ءقازىر مونشانىڭ نەشە ءتۇرى بار. فين مونشاسى، ورىس مونشاسى، شىعىس حاممامى، قۇرعاق بۋ، سۋلى بۋ. كەيبىر جەرلەردە «ساق مونشاسىنا» ءتۇسۋ سانگە اينالىپ ۇلگەرىپتى. 
ادامزاتپەن بىرگە كەلە جاتقان مونشانىڭ دا تاريحى تەرەڭ. ەجەلگى گرەك-ريمدى قوزعاماي اق بەرىدەن قايتايىق. 
1475 جىلى اشىلعان ىستامبۋلداعى گەدىك پاشا حاممامى ءالى جۇمىس ىستەپ تۇر. 1869 جىلى قىزمەتىن باستاعان گەرمانيانىڭ فريدريحسبات مونشاسىندا قالىپتاسقان وزىندىك ريتۋال بار. كىرگەن ادامدى 17 ءتۇرلى ادىسپەن شومىلدىرىپ، ابدەن سىلەسى قاتقان بايعۇستى ۇيىقتاتىپ، اناسىنان جاڭا تۋعانداي قىلىپ شىعارىپ سالادى ەكەن. بەرلين جاستارىنىڭ سۇيىكتى ساۋناسى «ليكۆيدروم». 2005 جىلى اشىلعان بۇل مودەرن-مونشادا زاماناۋي مۋزىكانىڭ جەتى اتاسىن تىڭداپ، بيلەپ ءجۇرىپ جۋىناتىن مۇمكىندىك مول كورىنەدى. شانحايداعى «سياو نان گو تان حە يۋان» مونشاسى 12 مىڭ شارشى مەتر ەكەنىن، ءبىر مەزگىلدە 1200 ادام قابىلدايتىنىن گۋگل كوكەم ايتتى. دۇرىس قوي، وسىلاي لاجداماسا شۇبىرعان حالقى ءشىرىپ كەتەر. سەۋلدىڭ «Dragon Hill Spa» مونشاسىنا كارىستەر كەمىندە 12 ساعاتتىق بيلەت الادى ەكەن. جاستىق پەن ۇلبىرەگەن بەت-بەينەگە ابدەن ۇيرەنگەن پەندەلەر تەرىلەرى بەس تۇلەپ تۇسكەنشە بۋعا قاقتالىپ، بەت-اۋىزىن سىلاپ-سيپاپ جاتادى ەكەن. 
جەر استىنان اتقىلاپ جاتقان 118 تابيعي ىستىق سۋ كوزىنە جاعالاي تەرمالدى مونشالار سالىپ تاستاعان بۋداپەشت قالاسى «جۋىنۋ استاناسى» اتاعىنا يە. تۋريستەردى كوپتەپ تارتۋ ءۇشىن توقسان ءتۇرلى ايلا-شارعى ويلاپ تاباتىن جاپون، گوللاند، گرۋزين مونشالارى دا نازار اۋدارۋعا تۇرارلىق. ماسكەۋدەگى «رجيەۆ مونشاسى»، «ساندۋنوۆ مونشاسى» دەگەندەرگە سول قالادا ءبىراز ۋاقىت تۇراقتاعان كىسىلەر تۇسكەن بولار. فينليانديانىڭ 5،5 ملن حالقىندا 3،2 ملن ساۋنا-مونشا بار ەكەن. جىل سايىن بۋ ىشىندە كوپ وتىرۋدان بەيرەسمي ەل چەمپيوناتى وتەدى. قايسى ءبىر جىلدارى چەمپيون بولعان ادامى جۇلدەسىن العان بويدا زورىعىپ ءولدى. 
الماتىنىڭ اتاقتى «اراسان» كەشەنىنە ارنايى بارىپ كوردىك. بەس مينۋت سايىن «ماسساج جاسايمىن، سىپىرتقىمەن سابايمىن» دەپ مازانى العاندار جەتى اكەسىن تۇگەندەتىپ الىپ جوندەرىنە كەتتى. ءتاپ-تاۋىر مونشا، تازالىعى دا جاقسى. بەس-ون مىڭ تەڭگەڭىز بولسا، ەكى-ۇش ساعاتتان سوڭ قىزارا ءبورتىپ شىعىپ تۇراسىز.
گازەت شولىپ وتىرىپ «حالال مونشا» دەگەن جازۋعا كوزىم ءتۇستى. «اسساليامۋ الەيكۋم ۋا راحماتۋللاحي ۋا باراكاتۋح، قۇرمەتتى باۋىرلار! سىزدەردى «........» مۇسىلمان ەرلەرگە ارنالعان مونشا كەشەنىنە شاقىرامىز! مونشا كەشەنى شاريات نۇسقاۋلارى بويىنشا جۇمىس ىستەيدى. قىزمەتكەرلەر ەر ادامدار» دەپتى. ستوپ!!! مونشا، بازار مەن دارەتحانا شاريعات بويىنشا ءىبىلىس لاعنەتكە ەنشىگە بەرىلگەن. مونشاعا كىرىپ-شىققاندا ايتىلاتىن دۇعالار بار. وندا تىر جالاڭاش ءجۇرۋ، رەتسىز سويلەۋگە تىيىم سالىنعان. اپتاسىنا ءبىر رەت عۇسىل قۇيىنۋ پارىز. بۇلاردى جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى. مەنى ەلەڭ ەتكىزگەنى - ەرلەر مونشاسىندا قىزمەتكەرلەر ەر ادامدار ەكەندىگى. ءيا، مۇسىلمان مونشاسىندا باياعىدان سولاي عوي. توقسانىنشى جىلدارى ەلىمىزدەن العاشقى ستۋدەنتتەر تۇركياعا باردى. سولاردىڭ ءبىرى وتباسى جاعدايىمەن ەلگە قايتىپ كەلىپ بىزبەن وقىدى. «مونشا بولمەلەرىنە، دۋشقا جالاڭاش ەكى-ۇشەۋدەن كىرىپ كەتەمىز. تۇرىكتەر الا كوزبەن قارايدى. ءبىز تۇسىنبەيمىز. «بارلىعىڭ دا كوگىلدىرسىڭدەر مە؟» دەپ اڭ-تاڭ قالادى. كەيىن تۇسىندىك قوي، ءبىزدىڭ بارعانىمىز مۇسىلمان مونشاسى ەكەن. باجايلاپ قاراساق، ەشقايسىسى جالاڭاش ەمەس. سولاي بىلمەستىڭ ۋىن دا ىشكەنبىز» دەپ باسىن شايقايتىن. 
باسقا مىڭداعان مونشانى قايتەمىز؟ بالا كۇنىمىزدە مونشادا ىلعي ورىس كەمپىرلەر بولاتىن. كىشكەنە ۇيالساق تا ۇلكەن اجەلەرگە ونشا ءمان بەرمەدىك. ءقازىر قالالىق جەردىڭ بارىندە ەرلەر مونشاسىندا جاپ-جاس قازاق كەلىنشەكتەر، ءتىپتى قىزدار تولىپ كەتتى. كاسسادا عانا وتىرمايدى، ونداعان جالاڭاش ەركەكتەرمەن جاعالاسىپ ءجۇرىپ مونشا تازالايدى، ماسساج جاسايدى. جۇرت ماقتاعان قوعامدىق مونشانىڭ بىرىنە بارىپ ەدىم. جۋىناتىن ۇلكەن زالدا وتىز-قىرىق جىگىت جۋىنىپ ءجۇر. ارينە، ءبارى جالاڭاش. جيىرماعا ەندى كەلگەن تازالىقشى قىز اش ءبۇيىرىن تايانىپ قاق ورتادا تۇر. تۇك قىمسىناتىن ەمەس. اينالاسىنا ىشىپ-جەپ قاراپ ءماز بولىپ تۇر. ۇقساس كارتينا ەسىمە ءتۇستى. اتامنىڭ اۋىلىندا قاتتى مالقۇمار كورشى اجە بولدى. تۇيە، قوي-ەشكىلەرىنىڭ جەم-شوپ جەپ تۇرعانىنا ساعاتتاپ راحاتتانىپ قاراپ تۇراتىن. مىنا قىزدىڭ جۇزىندە دە ءدال سونداي راي بار. بۇرىنعىنىڭ كىسىلەرى «اش بالەدەن قاش بالە» دەيتىن ەدى، سول مونشانىڭ جولىن ۇمىتتىم.
ءقازىر مونشا كوبەيىپ كەتتى. كوشە سايىن ەكى-ۇشەۋى بار. بارىنە ورىس اجەلەر جەتپەي جاتقان بولار. ءبىراق، اشتان ولەتىن زامان ەمەس، ايەل زاتىنا قولايلى، جالاڭاش ەركەكتەر جوق باسقا دا جۇمىستار تابىلاتىن شىعار. «وتباسىلىق كۇن» دەپ اكە-شەشەسى، ۇل-قىزدارى ميداي ارالاسىپ شومىلا بەرەتىن ەۆروپالىقتاردان ءبىزدىڭ تاربيەمىز بولەك. مەنتاليتەت مىڭداعان جىلدار بويى قالىپتاساتىن رۋحاني الەم. بىردەن وزگەرۋى قيىن. مەن وزگەرگىم كەلمەيدى.

ايشۋاق دارمەن ۇلى