تۇسەتىن ايالداماسىنا جاقىنداپ قالعان گۇلباقىت جانىنا جاقىنداعان بيلەتشى جىگىتكە:
-مەندە كۋالىك، - دەپ سومكەسىنىڭ قالتاسىنان كوك ءتۇستى قۇجاتىن كورسەتتى.
جاس جىگىت ۇسىنىلعان كۋالىكتى قولىنا الىپ، بىردەن:
- جول اقىڭىزدى تولەڭىز، بولماسا، "وڭاي" كارتوچكاسىن كورسەتىڭىز،-دەپ وكتەم سويلەپ قويا بەردى.
- سۋرەتىنە قاراڭىز، ماعان ۇقساي ما؟
- ۇقسايدى، ءبىراق مەنىڭ ونىمەن شاتاعىم از. جول اقىسىن تولەڭىز.
- باۋىرىم، اسىقپاي نە جازىلعانىن وقىپ شىعىڭىزشى.
- مەنىڭ وقىپ تۇرۋعا ۋاقىتىم جوق. ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسىپ پا ەدىڭىز، بولماسا، چەرنوبىلدا بولدىڭىز با، الدە، اۋعان سوعىسىنا قاتىستىڭىز با، كولىكتە تەگىن جۇرەتىن؟! مۇگەدەككە دە مۇلدە ۇقسامايسىز،-دەپ زۋىلداي جونەلگەن جاس جىگىتكە گۇلباحىت:
- جەلتوقساندىقپىن - دەپ جاي عانا جاۋاپ بەردى.
بيلەتشى جاس جىگىت ودان ءارى ورەكپىدى، «كۋالىكتى ۇسىنۋشى ادامنىڭ "جاپپاي ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن اقتاۋ تۋرالى" قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىمەن بەلگىلەنگەن جەڭىلدىكتەر مەن ارتىقشىلىقتاردى پايدالانۋ قۇقى بار. كۋالىك مەرزىمسىز جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بۇكىل اۋماعىندا قولدانىلادى»، دەگەن جەرىن وقىپ ءبىتىپ:
- مىنا جەردە جەلتوقساندىق دەگەن ءسوز جوق، ءبىزدىڭ پاركتە جەلتوقساندىقتار تەگىن ءجۇرسىن دەگەن نۇسقاۋ دا جوق،- دەپ ەجىرەيدى.
- اينالايىن، كۋالىكتىڭ سەرياسى، ءنومىرى، اناۋ ەكى ءموردى مەن باستى دەپ ويلايسىڭ با؟ جۇمىستان كەشىگىپ بارامىن، سەنبەسەڭ سمارتفونىڭا سۋرەتكە ءتۇسىرىپ الشى.
- جوق، ولاي بولمايدى. مەن كونترولەرلاردى شاقىرامىن. جول اقىڭىزدى تولەڭىز، بولماسا مەنىمەن سوڭعى ايالداماعا بىرگە باراسىز دەپ جاس جىگىت قايتار ءتۇر كورسەتپەدى.
-قۇرىسىن، قويسىنشى ءبارىن، - دەپ گۇلباحىت قولىن ءبىر سەرمەپ، سومكەسىندەگى ءاميانىنا قولجۇگىرتە بەرە، كىلت توقتادى. اۆتوبۋس تولى جولاۋشىلار وزىنە قىلمىسكەردەي كوزدەرىن الماي قاراپ قالعان ەكەن.
-باستىقتارىڭىڭ ءبارىن شاقىرت، ءبارىن-بارىن شاقىر سوڭعى ايالدامالارىڭا، - دەپ، ءبىر كەزدەگى الاڭ، مايدان، جان الىپ جان بەرىسكەن توڭىرەگى تولى رۋحتى جاستار كوز الدىنان جوسىلا جونەلىپ، ءبىراق، ەسىن تەز جيىپ الدى. قازىرگى مىنا بيشارا جاعدايى، اۆتوبۋس ىشىندەگى وزىنە قىلمىسكەردەي قادالعان كوزدەردى كورىپ، ءبىر قورلانىپ، ءبىر نامىستاندى.
سوڭعى ايالداماعا كەشەۋىلدەتىپ كەلگەن باستىقسىماقتار مەن "وڭاي" كارتوچكاسىن ويلاپ تاپقانداردىڭ گۇلباحىتقا تياناقتى ايتار ءۋاجى بولمادى، زاڭنىڭ ءيىسى مۇرىندارىنا دا جەتپەيتىن وڭشەڭ "شولاقباستىقتاردىڭ" زامانى-اي، ولار دا بۇنى تۇسىنبەدى. گۇلباحىت تا ولارعا ودان ءارى سويلەۋدى شىعىن كوردى. اقىرى،ادىلەتسىز قوعامنىڭ ق ۇلى جەتەسىزدەردىڭ قولدارىنا ءجۇز ەلۋ تەڭگەلەرىن ۇستاتىپ قويا بەردى.
كەشە عانا مەنىڭ "سمارتفونىما" الماتى قالاسىنداعى جەلتوقساندىقتاردان سۇيىنشىلەتكەن حابارى كەلىپ ءتۇستى. جان بالاسىنىڭ كوڭىلىن قايتارىپ كورمەگەن باسىم تەلەفون ارقىلى قۋانىشتارىنا ورتاقتاسىپ، كۇرەستىڭ ناتيجەلى بولۋىنا اتسالىسقان ازاماتتارعا اق كوڭىل، شىن پەيىلىمنەن العىس جاۋدىردىم. گۇلباحىتتىڭ تاعدىرى بۇكىل جەلتوقسان قاھارماندارىنىڭ باسىنان ءوتىپ جاتقان جاعداي بولعاندىقتان جاي جاتا المادىم، قولىما قالام الدىم. ءسۇيىنشىنىڭ قايىرىمى بولسىن دەدىم.
الدىمدا جازۋشى بولات تولەپبەرگەنوۆتىڭ جەلتوقسان-86-نىڭ وتىز جىلدىعىنا جاساعان ۇلكەن سىيى - "رۋح پەن ار، 1986-2016" اتتى ەڭبەگى جاتىر. كىتاپىڭ العى سوزىندە اۆتور: «عىلىمي نەگىزدى، دەرەكنامالىق تانىمدىق-پۋبليسيستيكالىق «1986-2016. رۋح پەن ار» اتتى بۇل ەڭبەكتە: كەشەگى – 1986 جىلى تۇڭعىش ەل تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن جانپيدالىققا بارعان ورىمدەي جەلتوقسانشىلاردىڭ، بۇگىنگى - جەلتوقسان قايراتكەرلەرىنىڭ ەرلىك پەن ازاپقا تولى جولى حرونولوگيالىق ىزبەن تولىققاندى باياندالعان. سونداي-اق، جەلتوقساندىق جاستاردىڭ «تار جول تايعاق كەشۋى» مەن ونەگەلى ىستەرىن پاش ەتۋگە: سول جەلتوقسان كەزىندە دە، كەيىن دە جان-تانىمەن ارالاسقان، قاجەت جەرىندە باتىرلىق كورسەتكەن اعا ۇرپاقتىڭ ىس-ارەكەتتەرى دە، ءوز اڭگىمەلەۋلەرى ارقىلى كەڭىنەن كورسەتىلگەن. ەل نامىسى، ەر نامىسى سىنعا تۇسكەن ساتتە ەكىجۇزدىلىك پەن جالتارۋعا ۇرىنعاندار تۋراسىندا دا از ايتىلماعان. كىتاپ كوپشىلىك قاۋىمعا ارنالعان، دەگەن ەكەن. ەڭبەكتىڭ "جەلتوقسان: سانالى تۇردە قوستاعاندار نەمەسە بۇيرەگى بۇرعاندار جانە جاپا شەگىپ جاتقاندارعا جاقتاسۋ تۇرعىسىنان ارالاسقاندار" ءبولىمى، 205 بەتىن اشىپ.الفاۆيت بويىنشا تىزبەكتەلگەن ەسىمدەر ىشىنەن ءبىزدىڭ جوعارىداعى كەيىپكەرىمىز - ايقىمبايەۆا گۇلباقىتتى ىزدەدىم.
كىتاپقا گۇلباحىتتىڭ سوناۋ ەل مەن ەر باسىنا سىن تۋعان الماتىداعى ەكى كۇندىك قازاقتىڭ كوتەرىلىسى ءوز ەستەلىگى بويىنشا بەرىلىپتى. وندا: «سوڭعى 4ء-شى كۋرستا وقىپ، مەملەكەتتىك ەمتيحان تاپسىرىپ جۇرگەن كەزىمىزدە بىزگە جاتاقحاناعا باسقا جوعارعى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرى كەلىپ، «برەجنيەۆ» الاڭىنا شاقىردى. 17-جەلتوقسان كۇنى الاڭعا كەلىپ، ەلمەن بىرگە ءبىراز جۇردىك. ءورت ءسوندىرۋشى ماشينامەن سۋ شاشىپ، دۋبينكالارىمەن سوعىپ قۋالاعان سوڭ جاتاقحاناعا قايتتىق. ەرتەڭىنە تاعى الاڭعا باردىق. بىزگە جىگىتتەر «مەنىڭ قازاقستانىم» ولەڭىنىڭ ءسوزى جازىلعان قاعازداردى تاراتتى. سول ولەڭدى ايتىپ توپتانىپ كەلە جاتقانىمىزدا ميليسيونەرلەر مەن سولداتتار قۋىپ، رەزەڭكە تاياقتارىمەن سوعىپ، ۇستالعانداردى اۆتوبۋسقا سۇيرەلەپ اكەتىپ جاتتى. قاسىمداعى كۋرستاستارىم قاجياقپاروۆا باقىت، ساندىبايەۆا زاۋرە، نۇرعالييەۆا ەلميرا تورتەۋىمىزدى قۋىپ جەتىپ قۇلاتىپ، اياماي ۇرىپ، ميليسيانىڭ ۋاز-يگىنە كۇشتەپ تيەپ، تاشكەنتسكييدىڭ بويىنداعى روۆد-عا الىپ باردى. ءار قىرىمىزدان تۇرعىزىپ سۋرەتكە ءتۇسىرىپ، قول ساۋساقتارىمىزدىڭ ۇلگىسىن الىپ، قامايتىن ءبىر بولمەگە قىزداردىڭ ءبارىن تىقتى. بىزگە قاراما-قارسى بولمەدە جىگىتتەر قامالدى...»،- دەپ بەرىلگەن ەكەن.
گۇلباقىتتىڭ كىتاپقا تۇسكەن باتىر تاعدىرىنىڭ سىرتىندا قايعىلى دا اۋىر تاعدىرى ونىڭ ومىرىنە وشپەستەي ءىز قالدىرعان ەدى. ديپلوم الۋىنا جارتى-اق جىل قالعان كەزىندە قۋدالاۋعا ۇشىراپ، وقۋدان قۋىلىپ، تۇرمىس قۇرامىن دەپ جۇرگەن جىگىتىنەن اجىراۋى، جيىرما جاستاعى جاس ارۋدىڭ قايعىلى دا اۋىر تاعدىرى ەمەي نەمەنە.
قاراعاندى وبلىسىنداعى جاڭارقا قالالىق تيپتەگى اۋىلدىڭ ن. كرۋپسكايا اتىنداعى مەكتەبىن (ورىس تىلىندەگى) التىن مەدالمەن اياقتاعان تۇلەكتىڭ الماتىعا ارمان قۋىپ بارعان، ءوزىنىڭ سۇيىكتى ماماندىعىنا قول جەتكىزۋىنە جارتى جىل قالعان كەزىندە قىلمىسكەر بولىپ، اۋىلىنا ورالۋى - جەلتوقساننىڭ داۋىل بوپ سوققان كورىنىسىنىڭ ءبىر بەتى عانا ەدى. جىل باسىندا سۇيىكتى اناسىنان ايىرىلدى. "وبكومدا" قىزمەت جاسايتىن تۋعان اعاسىنا دا تاياقتىڭ ءبىر ۇشى ءتيىپ جاتقاندا، ءبىر جىگىتتىڭ الىپ قاشىپ، ەرىكسىز جانۇيالى بولۋى دا جاس قىزدى ابدەن ويسىراتىپ كەتتى.
مەنىڭ گۇلباقىتپەن تانىستىعىم 2016 جىلى جەلتوقساندىقتاردىڭ جسدپ-نى قولداپ، مەنىڭ ءماجىلىس دەپۋتاتتىعىنا كانديدات رەتىندە تىركەلىپ، قازاقستاننىڭ ءبىراز جەرلەرىن ۇگىت-ناسيحات ساپارىمەن ارالاعان كەزىمدە باستالعان بولاتىن.كىشىپەيىل، تاپسىرىلعان جۇمىستاردى بارىنشا ىجداھاتپەن اتقاراتىنىن سارى كەلىنشەك كىمنىڭدە بولسا كوڭىلىنەن شىقپاۋى مۇمكىن ەمەس ەدى...
وسىنداي باتىر دا، جۇمىسىنا تياناقتى گۇلباحىتتى، جوعارىدا ايتىلعانداي، ساۋاتسىز بيلەت ءشىنى قويشى، ولاردىڭ باسشىلارى - شولاق بەلسەندىلەردىڭ ەل الدىندا ماسقارالاۋعا ەشقانداي قۇقىلارى جوق بولاتىن. گۇلباحىتتىڭ قولىنداعى قۇجات 1993 جىلى ق ر 14 ساۋىردەگى №2143-12 "جاپپاي ساياسي قۋعىن-سۇرگىندەرىن اقتاۋ تۋرالى" زاڭنىڭ اياسىنداعى ءبىر فورماتتاعى كۋالىك ەكەنىن، وعان جەلتوقساندىقتاردىڭ ەنگەنىن، بۇل زاڭنىڭ ءماسليحاتتىڭ قۇزىرىنان جوعارى تۇراتىنىن بىلمەۋ، قانداي بىلىمسىزدىك.
قاي جىلدارى كەزەكتى سايلاۋ الدى باعدارلاماسىندا "اق جول" پارتياسى جەتەكشىسى ازات پەرۋاشيەۆتىڭ جەلتوقساندىقتاردى اۆتوبۋستا تەگىن جۇرگىزەمىن دەگەن باستاماسى ماجىلىسكە ىلىنگەننەن كەيىن ۇمىتىلعان بولاتىن. نارحوزدا بىرگە وقىعان نۇرتاي ءسابيليانوۆتىڭ جايى اناۋ، جەلتوقساندىقتار جايلى جاق اشاتىن كۇنى بولار ما ەكەن، ءوزىنىڭ؟ تىم بولماسا، زاڭداعى 22 باپتىڭ 2003 جىلعى قاڭتار ايىنا دەيىن نە سەبەپتەن ۋاقىتشا توقتاتىلعانىن ءبىلىپ بەرسە دە جەلتوقساندىقتارعا كومەك بولار ەدى عوي؟
مەن ولاردان 28 جەلتوقسان 1993 جىلعى №591-ر ق ر پرەمەر-مينيسترىنىڭ وكىمىندە كورسەتىلگەن:
- قازاقستان تەرريتورياسىندا تۇراتىن، اقتالعان ازاماتتاردى جەكە تارتىپپەن ولارعا كورسەتىلەتىن زاڭ اياسىنداعى جەڭىلدىكتەر مەن ارتىقشىلىقتارى پايدالانۋ قۇقى، مەديسينالىق كومەك، باسپانامەن قامتاماسسىز ەتۋ، ءبىرىنشى كەزەكتە، ماماندىقتارىنا بايلانىستى جۇمىسپەن قامتاماسسىز ەتۋ كەرەكتىگىن ايتىپ، ادىلەتسىزدىككە قارسى اشتىق جاريالاسىن دەپ وتىرعان جوقپىن. دەپۋتاتتار مەن شولاق بەلسەندىلەر ق ر پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ 12 جەلتوقسان 1991 جىلعى №540 "قازاقستانداعى 1986 جىلعى 17-18 جەلتوقسانداعى وقيعالارعا قاتىسقانى ءۇشىن جاۋاپتىلىققا تارتىلعان ازاماتتاردى اقتاۋ تۋرالى" جارلىعىن بىلە مە ەكەن؟
بولماسا، جەلتوقسان قوزعالىسى، جەلتوقساندىقتار جونىندە ەلباسى ن. نازاربايەۆتىڭ: «1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعالارى قازاق جاستارىنىڭ سانا-سەزىمىنىڭ قانشالىقتى وسكەندىگىن كورسەتتى. ولار ءجۇز جىلعا جۋىق ۋاقىت بويى حالىقتى كازارمالىق تارتىپتە ۇستاپ كەلگەن توتاليتارلىق جۇيەنىڭ الدىندا ءبىرىنشى بولىپ، ايىلدارىن جيعان جوق. جاستار بۇدان ءارى كەز-كەلگەن ۇلتقا ءتان ماقتانىش سەزىمىن قورلاۋعا جول بەرمەيتىنىن ءوز حالقىنىڭ اتىنان اشىق مالىمدەدى»،- دەپ، باعالاعانىن بارعان جەرلەرىمىزدە ولاردىڭ ەستەرىنە قاشانعى سالا بەرمەكپىز...
پىسى: گۇلباقىت پەن گۇلباحىت سياقتى قاھارمانداردىڭ اقتالۋى مەن زاڭدى قۇقىعىنىڭ ۇستەمدىگىن باياندى قىلۋعا بارىن سالعان جەلتوقساندىق - بەيسەنباي سەيفوللاعا اۆتور مەن جەلتوقساندىقتار اتىنان مىڭ العىس! اتالمىش جەلتوقسانعا ارنالعان قۇجاتتار جايلى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىزدار.
