ءقازىر باسپا ءسوز بەتتەرىنەن گەندەرلىك ساياسات دەگەن ۇعىمدى ءجيى كەزدەستىرۋگە بولادى. Gender – قوعامداعى ادامنىڭ ءجۇرىس-تۇرىسىن انىقتايتىن الەۋمەتتىك جىنىس. ياعني، گەندەر بيولوگيالىق ايىرماشىلىققا ەمەس، قوعامنىڭ الەۋمەتتىك ۇيىمىنا باعىنىشتى ەرلەر مەن ايەلدەر قىزمەتىنىڭ ءوزارا تەڭدىگىن بەلگىلەيدى. ايەلدەرگە تەڭ قولجەتىمدىلىكتى جانە ءومىردىڭ بارلىق سالالارىنا قاتىسۋدى قامتاماسىز ەتەتىن دە وسى ساياسات. سول سەبەپتى، ءقازىر ايەلدەر ەرلەرمەن تەڭ قاتار بيلىككە ۇمتىلۋدا، ءوز بيزنەسىن دامىتۋدا، وتباسىندا تەڭ قۇقىقتاردى پايدالانۋدا، جىنىس بەلگىلەرى بويىنشا كەمسىتپەۋدى تالاپ ەتۋدە. سوعان قاراماستان، ايەلدەر بالا تاربيەسىمەن دە، وتباسى تىرشىلىگىمەن دە اينالىسىپ ۇلگەرىپ جاتادى. ياعني، ايەل – امبەباپ تۇلعاعا اينالىپ كەلەدى... 
ەل ىشىندە بۇعان قاتىستى كەرەعار پىكىرلەر دە جوق ەمەس، ارينە. «ايەل مەن ەركەكتىڭ ورنى الماسىپ بارا جاتقانداي ما، قالاي؟ – دەيدى بىرەۋلەر. – ەركەكتىڭ شالبارىن، كوستيۋمىن، ناسكيىن، جەيدەسىن، ءتۋفليىن كيدى. بەلدىگىن تارتتى، بوركىن قيسايتتى. ماشيناسىن ءمىندى، سىراسىن ءىشتى، تەمەكىسىن شەكتى، كرەسلوسىنا جايعاستى. ەندى نەمىز قالدى؟» – دەپ ناليدى شۇيكەباستار.
گەندەرلىك ساياسات نەگىزى، ويلاپ قاراعان ادامعا، ايەلدى تورگە، ەركەكتى كورگە سۇيرەيتىن ءتامسىل ەمەس. ارينە، تۇسىنگەنگە! ال، تۇسىنبەگەندەر سولاي-اق ويلاي قويسىن. «گەندەرلىك ساياسات دەگەنىمىز، ايەلدەردى ەرلەرمەن تەڭ دارەجەدە بيلىككە تارتۋ، انا مەن بالاعا ايرىقشا الەۋمەتتىك جاعداي جاساۋ، وتباسىنداعى زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋ سياقتى ماسەلەلەردى شەشۋ بوپ تابىلادى"، – دەيدى دەموگرافيانىڭ تىزگىنىن قاعىپ جۇرگەندەر. 
سويتسە دە، حالىقتىق مەنتاليتەتىمىز، ءداستۇر-جورالعىمىز كەي تۇستا ايەلدەردىڭ ەرلەردىڭ الدىنا شىعىپ كەتۋىن ونشالىقتى «جاقتىرا» قويمايتىن سىڭايلى. بۇعان دالەل رەتىندە: كوشەدە قاتارلاسا كەلە جاتقاندا ەر ادامداردىڭ الدىنا ءتۇسىپ كەتپەۋ، ەر ادامنىڭ الدىن كەسىپ وتپەۋ، نامازعا جىعىلعاندا ەكى قادام بولسا دا ارتتا وتىرۋ، كۇيەۋىنسىز جالعىز-جارىم قاجىلىققا ساپار شەكپەۋ، قارتاڭ ەر ادامنىڭ بەتىنە تىكتەپ قاراماۋ، جۇپتاسا تىلەك ايتقاندا الدىنا ەر ادامدى سالۋ، رۇقساتىن الماي ءوز بەتىنشە ءبىر تىرلىكتى باستاماۋ سياقتى ىرىم-تىيىمدار بار. قىسقاسى، ايەلدەر وزدەرىنىڭ ەركەكتىڭ قابىرعاسىنان جاراتىلعانىن، ياكي، ءبىر ساتى تومەن تۇراتىنىن ۇمىتپاسا ەكەن دەيدى حالىق دانالىعى...
ءقازىر مۇنىڭ بارلىعىن بىلمەي مە، جوق الدە، ەسكەرگىسى كەلمەي مە، ايتەۋىر، ءبازبىر ايەلدەر «ۇيانى ۇرعاشى قۇس سالادى» دەپ، بارلىق سالادا دا ءبىرىنشى بولۋعا ۇمتىلىپ ءجۇر. ال، ءدۇيىم جۇرت «بايتال شاۋىپ بايگە الماس»، «قاتىن باسقارعان ەل قاراڭ قالادى» دەگەندى كولدەڭەن تارتادى. 
ماسەلەن، كەيىنگى جىلدارى توي-جيىنداردا ايەل اسابالار كورىنىس تاۋىپ ءجۇر. استانادا – قۇرماناي، اتىراۋدا – ءلاززات، شىمكەنتتە – ءاليا، تۇركىستاندا – حانزادا... بۇلار ەل سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنگەن، جارنامانى ونشالىقتى قاجەت ەتە قويمايتىن اسابا-حانىمدار. الايدا... ۇيدەگى كىشىگىرىم بەسىك توي بولسا مەيلى عوي، قارتى مەن قارتاڭى قاتار وتىرار ۇلكەن تويحانالاردا ورتاعا شىعىپ كوسەمسىگەن، ءتىلىن بەزەپ شەشەنسىگەن اسابا-حانىمدار بوي كورسەتىپ قالادى. قايىناعاسى مەن قايىناپاسىنىڭ الدىندا قىمسىنباي كوسىلە سويلەپ، كەرەك جەرىندە ءازىل-قالجىڭىن ارالاستىرا دۋمانداتىپ، كۇلدىرەمىن دەپ ءبۇلدىرىپ جاتاتىن تۇستارى دا كەزىگەدى. اسىرەسە، ايەل-اسابانىڭ، شاڭقىلداپ سويلەۋى، ويىن ويناتامىن دەپ كوپشىلىككە سىرتىن بەرىپ ەڭكەيىپ تۇرۋى، جۇرتتى بيلەتەمىن دەپ ەرسىلەۋ قيمىل جاساۋى، دەنەسىن جاپسىرا تار كيىم كيىپ الۋى ۇنامسىز كورىنىستەر. جالپى، كوپ ەر ازاماتتار «ايەل ادامنىڭ جۇرتتى باسقارۋى (تويدا وتىرعاندار دا جۇرت قوي) ەر ادامنىڭ اس بولمەسىندە قامىر يلەپ، نان جاۋىپ جاتقانىنداي اسەر بەرەدى ەكەن» دەگەن پىكىردە... الدە، ولار قاتەلەسە مە؟..

بەكجىگىت سەردالى