اكەلەرى تانىمال ەل بيلىگىندەگى ازاماتتار

/uploads/thumbnail/20170709192334467_small.jpg

ەل بيلىگىندەگى ازاماتتاردىڭ قاي-قايسىسىنىڭ دا تەگىن جەردەن شىقپاعانى انىق. ءبىراق سولاردىڭ اراسىندا اكەلەرى كوبەرەك تانىمال شەنەۋنىكتەر تۋرالى ايتا كەتكەندى ءجون كوردىك.

caravan.kz مەديا-پورتالىنىڭ رەداكسياسى ۇكىمەت پەن پارلامەنتتە قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن جانە بۇرىن ىستەگەن ءبىراز ازاماتتىڭ ءومىربايانىنا قايتادان كوز جۇگىرتىپ شىقتى. قاراپ وتىرساق، ولاردىڭ كوبىنىڭ اكەلەرى جازۋشىلىقپەن تانىلعان.

قاسىم-جومارت توقايەۆ

قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقايەۆ – ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ ءتوراعاسى. بۇرىن پرەمەر-مينيستر، سىرتقى ىستەر ءمينيسترى، مەملەكەتتىك حاتشى، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتتەرىن اتقارعان. 1953 جىلى الماتىدا تۋعان.

 

اكەسى كەمەل توقايەۆ (1923-1986) قازاقتىڭ بەلگىلى جازۋشىسى بولعان. 1941-45 جىلدارداعى سوعىسقا قاتىسقان. جازۋشىلار وداعىنداعى مالىمەت بويىنشا، «لەنينشىل جاس» (قازىرگى «جاس الاش»)، «قازاقستان پيونەرى» (قازىرگى «ۇلان»)، «سوسياليستىك قازاقستان» (قازىرگى «ەگەمەن قازاقستان») گازەتتەرىندە جاۋاپتى قىزمەتتەر اتقارعان كەمەل توقايەۆتىڭ كەڭەس چەكيستەرى تاقىرىبىنا جازعان وننان استام كىتابى قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە جارىق كوردى. «قىزىل كوميسسار»، «قىلمىسكەر كىم؟» جانە «سيقىرلى سىرلار» دەپ اتالاتىن پەسالاردىڭ دا اۆتورى.

 

ەرلان ىدىرىسوۆ

ەرلان ءابىلفايىز ۇلى ىدىرىسوۆ – ق ر سىرتقى ىستەر ءمينيسترى. ءار جىلدارى قازاقستاننىڭ ۇلىبريتانيا جانە سولتۇستىك يرلاندياداعى، شۆەسيا، نورۆەگيا جانە يرلاندياداعى (2002-2007 ج.ج.)، اقش-تاعى، برازيلياداعى (2007-2012 ج.ج.) توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى بولدى. 2016 جىلدان باستاپ ق ر پرەزيدەنتى جانىنداعى شەتەلدىك ينۆەستورلار كەڭەسىنىڭ مۇشەسى. 1959 جىلى قاراعاندى وبلىسىنداعى قارقارالى قالاسىندا تۋعان.

 

اكەسى ءابىلفايىز ىدىرىسوۆ (1930 ج.ت.) – جازۋشى-جۋرناليست، پەداگوگ، تاريح عىلىمىنىڭ كانديداتى. ول قازىرگى جۋرناليستيكانىڭ اعا جانە ورتا بۋىنى اراسىندا كەڭىنەن تانىمال. ويتكەنى ءابىلفايىز اعا ءوزى ءتامامداعان قازمۋ (قازىرگى قازۇۋ) جۋناليستيكا فاكۋلتەتىندە 30 جىلعا جۋىق ۇستازدىق ەتتى. ول گازەت بەزەندىرۋ، پوليگرافيا ءىسى، ماقالالاردى وڭدەۋ جانە رەداكسيالاۋ شەبەرلىگىنە بايلانىستى 20-عا تارتا ادىستەمەلىك قۇرال مەن وقۋلىق جازىپ شىعاردى. ءا.ىدىرىسوۆتىڭ قالامىنان كوپتەگەن عىلىمي-زەرتتەۋ كىتاپتارى، دەرەكتى ەسسە، حيكاياتتارمەن قاتار «ايجاننىڭ عاشىعى» (1965)، «بەرىك» (1994)، «اڭساعان مەنىڭ ءانىمسىڭ» (2000)، «اقسۇيەك»، «كەر بۇزاۋدىڭ ءولىمى» (2004) پوۆەستەرى، «تاڭشولپان» رومانى (2005) جارىق كوردى.

ەرلان ساعادييەۆ

ەرلان كەنجەعالي ۇلى ساعادييەۆ – ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى. كوپ ۋاقىت بيزنەسپەن اينالىسقان ول ۇكىمەتكە 2012 جىلى پرەمەر-مينيستردىڭ كەڭەسشىسى رەتىندە كەلگەن. ودان كەيىن يندۋستريا جانە جاڭا تەحنولوگيا ۆيسە-مينيسترى (2014)، ينۆەستيسيا جانە دامۋ ۆيسە-مينيسترى (2014-2015) قىزمەتتەرىن اتقاردى. 1966 جىلى تۋعان (تۋعان جەرى كورسەتىلمەگەن).

 

اكەسى كەنجەعالي ساعادييەۆ (1938 ج.ت.) – ەلىمىزدىڭ بەلگىلى ساياسي قايراتكەرى. پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ 3ء-شى جانە 4ء-شى شاقىرىلىمدارىنداعى دەپۋتاتى بولعان. ءتۇرلى جوعارى وقۋ ورىندارىن، ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىن (1994-1996) باسقاردى. ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور.

قايرات كەلىمبەتوۆ

قايرات نەمات ۇلى كەلىمبەتوۆ – بەلگىلى مەملەكەت قايراتكەرى، «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىن باسقارۋشى. ەكونوميكا جانە بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ ءمينيسترى (2002-2006)، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ جەتەكشىسى (2008)، ەكونوميكالىق دامۋ جانە ساۋدا ءمينيسترى (2011-2012)، پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى (2012-2013)، ۇلتتىق بانك ءتوراعاسى (2013-2015) قىزمەتتەرىن اتقاردى. 1969 جىلى الماتىدا تۋعان.

 

اكەسى نەمات كەلىمبەتوۆ (1937-2010) – ادەبيەتتانۋشى، پروزاشى، اۋدارماشى. ونىڭ «ءۇمىت ۇزگىم كەلمەيدى» كىتابىنا يۋنەسكو اياسىن­داعى ەڭ مەرەيلى ماراپاتتاردىڭ ءبىرى – ەۋرو­پانىڭ فرانس كافكا قوعامىنىڭ ناگراداسى بەرىلگەن. ن.كەلىمبەتوۆتىڭ قازاق ادە­بيەتىنىڭ بايىرعى باستاۋ-بۇلاق­تارىن زەرتتەۋدەگى ەڭبەگى دە ەرەسەن. بۇل تۇرعىدا «قازاق ادەبيەتىنىڭ ەجەلگى ءداۋىرى» (1986)، «ەجەلگى ءداۋىر ادەبيەتى» (1991)، «ەجەل­گى تۇركى پوەزياسى ءجا­نە قازاق ادەبيەتىندەگى ءداس­ءتۇر جال­عاستىعى» (1998)، «قازاق ادە­بيەتى باستاۋلارى» (1998)، «ەجەلگى ادەبي جادىگەرلىكتەر» (2005) سياقتى كىتاپتارى بار. ل.گۋرۋنستىڭ «شىركىن، ءبىزدىڭ شۋشيكەنت»، ۆ.كوزا­چەنكونىڭ «ناي­­زاعاي»، س.احمادتىڭ «كوك­جيەك»، پ.قادىروۆتىڭ «جۇلدىزدى ءتۇن­دەر» رو­ماندارىن ءتارجىما­لاعان.

 

ارداق دوسجان

ارداق دۇكەنباي ۇلى دوسجان – يسلام مادەنيەتى مەن ءبىلىمىن قولداۋ قورىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى. ق ر مادەنيەت، اقپارات جانە قوعامدىق كەلىسىم ۆيسە-مينيسترى (2001-2003)، اقپارات ۆيسە-مينيسترى (2003-2004)، مادەنيەت، اقپارات جانە سپورت ۆيسە-مينيسترى، مادەنيەت جانە اقپارات ۆيسە-مينيسترى (2004-2006)، پرەزيدەنت اكىمشىلىگى الەۋمەتتىك-ساياسي ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى (2006-2008)، ادىلەت مينيسترلىگى ءدىن ىستەرى كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى (2008-2010)، مادەنيەت مينيسترلىگى ءدىن ىستەرى كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى (2010-2011) قىزمەتتەرىن اتقارعان. 1964 جىلى الماتىدا تۋعان.

 

اكەسى دۇكەنباي دوسجان (1942-2013) – قازاقتىڭ ايگىلى جازۋشىسى. «وتىرار» (1965)، «فارابي» (1965)، «جىبەك جولى» (1973) شىعارمالارى ارقىلى «تاريحي تاقىرىپتىڭ پيونەرى» (م.شاحانوۆ) اتالدى. ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ الپىس جىلداي جابۋلى مۇراعاتىنا العاش بوپ كىرگەن دۇكەنباي دوسجان ناتيجەسىندە سوت قۇجاتتارى جەلىسىمەن «اباقتى» (1992) جانە جەلتوقسان قىرعىنىنىڭ قاندى ىزىمەن «الاڭ» (1993) دەرەكناما كىتاپتارىن جازدى. سونداي-اق، «زاۋال» (1970)، «داريا» (1975)، «تابالدىرىعىڭا تابىن» (1980)، «جولبارىستىڭ سۇرلەۋى» (1984)، «كىسى اقىسى» (1978)، «مۇحتار جولى» (1988)، «اباي ايناسى» (1994)، «الىپتىڭ ازابى» (1997) اتتى كىتاپتارى جارىق كورگەن. جالپى، د.دوسجان پروزا سالاسىندا ءونىمدى ەڭبەك ەتىپ، 8 رومان، 18 پوۆەست، 100-دەن استام اڭگىمە جازدى.

 

باقىتجان ساعىنتايەۆ

باقىتجان ءابدىر ۇلى ساعىنتايەۆ – ق ر پرەمەر-مينيسترى.  تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ جانە باسەكەلەستىكتى قورعاۋ اگەنتتىگى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى (2002-2004)، تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى (2004-2007)، پرەمەر-مينيستر كەڭسەسىنىڭ باسشىسى (2007-2008)، پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمى (2008-2012)، ەكونوميكالىق دامۋ جانە ساۋدا ءمينيسترى (2012)، «نۇر وتان» حدپ ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى (2012-2013)، پرەمەر-مينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى - وڭىرلىك دامۋ ءمينيسترى (2013-2014)، پرەمەر-مينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى قىزمەتتەرىن اتقاردى (2014-2016). 1963 جىلى جامبىل وبلىسى تالاس اۋدانىنىڭ ءۇشارال اۋىلىندا تۋعان.

 

اكەسى ءابدىر ساعىنتايەۆ (1921-1986) سوسياليستىك ەڭبەك ەرى بولعان. ماماندىعى – زووتەحنيك اگرونوم. «تالاس» مەملەكەتتىك اسىل تۇقىمدى مال زاۋىتىن 30 جىلعا جۋىق (1957-1985) باسقارعان ول ءوز وڭىرىندە (جامبىل وبلىسى) اسا تانىمال ەدى. كسرو جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى بولعان.

 

جەڭىس قاسىمبەك

جەڭىس ماحمۇت ۇلى قاسىمبەك – ق ر ينۆەستيسيا جانە دامۋ ءمينيسترى. كولىك جانە كوممۋنيكاسيا مينيسترلىگىندە ءتۇرلى قىزمەت اتقارىپ، وسىندا مينيستر (2014) دارەجەسىنە دەيىن كوتەرىلگەن. سوسىن ينۆەستيسيا جانە دامۋ ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى (2014-2016) بولدى. 1975 جىلى جامبىل وبلىسىنداعى شۋ قالاسىندا تۋعان.

 

اكەسى ماحمۇت قاسىمبەكوۆ – ق ر پرەزيدەنتى كەڭسەسىنىڭ باسشىسى، ساياساتتانۋشى. نەگىزگى ماماندىعى – ەكونوميست. ول عىلىمي ورتادا تانىمال. 100-دەن استام عىلىمي ماقالا جاريالاعان م.قاسىمبەكوۆ – 25-كە تارتا كىتاپتاردىڭ اۆتورى، تەلاۆتورى جانە قۇراستىرۋشىسى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ عىلىم، تەحنيكا جانە ءبىلىم سالاسىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى.

 

 

قاتىستى ماقالالار