1984 جىلى اقپاننىڭ سوڭى، ناۋرىزدىڭ باسىندا تاشكەنتتە بوكستان كەڭەس وداعىنىڭ كەزەكتى چەمپيوناتى ءوتتى. سوۆەتكە قاراعان 15 وداقتاس رەسپۋبليكا مەن ماسكەۋ، لەنينگراد (قازىرگى سانكت-پەتەربۋرگ) بوكسشىلارى 12 سالماقتىڭ جۇلدەلەرىن ساراپقا سالدى. وسى چەمپيوناتتا قازاق باتىرلارى 12 التىننىڭ 4ء-ىن قانجىعاعا بايلادى. رەسەيگە 3 التىن، ۋكرايناعا 2 التىن بۇيىرسا، بەلورۋسسيا، وزبەكستان، قىرعىزستان كوماندالارى ءبىر-بىر التىن مەدالعا يە بولدى.
سەكسەن ءتورتىنشى جىلعا دەيىن قازاق بوكسشىلارىنان سەرىك قوناقبايەۆ (1980) پەن سەرىك نۇرقازوۆ (1982) قانا كسرو چەمپيونى اتاعىنا قول جەتكىزگەن بولاتىن. ياعني، بار-جوعى ەكى چەمپيون! بۇل قازاق سپورتشىلارىنىڭ السىزدىگىنەن ەمەس. ماسكەۋدىڭ وتار ۇلتتاردىڭ ۇل-قىزدارىن شىدەرلەپ ۇستاعان ساياساتىنىڭ سالدارى ەدى. ايتپەسە، ماقسۇت وماروۆ پەن ءابدىسالان نۇرماحانوۆ باستاعان قانشاما وعىلاندارىمىز جەڭىسكە لايىق بولا تۇرا سوۆەت چەمپيونى اتاعىنا جەتە العان جوق. سوناۋ ەلۋىنشى جىلداردان جالعاسقان قۇرساۋدى ءبىرىنشى بولىپ قوناقبايەۆ بۇزسا، ىلە-شالا نۇرقازوۆ كەڭەس وداعىنىڭ باس بايگەسىن جۇلىپ الدى.
ەندى، مىنە، سول تۇستا الەمدەگى ەڭ مىقتى بوكس دەرجاۆاسىنىڭ بىرىنەن سانالاتىن كەڭەس وداعىنىڭ باستى باسەكەسىندە كۇتپەگەن جەردەن ءتورت بىردەي قازاق - كارىمجان ءابدىراحمانوۆ (48 كگ)، سەرىك نۇرقازوۆ (57) سەرىك قوناقبايەۆ (67) جانە اسىلبەك قيلىموۆ (75) جەكە-دارا شىقتى. بۇل جەڭىس بارشا الاش جۇرتىن ءدۇر سىلكىندىردى. ەلدىڭ ەڭسەسى كوتەرىلىپ، ارقا-جارقا بوپ قالدىق. ول كەزدە قازىرگىدەي الەم، ازيا چەمپيوندارى جىلدا شىعىپ جاتقان جوق. بوكستان بار بولعانى ەكى ەۋروپا چەمپيونىمىز بار ەدى: قوناقبايەۆ پەن نۇرقازوۆ. وليمپيادا مەن الەم چەمپيوناتىندا قوناقبايەۆ ۇتىپ العان ەكى كۇمىس جۇلدە ءبىز ءۇشىن التىننان كەم ەمەس ەدى. نە نارسەنىڭ دە از كەزدە ءقادىرى ارتىق بولادى عوي. ءقازىر باعامداي قاراساق، وسى تورتەۋدىڭ تاريحي جەڭىسىمەن يمپەريانىڭ سپورتتاعى سىرەسكەن سەڭى سوگىلە باستاعان ءتارىزدى. وسىدان كەيىن الاش ۇلدارىنىڭ سپورتتىڭ ءار تۇرىنەن كسرو چەمپيوناتتارىندا ولجا سالۋى جيىلەي باستادى.
ءوزىڭىز ويلاپ قاراڭىز، چەمپيوناتتى ءوز تورىندە وتكىزگەن وزبەكتەر ءبىر التىندى زورعا الدى، حالقىنىڭ سانى سول كەزدىڭ وزىندە 43 ميلليوننان اسقان ۋكرايندار ەكى التىنمەن شەكتەلدى. 140 ميلليون ورىس ورماننىڭ ءوزى التى جارىم ميلليون قازاقتىڭ جاۋجۇرەك ۇلدارىنا توسقاۋىل قويۋعا جارامادى. قازاق قۇراماسى بۇرىن-سوڭدى مۇنداي بەلەسكە تابان تىرەگەن ەمەس.
ءدال وسى 1984 جىلى كەزەكتى جازعى وليمپيادا ويىندارى اقش-تىڭ لوس- اندجەلەس قالاسىندا ءوتتى. ءبىزدىڭ جوعارىداعى ءتورت باتىرىمىز وليمپيادا جولداماسىن جامباسقا باسىپ قويعان. ءبىراق كاپيتاليزم مەن ءسوسياليزمنىڭ تەكەتىرەسى شەگىنە جەتىپ، سونىڭ سالقىنى سپورتشىلارعا دا ءتيدى. سول جىلى كاپيتاليستىك لاگەردەگى مەملەكەتتەر سپورتشىلارى وليمپيادا جۇلدەسىنە تالاسىپ جاتقاندا، سوسياليزم تۋىن كوتەرگەن ەلدەر «دوستىق-84» جارىسىنىڭ كورىگىن قىزدىرۋعا كىرىستى. جەر تۇبىندەگى كۋبانىڭ شارشى الاڭىندا ايقاسقا تۇسكەن ءتورت باتىردىڭ ەكەۋى كۇمىس (ءابدىراحمانوۆ، نۇرقازوۆ)، بىرەۋى قولا (قوناقبايەۆ) جۇلدەگەر اتاندى. ال اسىلبەك قيلىموۆ گاۆانا تورىندە الەم چەمپيونى، كۋبالىق گومەستى نوكداۋنمەن ۇتسا دا، جەڭىس قياناتپەن قارسىلاسىنا بەرىلدى. ءبىر قىزىعى، وسى سىندا كۋبانىڭ 11 بوكسشىسى جەڭىس تۇعىرىنا كوتەرىلدى. التى سپورتشىسى فينالدا شايقاسقان سوۆەت بىلعارى قولعاپ شەبەرلەرى گاۆانادان «التىنسىز» ورالدى. وسى دەرەكتەن-اق بۇل جارىستا سپورتتىق پرينسيپتەن گورى ساياسي پرينسيپتەرگە باسا ءمان بەرىلگەنىن انىق اڭعارۋعا بولادى.
وسى جەڭىستەن كەيىن ءابدىراحمانوۆ پەن نۇرقازوۆ تاعى ءبىر مارتە كسرو چەمپيوندارى اتاندى. قيلىموۆ سەكسەن تورتتە كسرو كۋبوگىن ۇتىپ، سەكسەن التىنشى جىلى وداق بىرىنشىلىگىنىڭ فينالىندا كۇتپەگەن جەردەن جەڭىلىس تاپتى. اسىلبەك 1987 جىلى 23 جاسىندا بوكس قولعابىن بوساعاعا ءىلدى. قوناقبايەۆ تاشكەنتتەگى سىننان كەيىن كوپ ۇزاماي بوكستى ءبىرجولا دوعاردى.
سەكسەن تورتتەگى تاريحي جەڭىس ءتورت باعىلاننىڭ عانا باعىن كوتەرىپ قويعان جوق، وتانىمىزدىڭ ءار قيىرىنداعى بوكس باپكەرلەرىنىڭ جىگەرىن ودان سايىن جاني ءتۇستى. ۇلتتىق قۇراماداعى، جاستار ساپىنداعى جىگىتتەرىمىز وسى جەڭىسپەن ارقالانىپ، بۇرىنعىدان بەتەر شيرىقتى. قازاقتىڭ قيىرداعى اۋىلدارىندا قۇم تولى قاپتى قۇلاشتاي ۇرعان قارادومالاقتار قاتارى ەسەلەپ ءوستى. ەڭ باستىسى، الاش ۇلاندارى الەم كوز تىككەن دۇرمەكتى دودالاردا جەڭىسكە بوي ۇيرەتە باستادى. ەكى عاسىرعا جۋىق جانشىلعان كەۋدە قايتا كوتەرىلدى. ۇلتتىق رۋح كۇننەن-كۇنگە جارقىراي ءتۇستى.
سودان بەرى 35 جىل ارتتا قالىپتى. وسى باۋىرلارمەن قاتار جۇرگەن كۇندەر، ءبىر داستارحان باسىندا يىق قاعىستىرىپ ءشاي ىشكەن ساتتەر كۇنى كەشەگىدەي كوز الدىمدا. بۇل كۇندە سامايىمىزدى قىراۋ شالعان. ءبىراق ولار سوناۋ شىرقاۋ كوكتە جەلبىرەتكەن نامىس تۋىنا كولەڭكە تۇسپەك ەمەس.
قىدىربەك رىسبەك
پىكىر قالدىرۋ