قازاقستانداعى دەموگرافيالىق احۋال جاقسارىپ كەلەدى. وعان قازاقستانداعى ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك جانە گەوگرافيالىق جاعداي اسەر ەتپەي قويمايدى. ماسەلەن، الماتى قالاسىنداعى تۇرعىندار سانى ارتقان. وعان الماتىدا جاڭا جۇمىس ورىندارى كوپ ەكەنى جانە حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى ارتقانى اسەر ەتىپ وتىرعانى انىق. وعان قالاداعى تۋۋ كورسەتكىشى، ادامداردىڭ ورتاشا ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى مەن تابيعي ءوسىمنىڭ ارتۋىن قوسىڭىز.

الماتى قالاسى تۇرعىندارىنىڭ وسۋىنە اسەر ەتكەن بىرنەشە فاكتورلاردى تىزبەكتەپ شىعايىق. الماتى قالاسى ستاتيستيكا دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى قارعۇلوۆ باعلان ابايبەك ۇلىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن باسپا ءسوز كونفەرەنسيادا قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك استاناسىنداعى احۋال تالقىلاندى. ەكو

بۇگىن الماتى قالاسى وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندە باسپا ءسوز جيىنى ءوتتى. وعان الماتى قالاسى ستاتيستيكا دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى قارعۇلوۆ باعلان ابايبەك ۇلى مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرال وكىلدەرى قاتىستى.

باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا  دەپارتامەنتتىڭ 2018 جىلعا ارنالعان ەسەبى جاريالاندى.

باعلان ابايبەك ۇلى 2018 جىلدىڭ قاڭتار مەن قىركۇيەك ايلارى ارالىعىنداعى الماتى قالاسىنىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ قىسقاشا قورىتىندىسى جاريالاندى. وندا الماتى قالاسى تۇرعىندارىنىڭ تۇرمىس دەڭگەيى، ەڭبەك نارىعى جانە ەڭبەكاقى تولەۋ، بازارداعى باعالار، وڭىرلىك ەكونوميكا، ساۋدا، ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورى، قارجى جۇيەسى ءسوز بولدى. ءارقايسىسىنا جەكە-جەكە توقتالىپ وتەيىك.

ەڭ الدىمەن الماتى قالاسى تۇرعىندارىنىڭ تۇرمىس دەڭگەيىنەن باستايىق.

بيىل، ياعني 2018 جىلدىڭ 2ء-شى توقسانىندا وڭتۇستىك استانا تۇرعىندارىنىڭ جان باسىنا شاققانداعى ورتاشا تابىسى – 139662 تەڭگە بولعان. بۇل 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا 7،6 % كوپ. ءبىر جىلدىڭ ىشىندە الماتى قالاسى تۇرعىندارىنىڭ تابىستارى 1،5%-عا  وسكەن.

قالا تۇرعىندارىنىڭ ورتاشا جالاقىسى -  204740 تەڭگە. بۇل 2018 جىلدىڭ ەكىنشى توقسانىنداعى كورسەتكىش. بيىل الماتىداعى جۇمىسسىزدار سانى - 49،6 مىڭ. بيىلعى ەسەپ ويىنشا قالاداعى جۇمىسسىزدىڭ دەڭگەيى - 5،2%.

الماتى قالاسىندا جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىقتارى قىزۋ جۇمىس ىستەپ جاتىر. ولار حالىقتى جۇمىسقا ورنالاستىرىپ قانا قويماي، ءتۇرلى ماماندىق بويىنشا، ماسەلەن، شاشتاراز، دانەكەرلەۋشى، اسپاز جانە ت.ب ماماندىق بويىنشا ارنايى كۋرستان وتكىزىپ، ءتىپتى شاكىرتاقىنى دا بەرەدى. تولىق كۋرس اياقتالعاننان كەيىن جۇمىسقا ورنالاستىرادى. جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى وكىلدەرىنىڭ ايتۋىنشا، ولارعا جوعارىدا ايتىلعان مامان يەلەرى سۇراتىپ ءتۇرلى كومپانيادان ءوتىنىش كەلەدى ەكەن. ءقازىر، الماتى قالاسىنداعى جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىندا 9870 ادام جۇمىسقا ورنالاسۋ كەزەگىن كۇتىپ وتىر.

2018 جىلدىڭ قىركۇيەك ايى مەن 2017 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىنداعى تۇتىنۋ باعا يندەكسىن سالىستىرعاندا پايىزدىق كورسەتكىش - 103،4% بولدى. بيىل الماتىدا ازىق-تۇلىك تاۋارلارى - 2،5%-عا، ازىق-تۇلىك ەمەس ونىمدەر - 4،3%-عا، اقىلى قىزمەت - 3،6%-عا قىمباتتاعان. ال ونەركاسىپ ءوندىرىپ وتىرعان ونىمدەردىڭ باعاسى - 2،7%-عا قىمباتتاعان.

ەندى الماتى قالاسىنداعى ەكونوميكاعا كوز جۇگىرتەيىك. بيىل ءبىرىنشى جارتى جىلدىقتا وڭىرلىك ءونىم كولەمى - 4 800،2 ميلليارد تەڭگە بولدى.

ءجوو الماتى قالاسىندا ءبىر جىلدا 2،8%-عا ءوستى. بيىل ءجوو-دا تاۋار ءوندىرۋ -  7،6% بولسا، قىزمەت كورسەتۋ - 85،5%.

الماتى قالاسى ينۆەستورلاردى قىزىقتىرماي قويمايدى. بيىل قاڭتار مەن قىركۇيەك ايلارى ارالىعىندا ءتۇرلى سالاعا قۇيىلعان ينۆەستيسيا - 488926،6 ميلليون تەڭگە. بۇل كورسەتكىش 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا 18،5%-عا كوپ.

الماتى قالاسىندا ءوز كاسىبىن اشىپ، حالىققا جاڭا جۇمىس ورنىن ۇسىنىپ، ەل ەكونوميكاسىن جاقسارتىپ وتىر. بىلتىر 1 قازانداعى كورسەتكىشتەرگە سايكەس، الماتى قالاسىندا 122 919 زاڭدى تۇلعا تىركەلگەن. بۇل كورسەتكىش 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا 5،5%-عا كوپ. ال جۇمىس ەڭبەك ەتىپ جاتقان زاڭدى تۇلعا - 66 831. ونىڭ 65 370ء-ى شاعىن كاسىپورىن.

بيىل قاڭتار-قىركۇيەك ايلارىنداعى ساۋدا كورسەتكىشى - 104،2%، 7499،3 ميلليارد تەڭگە. 2018 جىلدىڭ 9 ايداعى بولشەك ساۋدا كولەمى 2125،1 ميلليارد تەڭگە.

ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىنا كەلەر بولساق، 2018 جىلى قاڭتار مەن قىركۇيەك ارالىعىندا ونەركاسىپ ءوندىرىسىنىڭ كولەمى - 639،2 ميلليارد تەڭگە. بۇل كورسەتكىش 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا 3،8%-عا ارتىق. وڭدەۋ ونەركاسىبى 4،2%-عا ءوستى. ال ەلەكترمەن جابدىقتاۋ، گاز بەن اۋا باپتاۋ 5،9%-عا ءوستى. سۋ، كارىز جۇيەسى، قالدىقتى وڭدەۋ، جوندەۋ مەن ءبولۋ - 21،3%-عا تومەندەدى.

2018 جىلى 9 ايداعى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ كورسەتكىشى - 5023،9 ميلليون تەڭگە. بۇل كورسەتكىش 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا 3،4%-عا ارتىق.

الماتى قالاسىندا دەموگرافيالىق جاعداي جاقسارىپ، حالىق سانى ءوسىپ كەلەدى. سايكەسىنشە جاڭا ۇيلەر، جولدار سالىنىپ جاتىر. بيىل 9 ايدا قۇرىلىسقا 220283،1 ميلليون تەڭگە كەتتى. بۇل 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا 5،8%-عا كوپ. ال كولىك سالاسىنىڭ ايقىن كولەم يندەكسى 101،2% بولدى.

2018 جىلى قاڭتار-قىركۇيەك ايلارىندا جۇك اينالىمى - 18 573 ميلليون تەڭگە بولدى. بۇل 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا 10،9%-عا كوپ. ال جولاۋشىلار اينالىمىنىڭ كولەمى - 29 464 ميلليارد تەڭگە. بۇل 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا 8،9% كوپ.

ەندى الماتىداعى قارجى جۇيەسىنە كەلەر بولساق، 2018 جىلدىڭ ەكىنشى توقسانىندا كاسىپورىندارداعى قارجىلىق ناتيجەسى 84،2 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى.

الماتى قالاسىندا تابيعي ءوسىمنىڭ بولۋى، حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى جوعارىداعى ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك گۇلدەنۋدىڭ ارقاسىندا بولىپ وتىر.

الماتى قالاسىنىڭ تۇرعىندار سانى 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا 3،2 پايىزعا وسكەن. بۇل جايىندا الماتى قالاسىنىڭ اۋداندىق كوممۋنيكاسيا قىزمەتىنىڭ ستاتيستيكا دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى قاراعۇلوۆ باعلان ابايبەك ۇلى ءمالىم ەتكەن بولاتىن.

قاراعۇلوۆ باعلان ابايبەك ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، الماتى قالاسىنىڭ دەموگرافيالىق جاعدايى تۇراقتى. جىل ساناپ الماتىنىڭ دەموگرافيالىق احۋالى جاقسارىپ كەلەدى.

بيىل 1 قىركۇيەكتەگى حالىق ساناعى بويىنشا الماتى قالاسى تۇرعىندارىنىڭ سانى 1 ميلليون 839 مىڭعا جەتكەن. بۇل كورسەتكىش 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا 3،2 پايىزعا كوپ.

باعلان ابايبەك ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، الماتىنىڭ دەموگرافيالىق احۋالى تۇراقتى. الماتى قالاسى تۇرعىندارىنىڭ سانى قازاقستانداعى بارلىق حالىق سانىنىڭ - 10 پايىزىن قۇرايدى. دەموگرافيالىق احۋال بويىنشا الماتى وبلىسى (11،1%) مەن سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى (10،7%) كوشتى باستاپ تۇر.

ايتا كەتەيىك، 2018 جىلدىڭ قاڭتار-تامىز ايىندا جۇرگىزىلگەن ەسەپ بويىنشا قالاداعى حالىق سانى  - 36936 ادام. ونىڭ تابيعي ءوسىمى - 38،5% (14،2 مىڭ ادام)، ميگراسيا - 61،5% (22،7 مىڭ ادام). 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا حالىقتىڭ تابيعي ءوسىمى 4،8%-عا، ال ميگراسيا 27%-عا وسكەن.

2018 جىلدىڭ قاڭتار-مامىر ايلارىندا 10،8 مىڭ جۇپ نەكەگە تۇرعان. 4،7 مىڭ جۇپ اجىراسقان. 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا  وتباسىن قۇراتىنداردىڭ سانى 2،3% ازايعان. ال اجىراسۋ 9،1% كوبەيگەن.

رەسمي ستاتيستيكا كورسەتىپ وتىرعانداي، الماتى قالاسىنىڭ دەموگرافيالىق جاعدايى تۇراقتى، كورسەتكىشتەر جىل ساناپ جاقسارىپ كەلەدى.

الماتى تۇرعىندارىنىڭ سانى 2017 جىلمەن سالىستىرعان 3،2 پايىزعا وسكەن. الماتىنىڭ دەموگرافيالىق احۋالىنىڭ جاقسارۋىنا بىرنەشە فاكتور اسەر ەتىپ وتىر. سوعان ءبىر كوز جۇگىرتىپ وتەيىك.

حالىقتىڭ دەنساۋلىق كورسەتكىشتەرى

ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوزىنىڭ جىل سايىنعى حالىققا جولداۋىندا ۇلتتىڭ ساۋلىعى – ەلدىڭ ەڭ باستى ماسەلەسى ەكەنىن ايتقان. ونىڭ ەڭ باستى كورسەتكىشى - حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى.

قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك جىلدارى الماتى قالاسى تۇرعىندارىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى 8 جىلعا ارتتى. ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى 68 جاستان 76 جاسقا (قازاقستاندا – 75 جاس) وسكەن. ايەلدەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى ەركەكتەرمەن سالىستىرعاندا الدە قايدا جوعارى. ايەلدەردىڭ ورتاشا ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى – 79،2 جاس بولسا، ەر ادامداردىكى – 72 جاس.

2018 جىلدىڭ قاڭتار-تامىز ايلارىندا بىلتىرمەن سالىستىرعاندا تۋۋ كورسەتكىشى 4،7% وسكەن. بيىل قاڭتار-تامىز ايلارىنداعى تۋۋ كوەففيسيەنتى (1000 ادامعا) 18،1% بولدى.

ەڭبەك ستاتيستيكاسى

ەلباسى ايتىپ وتكەندەي: «ادام ەڭبەكقور، ءوز ءىسىنىڭ مامانى بولسا، جاقسى جالاقى السا، ءوز ءىسىن اشىپ، ونى دامىتۋعا مۇمكىندىگى بولسا كىرىسى كوبەيەدى».

2018 جىلدىڭ 2 توقسانىندا 15 جاستان جوعارى تۇرعىنداردىڭ ەكونوميكالىق بەلسەندىلىگى 959،7 مىڭعا جەتكەن. بۇل 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا 23،5 مىڭ ادامعا كوپ. ەكونوميكالىق بەلسەندىلىك - 68،3%.

قالانىڭ ەكونوميكاسىن ءوسىرۋ ماقساتىندا 910،1 ادام جۇمىس ىستەدى. جالدانىپ جۇمىس ىستەگەندەردىڭ سانى - 840،2 مىڭ، ال پايىزدىق كورسەتكىش بويىنشا - 92،3. ءوزى كاسىبى بارلار - 69 884. پايىزدىق كورسەتكىش بويىنشا - 7،7%.

جۇمىسسىزدار سانى - 49 586. پايىزدىق كورسەتكىش بويىنشا - 5،2%.

2018 جىلدىڭ 2 توقسانىندا جۇرگىزىلگەن ەسەپ بويىنشا، جۇمىس ىستەمەيتىن، ياعني 15 جاستاعى جانە ودان ۇلكەندەر - 444،9 مىڭ ادام. 2017 جىلدىڭ 2 توقسانىندا 8654 ادام (1،9%) بولاتىن.

الماتى قالاسى بويىنشا 2018 جىلدىڭ قاڭتار-ماۋسىم ايلارىندا ءبىر جۇمىسشىنىڭ (كىشكەنتاي كاسىپورىنداردى ساناماعاندا) ورتاشا جالاقىسى - 194 322 تەڭگە بولدى.

ەڭ جوعارى ايلىقتى قارجى سالاسىندا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن جالدامالى جۇمىسشىلار الادى. ولاردىڭ جالاقىسى -  424 752 تەڭگە.

ەڭ تومەنگى جالاقىنى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا تومەن جالاقى الاتىن جالدامالى جۇمىسشىلار الادى. ولاردىڭ جالاقىسى - 108 708 تەڭگە.

پرەزيدەنتتىڭ بيىلعى جولداۋىندا حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن كوتەرۋ، ياعني ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋ تۋرالى ايتىلدى.

2018 جىلدىڭ 2 توقسانىندا كىرىس ءبىر ادامعا شاققاندا -  218774 تەڭگە بولدى. ەڭبەك قىزمەتى - كىرىستىڭ نەگىزگى بولىگىن (76،6%) الىپ وتىر. ال شىعىننىڭ كوپ بولىگى ازىق-تۇلىك (47،5%) تاۋارلارىنىڭ ەسەبىنەن.  شىعىننىڭ تورتتەن ءبىر بولىگىن باسقا تاۋارلار (20،7%) الادى. شىعىننىڭ 28،2% اقىلى قىزمەتكە تيەسىلى.

حالىق ەكىنشى توقساندا ازىق-تۇلىكتى كوبىرەك تۇتىناتىن بولعان. قانت، كونديتەرلىك ونىمدەر (27،5%)، بالىق جانە تەڭىز ونىمدەرى (26،9%)، جەمىس-جيدەك (18،1%)، جۇمىرتقا (9،9%) جانە ءسۇت ونىمدەرى  (9،5%).

مايلى  ونىمدەردى تۇتىنۋ 18،7%  تومەندەگەن. كوكونىستەرگە دەگەن سۇرانىس - 4،4%، نان ونىمدەرىن تۇتىنۋ - 3،8% تومەندەگەن.

باعا ستاتيستيكاسى

الماتى قالاسىنداعى ينفلياسيا 2018 جىلى 9 ايدا 3،4% بولدى. ونىڭ ىشىندە باعا يندەكسى 102،5% بولدى.

باعانىڭ وسۋىنە اسەر ەتكەن تاۋارلار: قانت (22،0%)، تەمەكى (12،5%)، ءسۇت ونىمدەرى (7،4%). ال كوكونىستەرگە (32،7%)، جارما ونىمدەرى (8،8%)، جۇمىرتقا (5،3%) دەگەن سۇرانىس كەرىسىنشە ارتقان.