى كورگەندە «نەگە قازاقتار تويىنا شاقىر ۇيعىردىڭ «باعاعىن» الۋى كەرەك؟ نەگە ءوزىمىزدىڭ شاقىرۋ بيلەتىمىز جوق؟» دەگەن وي كەلدى. ءسويتىپ جۇرگەندە كاسىپتى دە باستاپ كەتتىك»، - دەيدى راسۋل ءسادۋ ۇلى.

بۇگىندە راسۋل ءسادۋ ۇلى اشقان «شاتتىق» ساۋدا سەرىكتەستىگىندە 30-عا تارتا ادام تۇراقتى جۇمىس ىستەيدى. سەرىكتەستىك جۇمىسىن قازاق تويلارىنا شاقىرۋ بيلەتتەرىن باسىپ شىعارۋمەن باستاعانىمەن، بۇگىندە توي قىزمەتىنىڭ بارلىق سالالارىندا جەمەستى ەڭبەك ەتىپ جاتىر.

«قىتايدىڭ ءۇرىمجى ايماعىنان باسقا دا وڭىرلەرىنە، قازاقستان، وزبەكستان، قىرعىزستان، ارىسى تۇركيا سياقتى ەلدەردەن تاپسىرىستار تۇسەدى. وسى كۇنگە دەيىن قازاقستاندا ساۋدالانىپ كەلگەن دايىن ۇلگىدەگى شاقىرۋ بيلەتتەرىنىڭ 70 پايىزدارى ءبىزدىڭ ونىمدەر ەدى»، - دەيدى كاسىپكەر راسۋل ءسادۋ ۇلى.

بيزنەستەن بولەك راسۋل ءسادۋ ۇلىنىڭ قوعامدىق جۇمىستارعا بەلسەنە ارالاسىپ جۇرگەنى جانە بار. 2012 جىلى ول ۇرىمجىدە وڭىرلىك «شاتتىق» كاسىپكەرلەر سەلبەستىگىن قۇرىپ، جۇمىسىن ەندى باستاعان كاسىپكەرلەرگە جول سىلتەپ، بيزنەستىڭ ورتاق ماسەلەلەرىن بىرلەسە شەشۋدىڭ جولدارىن قاراستىرۋدا.  قازاقستان مەن جۇڭگو اراسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق بايلانىستار، دوستىق قارىم-قاتىناستاردىڭ ەكى ەلدىڭ دە ىسكەر ازاماتتارى ءۇشىن مول مۇمكىندىك بەرەتىنىنە سەنىمدى. جاقىندا قازاقستان كاسىپكەرلەر قاۋىمداستىعى الماتىدا وتكىزگەن باسقوسۋعا ارنايى شاقىرىلعان كاسىپكەر بۇل باعىتتا دا قىرۋار جۇمىستى جۇزەگە اسىرۋعا بولاتىنىنا سەنىمدى.

«جۇڭگو ەلىنىڭ «ءبىر جول – ءبىر بەلدەۋ» ستراتەگيالىق جوسپارى بار. بۇل جوسپار بويىنشا ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن ارىپتەستىك بايلانىس ورناتۋ كوزدەلگەن. بۇگىندە جۇڭگو ەلى ەكولوگيالىق تازا ونىمگە، ونىڭ ىشىندە ازىق-تۇلىك پەن تۇرمىستىق تاۋارلارعا دەگەن زور سۇرانىسقا يە ەل. مىنە، وسى رەتتە قازاقستاندىق كاسىپكەرلەرمەن بايلانىس ورناتا وتىرىپ، ەكى جاققا دا ءتيىمدى ناتيجەگە قول جەتكىزۋىمىز قاجەت. جالپى، بيزنەستە، ساۋدا-ساتتىقتا شەكارا جوق. تاريحتان بىلەتىن «ۇلى جىبەك جولى» سونداي سان الۋان وركەنيەتتەر مەن قانشاما مەملەكەتتەردى بايلانىستىرعان ۇلكەن كوپىر. سونى جانداندىرۋدىڭ ىڭعايى كەلىپ وتىر. وعان ەكى مەملەكەت تە مۇددەلى. ادەتتە، قازاق ەلىنىڭ كاسىپكەرلەرى قىتايدىڭ نارىعى ۇلكەن ەكەنىن، سۇرانىستىڭ زور ەكەنىن بىلگەنمەن، ونداعى نارىقتىڭ ىشكى زاڭدىلىقتارىن، نەگىزگى تالاپتارىن بىلە بەرمەيدى. ءىرى جوبالاردى الدىن-الا زەرتتەپ الماي كىرىسىپ كەتىپ، شىعىنعا باتىپ قالۋ ءقاۋپى دە جوق ەمەس. سول ءۇشىن ىسكەرلىك قاۋىمداستىقتار اراسىندا وسىنداي بايلانىس ورناۋى، تۇراقتى باس قوسۋلار بولىپ تۇرۋى قاجەت»، - دەيدى ول.

الەم ەلدەرىن قىسپاققا الىپ وتىرعان داعدارىسقا قاتىستى دا كاسىپكەردىڭ وزىندىك ۇستانىمى جوق ەمەس. تەك شيكىزات پەن تابيعي بايلىققا يەك ارتىپ وتىرۋدىڭ ۇزاققا اپارمايتىنىن ۇنەمى ايتىپ جۇرەتىن كورىنەدى.

«ادام بار جەردە ولمەيتىن ءبىر سالا بار. ول – قىزمەت كورسەتۋ سالاسى. قانشا داعدارىس بولسا دا بۇل سالا بەلگىلى-بىر قيىندىقتارعا تاپ بولۋى مۇمكىن، ءبىراق، مۇلدەم جويىلىپ كەتپەيدى. قازاقستانداعى ىسكەر باۋىرلار كاسىپ اشاردا وسىنى ەسكەرسە ەكەن»، - دەيدى بيزنەس الەمىندە باعىن سىناپ جۇرگەن قانداسىمىز.

 

 

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار